ایسنا

1391-12-27

«حسین مرعشی» در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد:باید از تجربه 8 سال گذشته درس بگیریم
 

دنیای‌اقتصاد- هادی چاوشی: «حسین مرعشی» سیاستمدار خوش سخن و بذله‌گویی است. همین ویژگی شخصی‌اش باعث شده تا حرف‌هایش را در میان شوخی و جدی، صریح‌تر بگوید. تا قبل از صدارت محمود احمدی‌نژاد، او همیشه صاحب‌منصب بوده؛ از استانداری کرمان در دولت جنگ، تا رییس دفتری رییس‌جمهور در دولت سازندگی و ریاست سازمان میراث فرهنگی در دولت اصلاحات و دو دوره نمایندگی مجلس، اما حالا حدود 8 سال است که از بیرون دولت را نظاره می‌کند. نظاره‌ای که باعث شده بسیار «متاسف» شود. در میان مصاحبه، مرتبا از خاطراتش در دولت‌های گذشته نقل می‌کند تا نشان دهد سرد و گرم اداره کشور را چشیده و انتقادهای این روزهایش از سر «دانستن و شناختن» است. تحلیل خوشایندی از اوضاع اقتصاد و سیاست ندارد و معتقد است دولت احمدی‌نژاد با درآمدهای هنگفت نفت، فرصتی طلایی را از دست داده که نه تنها برای شخص او، بلکه برای کشور هم خسارت بزرگی بوده. می‌گوید حالا باید از این تجربه درس گرفت و به فکر آوردن دولتی «کارآمد» بود. البته اصراری ندارد که این دولت، اصلاح طلب باشد. پیشنهادش این است که اصلاح‌طلبان و معتدلین با نظام وارد گفت‌وگو شوند تا «رقابت در دایره مورد تایید شورای نگهبان» بدون دخالت هیچ نهاد بیرونی انجام شود. درباره کاندیداهای موجود و مطرح انتخابات ریاست‌جمهوری 92 هم ایده‌های جالبی دارد: از قالیباف و ولایتی گرفته تا حسن روحانی و اسحاق جهانگیری. دولتی‌ها را البته صاحب شانس چندانی نمی‌بیند و معتقد است نمی‌توانند از کانال شورای نگهبان عبور کنند. مشروح مصاحبه «دنیای اقتصاد» با حسین مرعشی را بخوانید.
***
آقای مرعشی، در آستانه انتخابات فعالیت‌های سیاسی‌تان بیشتر نشده است؟
بگذارید ابتدا یک خاطره‌ای برایتان بگویم. در ماه‌های پایانی دولت آقای خاتمی، آقای یونسی، وزیر وقت اطلاعات پیشنهادی را به دولت آوردند که یک باشگاه درست کنیم؛ باشگاهی برای دولتمردان سابق. برای اینکه کسانی که دیگر وزیر، استاندار یا معاون وزیر نیستند، بتوانند عضو این باشگاه باشند و عملا این باشگاه پناهگاهی برایشان باشد و سرویس‌های لازم را به آنها بدهد. به عنوان مثال اگر مشکلاتی برای ویزا و گذرنامه دارند، کارت طرح ترافیک می‌خواهند و کارهایی از این قبیل را بتوانند به راحتی از طریق این باشگاه انجام دهند وخیلی به آنها فشار وارد نشود.
خوشبختانه در آنجا من از مخالفان این طرح بودم و گفتم این خیلی بد است که هر کسی می‌آید در سیستم حکومت و بعد هم که از سیستم خارج می‌شود، به حکومت متکی باشد. به هر صورت ما آدم‌هایی بودیم و هستیم که لابد یک توانایی‌های ذاتی داریم. اولینش این است که باید بتوانیم مسائل شخصی خودمان را حل و فصل کنیم. اگر این حداقل توانایی را هم نداریم که بیخود در دولت آمده بودیم. یعنی چه که آدم همیشه متکی به نهادی به نام دولت یا حکومت باشد؟
واقعا ساختن نهادهایی که متعلق به دولت و بخش عمومی نباشد، متعلق به بدنه جامعه و به معنای واقعی «بخش خصوصی» باشد، خیلی می‌تواند به کشور کمک کند. حالا چه این نهاد فرهنگی باشد چه اقتصادی. این مساله خیلی مهمی است که آقای بختیاری (مدیرمسوول روزنامه دنیای اقتصاد) موفق شدند یک نهاد خوب را با کمک همکارانشان برای کشور بسازند. من هم می‌خواستم یک قهوه‌خانه راه بیندازم، ولی احتیاط کردم. حالا ان‌شاء‌الله بعدا.
