گروه بورس- آیا شما بیش از حد به مهارت‌های خود اعتماد دارید؟ این یکی از اشتباهات مهم سرمایه‌گذاری است. در ادامه سلسله مطالب روانشناسی بازار سهام در مطلبی تحت عنوان معرفی اشتباهات رایج سهامداران می‌خوانیم: جاناتان برتون در کتاب خود با عنوان غول‌های سرمایه‌گذاری، از خوانندگان خود دعوت می کند که دو سوال زیر را از خود بپرسند:

روانشناسی بازار سهام
مراقب اعتماد به نفس کاذب باشید


•آیا من در رویارویی و ارتباط با افراد بهتر از حد متوسط توانمند هستم؟
•آیا من راننده‌ای بهتر از حد متوسط هستم؟
برتون می گوید اگر شما هم مانند دیگر افراد باشید، احتمالا به این دو سوال پاسخ مثبت می‌دهید. در واقع، مطالعات نشان می‌دهند که به طور معمول 90 درصد افراد به این دو سوال پاسخ مثبت می‌دهند و روشن است که 90 درصد افراد نمی‌توانند در این دو توانایی بهتر از حد متوسط افراد عمل کنند. زیرا از لحاظ منطقی تنها نیمی از افراد یعنی 50 درصد آنها می‌توانند توانایی بالاتر از حد متوسط در این دو زمینه داشته باشند. اعتماد به نفس بیش از حد به توانایی‌ها می‌تواند ویژگی خوبی باشد، باعث شود احساس خوبی در مورد خود داشته باشید و چارچوب مناسبی برای مواجهه با تجارب زندگی به دست آورید. متاسفانه، برخورداری از اعتماد به نفس بیش از حد در مورد سرمایه‌گذاری می‌تواند به ایجاد اشتباه در این زمینه منجر شود.برخی نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد بیشتر سرمایه‌گذاران پیش‌بینی می‌کنند که پرتفولیوهای آنها بازدهی بیش از حد متوسط داشته باشند و این نکته مخالف با منطق است. در یک مقاله در نیویورک تایمز، پروفسور ریچارد-تیلر و پروفسور رابرت‌شیلر خاطرنشان می‌کنند که سرمایه‌گذاران حقیقی و مدیران سرمایه‌گذاری بر این عقیده خود پافشاری می‌کنند که آنها از اطلاعات بهتر و بیشتری نسبت به دیگران برخوردارند و می‌توانند از طریق گزینش بهترین سهام سود مناسبی کسب کنند. حتی هنگامی که افراد فکر می‌کنند پیروزی بر بازار کار دشواری است، مطمئن هستند که خود آنها می‌توانند در این کار موفق شوند. اقتصاددان برجسته پیتر‌برنشتاین در این باره می‌گوید: «مدیریت سرمایه فعالانه به طرز خارق‌العاده‌ای دشوار است، زیرا تعداد بسیار زیادی سرمایه‌گذار باهوش و باسواد در بازار وجود دارند و اطلاعات به سرعت رد و بدل می‌شود. در واقع، افراد زرنگ بسیاری وجود دارند که تلاش می‌کنند همزمان کار مشابهی را انجام دهند. البته انجام این کار هرچند بسیار دشوار، اما ممکن است .»به یاد داشته باشید که برای کسب سود از اشتباهات بازار، یا باید اطلاعاتی داشته باشید که بازار در اختیار نداشته باشد، یا باید همان اطلاعات را بهتر از دیگران و خرد جمعی تعبیر و تفسیر کنید. باربر و اودین مطالعات زیادی راجع به رفتار و عملکرد سرمایه‌گذاران انجام داده‌اند. در زیر به برخی نتایج مطالعات آنها اشاره می‌کنیم:
•سرمایه‌گذاران حقیقی و شخصی عملکرد ضعیف تری نسبت به معیارهای مناسب دارند.
