فرآیند رسیدگی به پرونده های مالیاتی

الف) تعامل و ارتباط داوطلبانه مودیان با سازمان امورمالیاتی

مودیانی که به طور داوطلبانه به ادارات امورمالیاتی مراجعه و ضمن رعایت تکالیف قانونی خویش اظهارنامه مالیاتی خود را در مواعد تعیین شده ارائه می نمایند فرآیند رسیدگی به پرونده مالیاتی آنان نیز از همین زمان آغاز می شود و واحدهای مالیاتی مکلف اند اظهارنامه های مودیان مالیات بردرآمد را حداکثر ظرف یک سال از تاریخ انقضای مهلت مقرر برای ارائه اظهارنامه رسیدگی نمایند. در صورتی که ظرف مدت مذکور برگ تشخیص درآمد صادر ننمایند و یا تا سه ماه پس از انقضای یک سال فوق الذکر برگ تشخیص درآمد مذکور را به مودی ابلاغ ننمایند اظهارنامه مودی قطعی تلقی می شود.

طبق تبصره ماده 226 قانون مالیات های مستقیم به مودیان مالیاتی اجازه داده می شود در صورتی که به نحوی از انحاء در اظهارنامه یا ترازنامه یا حساب سود و زیان ارائه شده از نظر محاسبه اشتباهی شده باشد، یا ارائه مدارک لازم ظرف یکماه از تاریخ انقضای مهلت ارائه اظهارنامه نسبت به رفع اشتباه اقدام و اظهارنامه یا ترازنامه یا حساب سود و زیان اصلاحی را حسب مورد ارائه نماید.

پس از آنکه اظهارنامه توسط واحد مالیاتی دریافت گردید کارشناس ارشد مالیاتی (ممیز مالیاتی( به منظور رسیدگی به پرونده مودی و تعیین درآمد وی طی درخواست کتبی از مودی می خواهد که دفاتر و کلیه اسناد و مدارک خویش را در اختیار وی قرار دهد. کارشناس ارشد مالیاتی مکلف است ظرف یک هفته تا پانزده روز پس از ابلاغ درخواست فوق به محل کار مودی مراجعه و دفاتر و اسناد و مدارک را مورد رسیدگی قرار دهد.چنانچه دفاتر بر طبق موازین قانونی و آیین نامه مربوط به روش های نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک تنظیم شده باشد درآمد مشمول مالیات مودی از طریق رسیدگی به دفتر تعیین و مبلغ مالیات مشخص و طی برگ تشخیص ابلاغ می شود.

ب) عدم مراجعه مودیان مالیاتی به سازمان امورمالیاتی و آثار و تبعات آن در مواردی که مودیان اسناد و مدارک مربوط به فعالیت های خود را در اختیار سازمان مالیاتی قرار نمی دهند و یا آنکه حتی در پاره ای از مواقع فعالیتهای اقتصادی خود را پنهان می کنند دستگاه مالیاتی از طرق مختلف به شناسایی آنها پرداخته و پس از تعیین و تشخیص درآمد آنان ، نسبت به وصول آن اقدام می نماید.

به موجب ماده 157 قانون مالیاتهای مستقیم چنانچه مودیان از ارائه اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر خودداری نمایند، زمان رسیدگی پنج سال از تاریخ سررسید پرداخت مالیات می باشد و پس از گذشتن پنج سال مذکور مالیات متعلق قابل مطالبه نخواهد بود.مگر اینکه ظرف این مدت واحد مالیاتی درآمد مودی را تعیین نموده و برگ تشخیص مالیات را صادر و حداکثر ظرف سه ماه پس از انقضای پنج سال مذکور برگ تشخیص مالیات را به مودی ابلاغ نماید.

همچنین نحوه رسیدگی به پرونده های مالیاتی یکی دیگر از آثار و تبعات عدم مراجعه مودیان بهسازمان امورمالیاتی است زیرا درآمد آنان دیگر از طریق رسیدگی به دفاتر و اسناد و مدارک تعیین وتشخیص نمی شود بلکه از طریق روش علی الراس درآمد مشمول مالیات آنها تعین می گردد.

ماده 97 قانون مالیاتهای مستقیم مواردی که منجر به تشخیص علی الراس می گردد را به شرح ذیل بیان می کند.

1)در صورتی که تا موعد مقرر ترازنامه و حساب سود و زیان و یا حساب درآمد و هزینه و حساب سود و زیان، حسب مورد، ارائه نشده باشد.

2)در صورتی که مودی به درخواست کتبی اداره امورمالیاتی مربوط از ارائه دفاتر و یا مدارک حساب در محل کار خود خودداری نماید.در اجرای این بند هرگاه مودی از ارائه قسمتی از مدارک حساب خودداری نماید چنانجه مربوط به هزینه باشد از احتساب آن جزء هزینه های قابل قبول خودداری می شود و در صورتی که مربوط به درآمد باشد، درآمد مشمول مالیات این قسمت از طریق علی الراس تعیین خواهد شد.