در پایان دولت آقای خاتمی قرار بود این کار را انجام دهید.
بله. تجربه‌ای که من دارم این است که به‌رغم اینکه سیاست خیلی مهم است و تاثیرگذاری سیاست را هیچ کار دیگری نمی‌تواند داشته باشد؛ چون واقعا با سیاست است که یک ملتی اوج می‌گیرد یا خدای ناکرده زمین‌گیر می‌شود؛ در عین حال که سیاست مهم است؛ بقیه جلوه‌های زندگی هم به نظرم زیباست. یعنی من الان سرگرم تجربه بقیه جلوه‌های زندگی هستم، غیر از سیاست. حتی اگر ان‌شاء‌الله دولت کارآمدی هم سر کار بیاید، من توصیه‌ام به خودم و بقیه دوستان دست‌اندرکار این است که در حکومت وارد نشوند. اجازه بدهند که حکومت کار خودش را بکند؛ چون ما می‌توانیم در صورت وجود یک شرایط مناسب، برای کشور نهاد بسازیم. من 8 سال پیش که ماموریتم در دولت تمام شد، خیلی دلم می‌خواست اجازه و فرصت داشتم که نهاد جدیدی را به کمک همکاران برای کشور بسازیم که این نهاد انتفاعی هم نباشد؛ بعد از 15 سال هم آن را بگذاریم در اختیار نظام، تا نظام هر استفاده‌ای خواست از آن بکند؛ ولی اجازه بدهند که این را بسازیم. مطمئن هم بودم که اگر ما تصمیم بگیریم و شرایط برای نهاد ساختن مناسب باشد، می‌شود ظرف 15-10 سال نهاد بزرگی مثل بنیاد مستضعفان ساخت که از جمع‌آوری ثروت 70-60 نفر آدم قبل از انقلاب ساخته شده بود.
منظورتان از نهاد، یک نهاد اقتصادی است؟
اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، هر حوزه‌ای. من فکر می‌کنم که کشورمان بیشتر باید متکی به این گونه نهادها باشد.
آقای خاتمی که می‌خواست خودش در بنیاد باران این کار را بکند، نمی‌خواست؟
چرا. بنیاد باران هم یکی از هدف‌هایش شاید همین بوده است. البته به نظر من وقت ساختن این نهادها در ساختار حکومتی ایران زمانی نیست که از حکومت بیرون آمده‌ایم. زمانی که داخل حکومت هستیم باید ساخته شود. چون اینها حتما حمایت‌های حکومت را می‌خواهد. مثلا بنیاد باران در شرایطی ایجاد نشد که بتواند این کار را بکند. این کار باید به موازات کار دولت اتفاق می‌افتاد.
اگر آن موقع شکل می‌گرفت، مثل ماجرای امروز آقای احمدی‌نژاد نمی‌شد که عده‌ای بگویند می‌خواهد روی انتخابات تاثیر بگذارد؟
نهاد می‌تواند غیرسیاسی باشد. الزاما نباید سیاسی باشد.
حالا ما فرض کنیم الان 10 تا 15 وزیر و وکیل گروهی را تشکیل بدهند...
آقای احمدی‌نژاد که حالا نمی‌خواهد روی انتخابات اثر بگذارد. کی گفته که احمدی‌نژاد می‌خواهد روی انتخابات تاثیر بگذارد؟
بعضی‌ها می‌گویند!
نه. به نظر من، آقای احمدی‌نژاد ابزاری برای تاثیرگذاری بر انتخابات ندارد. آقای احمدی‌نژاد بازنده‌ای است که قیافه برنده می‌گیرد.