•گرچه گزینش سهام از سوی زنان بهتر از انتخاب سهام توسط مردان نیست، اما زنان سود بیشتری از معاملات کسب می‌کنند و این به علت تعداد کمتر معاملات و تبعا هزینه‌های معاملاتی کمتر است. همچنین مردان متاهل عملکرد بهتری از مردان مجرد دارند. دلیل آن این است که مردان مجرد از نعمت همسر برخوردار نیستند تا هنگام مشورت با آنها، از اعتماد ‌به ‌نفس بیش از حد آنها کاسته شود! به نظر می‌رسد یکی از ویژگی‌های رفتار انسان آن است که مردان به مهارت‌هایی که واقعا از آنها برخوردار نیستند، اعتماد‌به‌نفس دارند.
•افرادی که بیشترین تعداد معاملات را (به علت اعتماد به نفس نا به جا) داشتند، کمترین سود را نصیب خود کرده‌اند.
اعتماد به نفس بیش از حد باعث می‌شود سرمایه‌گذاران تصمیمات دیگران را ناشی از خُلق، احساسات، درک حسی، و هیجانات بدانند و تصمیمات خود را نشات گرفته از تفکر عینی و منطقی تلقی کنند. اعتماد به نفس بیش از حد همچنین باعث می‌شود سرمایه‌گذاران تنها به دنبال جست‌وجوی شواهدی باشند که نظرات آنها را تایید می‌کند و شواهدی را که مخالف با نظرات آن‌ها است نادیده بگیرند. مرحوم جان لیسیو در مقاله‌ای راجع به پیش‌بینی کنندگان بازار گفت:پیش‌بینی کنندگان بازار در واقع قضاوت کنندگانی متعصب، مغرض و غیرقابل اعتماد از رویدادهای جاری اقتصادی هستند. به عبارت دیگر، آنها تمایل دارند شواهدی که پیش‌بینی‌هایشان را تایید می‌کند، آشکار کنند و هر آنچه که پیش‌بینی‌های آنها را به چالش می‌کشد، نادیده گرفته یا با تحلیل کنار زنند. حتی نتایج مطالعاتی که بر روی جامعه‌ای با IQ بالا به نام MENSA انجام شد نشان داد اعضای این جامعه که به امر سرمایه‌گذاری مشغول بوده‌اند، بازده چندان بهتری از دیگران نداشته‌اند و مهارت‌های برتر تعقلی خود را به غلط به بازده‌های برتر در سرمایه‌گذاری تعمیم داده بودند. یکی از مقاله نویسان وال‌استریت ژورنال به نام جاناتان کلمنتس در این زمینه می‌گوید: «پیروزی امید بر تجربه است که باعث می‌شود اغلب سرمایه‌گذاران تصور کنند می‌توانند در بازار موفق شوند.»بر اساس آنچه جیمز‌ اسمال هوت، نویسنده، و ژورنالیست مالی می‌گوید: «روانشناسان مدت‌ها است که تمایل بشر را برای بیش از اندازه تخمین زدن توانایی‌ها و احتمال موفقیتش درک کرده‌اند و این نکته به ویژه در مورد آنها که در سهام سرمایه‌گذاری می‌کنند و اغلب دفعات زیادی معامله انجام می‌دهند، درست است. درک محدودیت توانایی ما برای پیش‌بینی آینده جزو مهمی از استراتژی موفق برای سرمایه‌گذاری است.» میر استات من، استاد علوم مالی در دانشگاه سانتا کلارا برای کمک به سرمایه‌گذاران در آگاه شدن از اشتباه اعتماد به نفس بیش از حد می گوید: «یک دفترچه ثبت وقایع روزانه تهیه کنید. هر زمان معتقدید بازار بالا یا پایین خواهد رفت، آن را یادداشت کنید. پس از چند سال به خوبی خواهید دید که بینش‌های شما در مورد حرکت آینده بازار کاملا غلط بوده‌است!»