3)در صورتی که دفاتر و اسناد و مدارک ابرازی برای محاسبه درآمد مشمول مالیات به نظر اداره امورمالیاتی غیرقابل رسیدگی تشخیص داده شود و یا به علت عدم رعایت موازین قانونی و آیین نامه مربوط مورد قبول واقع نشود در این صورت مراتب باید با ذکر دلایل کافی کتباً به مودی ابلاغ و پرونده برای رسیدگی به هیات سه نفره احاله گردد.

هنگامی که برای ماموران مالیاتی، مسجل و مشخص شود که پرونده مالیاتی مودی باید به روش علی الراس تشخیص داده شود، ضروریست پس از تحقیقات و بررسی های لازم و کسب اطلاعات مورد نیاز از مراجع مختلف اعم از دولتی یا غیردولتی، ابتدا قرینه و یا قرائن مذکور در قانون را که متناسب با وضعیت و موضوع فعالیت مودی باشد انتخاب و سپس با اعمال ضریب یا ضرائب مقرر از روی دفترچه ضرایب در قرینه یا قرائن انتخابی، درآمد مشمول مالیات مودی محاسبه و مالیات وی تعیین و ابلاغ گردد.

در خاتمه با مقایسه روش های مذکور درخواهیم یافت که مراجعه داوطلبانه مودیان و ارائه اظهارنامه و پرداخت به موقع مالیات برای آنان محاسن و امتیازات فراوانی را در پی خواهد داشت:

1-تعیین درآمد مشمول مالیات و مبلغ مالیات از طریق رسیدگی به دفاتر و اسناد و مدارک ارائه شده

2-عدم تعلق جرائم همچنین عدم ارائه اظهارنامه و پرداخت مالیات در موعد مقرر مضراتی را خواهد داشت که ازجمله می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

1-تعیین درآمد مشمول مالیات و مبلغ مالیات از طریق علی الراس

2-تعلق جریمه عدم ارایه اظهارنامه برای مشمولین بند (ج) معادل 10 % مالیات و برای اشخاص حقوقی و مشمولین بند (الف) و (ب) ماده 95 قانون مالیات های مستقیم معادل 40 % مالیات که غیر قابل بخشش می باشد.

3- عدم ارائه ترازنامه و حساب سود و زیان و یا عدم ارائه دفاتر، مشمول جریمه ای معادل 20% مالیات برای هر یک از موارد می گردد.

4- جریمه ای معادل 2.5% مالیات به ازای هر ماه تاخیر در پرداخت از تاریخ سررسید مقرر (تاریخ ارائه اظهارنامه)

5- عدم ارائه اظهارنامه ، ترازنامه و حساب سود و زیان در دوره معافیت موجب عدم استفاده ازمعافیت برای سال مربوطه خواهد شد.

چگونه اختلافاتمان را با سازمان امور مالیاتی مرتفع نماییم.

به گزارش رسانه مالیاتی ایران، در صورتی که مودیان مالیاتی به نحوه رسیدگی به پرونده مالیاتی خود  عتراض داشته باشند می توانند راههای مختلفی را برای رفع حل اختلاف خویش با اداره امور مالیاتی برگزینند که در ذیل به شرح آنها خواهیم پرداخت.

1-مراجعه به اداره امور مالیاتی

در مواردی که برگ تشخیص مالیات صادر و به مودی ابلاغ می شود در صورتی که مودی نسبت به آن معترض باشد می تواند ظرف سی روز از تاریخ ابلاغ شخصاً یا بوسیله وکیل تام الاختیار خود به اداره امور مالیاتی مراجعه و با ارائه دلائل و اسناد و مدارک کتباً تقاضای رسیدگی مجدد نماید. رییس امور مالیاتی )ممیز کل) موظف است پس از ثبت درخواست مودی در دفتر مربوطه و ظرف مهلتی که بیش از سی روز از تاریخ مراجعه نباشد به موضوع رسیدگی نماید. در جریان رسیدگی پرونده توسط رییس اداره امور مالیاتی سه وضعیت ممکن است پیش آید.

الف) اگر دلائل و اسناد و مدارک ابرازی مودی برای رد مندرجات برگ تشخیص کافی باشد رئیس امور مالیاتی ضمن رد مندرجات مراتب را در ظهر برگ تشخیص درج و امضاء می نماید.

ب) در صورتیکه رئیس امور مالیاتی بر اساس اسناد و مدارک ارائه شده تشخیص دهد درآمد مودی قابل تعدیل می باشد و این امر مورد قبول مودی نیز قرار گیرد، در این حالت می بایست مراتب منبع مورد توافق در ظهر برگ تشخیص درج و به امضای مسوول مربوطه و مودی مالیاتی یا وکیل تام الاختیار وی برسد.

ج) اگر رئیس اداره امور مالیاتی اسناد و مدارک ارائه شده توسط مودی را برای رد برگ تشخیص یا تعدیل درآمد موثر تشخیص ندهد باید دلایل عدم قبول مدارک در ظهر برگ تشخیص منعکس و پرونده مودی را به هیات حل اختلاف مالیاتی ارجاع دهد.