ابزار «افکار عمومی» را هم ندارد؟
نه. آقای احمدی‌نژاد در واقع شعارهای نظام را مصادره کرد. به عبارت بهتر، شعارها را گروگان گرفت؛ ولی بدنه نیروهای حزب‌اللهی جامعه را که می‌توانستند مدافع این شعارها باشند، نتوانست از نظام جدا کند.
ولی بدنه جدیدی را جذب کرد.
نه. آقای احمدی‌نژاد خودش هم بلاتکلیف است. یعنی در واقع خیلی متضاد است. از یک طرف تندترین شعارها را علیه اسرائیل داده و به نظر می‌رسد که می‌خواسته در آن دوران نفر اول در دفاع از ارزش‌های انقلابی باشد که متوجه شد «نگرفت.» از آن طرف آقای مشائی می‌گوید مردم اسرائیل دوست ما هستند. یعنی با اسرائیل از در دوستی درمی‌آید! حداقل قشر روشنفکر که الان ممکن است این شعارهای نوع دوم برایشان جذاب باشد، از یادشان نرفته.
یا کسی که تندترین حرف‌ها را نسبت به مخالفین سیاسی خودش زده، مشهور است که آنها را «خس و خاشاک» خوانده و هر چه دلش خواسته به آنها گفته، حالا چه چیزی می‌خواهد بگوید؟
من منظورم این طبقات نبود آقای مرعشی. منظورم طبقات فرودست بود.
نه. طبقات فرودست جامعه هم نه. آقای احمدی‌نژاد یک رگ خوابی را دستش گرفته و آن رگ خواب توزیع پول است. تجربه اولش هم در شهرداری تهران بود که با 350 میلیارد تومان از منابع شهرداری که باید با آن پل یا اتوبان ساخته می‌شد، ایشان در میدان‌های تهران آش رشته داد، به پایگاه‌های بسیج پول داد، به مدارس پول داد، به مساجد پول داد، به هیات‌های عزاداری پول داد، یا به جوان‌ها وام قرض‌الحسنه ازدواج داد. با این کارها این سوال را که «بالاخره ایشان در شهرداری تهران چه کار کرده بود که می‌توانست رییس‌جمهور خوبی شود؟» این سوال را دور زد. اصلا کسی این سوال را مطرح نکرد. این کسانی که پول گرفتند، گفتند خب این به مردم پول داده است. همین کار را در دولت هم کرد. یعنی این کار را در الگوی بزرگ‌تری در مقیاس دولت اجرا کرد.
خب چرا فکر می‌کنید که یک بار که در این سطح کوچک موفق بوده، حالا در سطح بزرگ موفق نخواهد شد؟
حالا عرض می‌کنم. در سطح کوچک، شما می‌زنی و می‌روی و نمی‌ایستی که عواقبش را بسنجی. هیچ وقت کار خرد نه می‌تواند اثرات مخرب کلان داشته باشد و نه اثرات مثبت کلان. اما وقتی در دولت هستی، هر کارت یک اثر روی شاخص‌های کلان می‌گذارد. آقای احمدی‌نژاد متوجه نبود که در موضع دولت وقتی پول توزیع می‌کند، این پول با اثرات ویرانگری که در تورم ایجاد می‌کند، آن رضایتمندی‌های موقت را از بین می‌برد. مشکلی که آقای احمدی‌نژاد الان با آن مواجه شده این است که تورمی که در اثر این کارها و پخش پول ایجاد شده، هم کمر مردم را شکسته و هم زمینه‌های اجتماعی‌اش را از بین برده. ضمن اینکه همین کار را می‌خواهی بکنی برای کی؟ شما این شانس که حتی یک نفر فرعی را هم از شورای نگهبان عبور دهی، نداری. ایشان دو هفته پیش در مورد انتخابات نظام‌پزشکی موضع گرفت، اما آقای طریقت منفرد، سرپرست وزارت بهداشت و درمانی که دو ماه پیش خود ایشان منصوب کرده بود، آمد گفت: «آن موضع شخصی خود آقای رییس‌جمهور بوده. انتخابات که برگزار می‌شود.» وقتی قدرت نداری به عنوان رییس‌جمهور جلوی برگزاری یک انتخابات نظام پزشکی را بگیری و نمی‌توانی کسی را که یک روزی رییس نظام پزشکی کشور بوده، تایید صلاحیتش را بگیری، قیافه بیخودی می‌گیری که چی؟
شما دارید موضوع را خیلی ساده می‌کنید!
خیلی ساده است. از این هم ساده‌تر است.
فرض کنید احمدی‌نژاد 10 وزیر یا عضو کابینه را بفرستد برای کاندیداتوری. آیا شورای نگهبان صلاحیت همه را رد می‌کند؟
اصلا در صلابت روحانیت و شورای نگهبان تردید و تشکیک نکنید. شورای نگهبان صلاحیت یک روحانی عضو مجلس خبرگان رهبری را که یک سال قبل‌تر تایید صلاحیتش را از شورای نگهبان گرفته و به عنوان مجتهد در انتخابات خبرگان شرکت کرده و رای آورده و وارد مجلس خبرگان شده و همین الان عضو مجلس خبرگان است به اسم آیت‌الله علوی، ایشان را تحت عنوان عدم‌التزام عملی به اسلام برای کاندیداتوری در انتخابات مجلس نهم رد کرد.
این نظام سه اصل دارد که به این سه اصل همه ما باید توجه کنیم. اولین اصل نظام این است که حفظ نظام از اوجب واجبات است. این را امام فرموده. دومین اصل نظام این است که میزان، حال فعلی افراد است. حال فعلی افراد را هم تو تشخیص نمی‌دهی، طرف مقابلت تشخیص می‌دهد، سومینش این است که نظام با هیچ کس عقد اخوت ندارد. این سه اصل را اگر فرض بگیرید، تکلیف احمدی‌نژاد روشن است.
مگر احمدی‌نژاد چه کار کرده؟
چه کرده با ایران؟ ببینید! رسیدن به یک اجماع نسبی در باب مفاهیم توسعه در کشور، یک دوره خیلی طولانی زمان برد. یعنی اگر اولین گام را تهیه و تصویب و ابلاغ سند بازسازی ایران بعد از جنگ بگیریم، یعنی وقتی که جنگ تمام شد... یکی از دلایلی که ما نتوانستیم برنامه‌هایی را که اعلام کرده بودیم، ادامه دهیم، مشکلات اقتصادی بود. نامه‌ای که آن زمان نخست‌وزیر وقت به حضرت امام نوشت، سند معتبری است که هیچ خللی در آن نیست. از جمله اینکه کسری بودجه کشور در آن سال رسیده بود به 50 درصد. ببینید کشور در چه وضعیتی بوده؟ اینها واقعیت‌های اقتصادی بود که بالاخره یکی از ارکان تصمیم‌گیری برای پذیرش قطعنامه و پایان جنگ بود. حالا جنگ تمام شده و اولین سندی که تدوین شده، سندی است به نام سند بازسازی. این اولین سند در سیاست‌های کلی نظام به معنای امروزی‌اش بود. مراحل تهیه این سند بازسازی این‌گونه بود که هم کمیسیون‌هایی در دولت و هم در مجلس سوم تشکیل شد و نظراتشان را تهیه کردند و به سران قوا دادند. اجتماع سران قوا تشکیل می‌شد از سران سه قوه یعنی آقای خامنه‌ای رییس‌جمهور، آقای موسوی اردبیلی رییس قوه قضائیه، آقای هاشمی رییس‌مجلس، آقای موسوی نخست‌وزیر و حاج‌احمدآقا خمینی از طرف امام. یعنی جمع 5 نفر بودند. این سیاست‌ها را اینها از یافته‌هایی که مجلس و دولت آماده کرده بودند، تدوین کردند و دادند خدمت حضرت امام، ایشان هم تایید کردند و به عنوان سیاست‌های بازسازی ایران ابلاغ شد و در واقع مبنای نوشتن برنامه اول شد و حرکت شروع شد.
 

ادامه مطلب :