2-رسیدگی مجدد پرونده مالیاتی در مرجع هیات حل اختلاف بدوی اگر ابلاغ برگ تشخیص براساس مقررات تبصره ماده (203) و ماده 208 قانون مالیات های مستقیم (ابلاغ قانونی) شده باشد و مودی مالیاتی هیچ اقدامی بعمل نیاورد، در حکم اعتراض به برگ تشخیص شناخته می شود. و نیز اگر مودی ظرف مهلت سی روز از تاریخ ابلاغ کتباً به برگ تشخیص اعتراض نماید پرونده جهت رسیدگی به هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی که متشکل از سه نفر است ، یک نفر نماینده سازمان امور مالیاتی کشور، یک نفر یک نفر قاضی اعم از شاغل یا بازنشسته و یک نفر نماینده اتاق بازرگانی و یا مجامع حرفه ای یا تشکل های صنفی و ... می باشد، ارجاع داده می شود. بدین ترتیب هنگامی که زمان تشکیل جلسه هیات تعیین گردید برگه دعوت به هیات حل اختلاف مالیاتی به مودی ابلاغ می شود. البته فاصله تاریخ ابلاغ و روز تشکیل جلسه رسیدگی هیات نباید کمتر از ده روز باشدمگر به درخواست مودی و موافقت واحد مربوطه.

شایان ذکر است که جلسات هیات حل اختلاف مالیاتی با حضور سه نفر رسمی خواهد بود و رای هیات با اکثریت آرا ، قطعی و لازم الاجراست ولی نظر اقلیت نیز باید در متن قید شود.

3- رسیدگی مجدد پرونده مالیاتی در مرجع هیات حل اختلاف مالیاتی تجدید نظر پس از آنکه هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی تشکیل و رای مقتضی صادر و به مودی ابلاغ گردید، در صورتی که مودی نسبت به رای هیات حل اختلاف بدوی اعتراض داشته باشد می توانند ظرف مدت 20 روز از تاریخ ابلاغ رای به هیات حل اختلاف مالیاتی تجدید نظر مراجعه و تقاضای رسیدگی مجدد نماید.

بدین ترتیب مودی مالیاتی برای شرکت در هیات حل اختلاف تجدید نظر مکلف است مقدار مالیات مورد قبول خود را پرداخت کرده و نسبت به مازاد بر آن اعتراض خود را در مدت مقرر تسلیم نماید.

لازم به ذکر است نمایندگان عضو هیات های حل اختلاف مالیاتی تجدید نظر نباید نسبت به موضوع مطروحه اظهارنظر داشته یا رای داده باشند.

4-طرح پرونده در شورای عالی مالیاتی

چنانچه مودیان مالیاتی نسبت به رای قطعی صادره از سوی هیات حل اختلاف مالیاتی معترض باشند می توانند ظرف یکماه از تاریخ ابلاغ به شورای عالی مالیاتی مراجعه نموده و پس از تکمیل و تنظیم فرم واخواهی مدارک خود را شامل تصویر رای هیات و سایر اسناد و مدارک مثبته به شورا تحویل و تقاضای رسیدگی مجدد نمایند. ضمناً بایستی مودیان به میزان مالیات مورد رای، وجوه نقد یا تضمین بانکی سپرده و یا وثیقه ملکی یا ضامن معتبر که اعتبار ضامن مورد قبول اداره امور مالیاتی باشد معرفی کند تا رای قطعی هیات حل اختلاف مالیاتی تا صدور رای شورای عالی مالیاتی موقوف الاجرا گردد. شعبه مزبور نیز موظف است بدون ورود به ماهیت امر صرفا از لحاظ رعایت تشریفات وکامل بودن رسیدگی های قانونی و مطابقت مورد با قوانین و مقررات موضوعه ، به موضوع رسیدگی نماید.

5- مراجعه به هیات موضوع ماده 251 مکرر ممکن است اعتراض مودی در مورد مالیاتهای قطعی موضوع این قانون و نیز مالیاتهای غیر مستقیم که در مرجع دیگری قابل طرح نباشد، به هیاتی مرکب از سه نفر به انتخاب وزیر امور اقتصادی و دارایی احاله گردد. بدین ترتیب مودی می تواند به ادعای غیر عادلانه بودن مالیات و به استناد مدارک و دلائل کافی از هیات مذکور تقاضای رسیدگی مجدد را نماید ، رای هیات به اکثریت آرا قطعی و لازم الاجرا می باشد.

6-هیات حل اختلاف موضوع ماده 216 قانون مالیاتهای مستقیم مرجع رسیدگی به شکایات ناشی از اقدامات اجرائی راجع به مطالبات دولت از اشخاص، اعم از حقیقی یاحقوقی که طبق مقررات اجرائی مالیاتها قابل مطالبه و وصول می باشد، هیات حل اختلاف مالیاتی خواهد بود که به اعتراضات مزبور به فوریت و خارج از نوبت رسیدگی و اقدام به صدور رای مجدد نماید. رای صادره قطعی و لازم الاجرا است.