حسابرسان از جهات حرفه ای و عمل به اصول حرفه ای به انواعی قابل طبقه بندی وتقسیم می باشند.اما سوال اینست که این طبقه بندی چه ضرورتی دارد وبرای چه صورت می گیرد؟قطعاپاسخ به این سوال می تواند ما را در رویکرد این طبقه بندی کمک نماید.

 انواع حسابرسان در عمل و ویژگیهای حرفه ای انها

حسابرسان از جهات حرفه ای و عمل به اصول حرفه ای به انواعی قابل طبقه بندی  وتقسیم می باشند.اما سوال اینست که این طبقه بندی چه ضرورتی دارد وبرای چه صورت می گیرد؟قطعاپاسخ به این سوال می تواند ما را در رویکرد این طبقه بندی کمک نماید.مثلا یک پاسخ ساده جواب این  سوال معتبر در حسابداری است که چرا حسابداران اقدام به طبقه بندی حسابها می نمایند؟ .بدیهی است همه حسابداران پاسخ واحدی به این پرسش خواهند داشت."برای فهم بهتر رویداد های مالی وتحلیل درست شرایط رویداد رخ داده شده برای استفاده های داخل ویا خارج سازمان و به عبارتی گزارشگری مالی ومدیریت " بنابراین یک دلیل طبقه بندی در هر رسته ورشته ای کمک به فهم ودرک شرایط حاکم بران رشته و ساخت فرضییات وتئوریهای مناسب می باشد.بر این اساس دسته بندی حسابرسان از لحاظ حرفه ای نیز می تواند درک ما را بر شرایط حاکم بر حرفه یاری دهد.برای این منظور حسابرسان در دو طبقه حسابرسان حرفه ای  مستقل وحسابرسان حرفه  ای غیر مستقل (شامل حسابرسان تاجر وتاجران حسابرس)  مورد بحث قرار می گیرند.

1-حسابرسان حرفه ای مستقل:

ویزگیها وخصوصییات این حسابرسان عبارتند از:

1-به اصول واستانداردهای حرفه ای وآیین رفتار حرفه ای سوگند خورده پایبند هستند .این پایبندی نه تنها به اقرار بلکه در عمل وپندارنیز مشهود ریشه دوانده است.

2-دارای شهامت وجسارت لازم در تفکیک حق از باطل بوده وانصاف وعدالت را در بین بازیگران رعایت می نماید.

3-همواره استقلال عمل وگفتار وپندار خود را حفظ نموده وذره ای از اصول حرفه ای تخطی نمی کند.

4-همواره در زمان گزارش نویسی از دو پهلو سخن گفتن وطرح ایهام گونه حقایق دوری می گزینند وشفافیت را سر لوحه کار خود قرار می دهند.گزارشات این نوع از حسابرسان به الگوهای استاندارد کاری در دنیا نیزنزدیکتر بوده  واز ادبیاتی استاندارد بر خوردارند.

5-ترس ونگرانی از دست دادن کار را ندارند وبه هیچ مصلحتی راضی نمی شوند گزارش مخدوشی را صادر کنند. گزارشات تهییه شده توسط این گروه به دلیل در نظر گرفتن تمامی بازیگران معمولا به برد-برد طرفین در بلند مدت وبعضا برد-باخت به ترتیب سهامداران جزء وعمده در کوتاه مدت منجر می شود.

6-این گونه از حسابرسان در یک جامعه ناسالم از حرفه کنار رانده می شوند.وبنابراین محیط گزارشگری مالی برای سهامداران جزء محیطی ناامن می شود.چرا که حسابرسان مستقل واقعی که مورد طلب سهامدار عمده باشد نیز وجود ندارد وبنابراین گزارشات با یک چولگی آماری به سمت سهامدار عمده تهیه می شود.

7-سیاسی نیستند وعلاقه ای به سیاسی کاری ندارند.

2-حسابرسان حرفه ای غیر مستقل:

ویزگیها وخصوصییات این حسابرسان عبارتند از:

1-فاقدعملکرد مناسب نسبت به تمامی ویزگیهای گفته شده در مورد حسابرسان حرفه ای مستقل هستند.اینها معمولا بسته به زمان ومکان وموقعیت اقدام به تغییر عمل وگفتار وپندار می نمایند.

2-نسبت به انجام وظائف حرفه ای واصول رفتار حرفه ای  خود یک در میان عمل می نمایند.

3-مدلی از این حسابرسان که به حسابرسان تاجر مشهور ومعتبرند به حسابرسی مانند یک کار تجاری نگاه می کنند که باید مشتری را هر طور که باب میل اوست راضی نگاه داشت در حالی که اصول حرفه ای نگاهی عام وجامع نگر در حد منافع جامعه دارد ونه یک طبقه ودار ودسته خاص.اینها بیشتر حسابرسی را به مثابه دکانداری نگاه می کنند ومثلا اگر صاحبکار به وی بگوید فلان بند گزارش را ننویس ویا نادیده بگیر به جهت منافع خواسته صاحبکار را گوش می دهند.اینها بیشتر حرفه ای در تجارت هستند ونه در حسابرسی.اینها گزارشگری از نوع برد-باخت به نفع صاحبکار ودر مواردی نیز برد-برد به نفع طرفین گزارش(بسته به موقعیت زمانی ومکانی و...) تهیه می نمایند.بنابراین با توجه به رویکرد تجاری خویش عمدتا گزارشاتی از نوع برد-باخت  به ترتیب سهامدار عمده وجزء تهیه می نمایند.

4-مدلی از این حسابرسان که می توان گفت کمتر حرفه ای هستند وگاهگاهی در مقطعی از سال سر وکله آنها پیدا می شود ریشه در طبقه بالای جامعه هستند که از گذشته دور به علت طبقه خاص اجتماعی خویش دوستان وخویشاوندانی سرمایه دار دارند که معمولا نیاز هاشان را از طریق همین حسابرسان هم طبقه پوشش می دهند.اینها علاوه بر کمتر دانستن استانداردهای کاری نسبت به همنوع تاجر خویش نان از رابطه داری خویش می خورند وتجارت در این حرفه را نه از روی نیاز بلکه از روی بی نیازی به انجام می رسانند .شغل اصلی انها چیز دیگری است .مثلا به کار سرمایه گذاری در املاک وساخت وساز مشغول اند و درآمد عمده انها از این مسیر به دست می آید.طبیعی است که این گونه حسابرسان گزارشگری یک طرفه برد –باخت را به نفع  صاحبکار سرمایه دار خویش تنظیم می نمایند.

5-در یک جامعه اقتصادی ناکار آمد ورانتی ورابطه مداری این گونه از حسابرسان در صف اول حرفه تاخت وتاز می نمایند وحسابرسان اصیل ومستقل به گوشه ای رانده می شوند.نوعی پوپولیست حرفه ای در این گونه از حسابرسان دیده می شود و به دلیل قبضه حرفه به تدریج جای حسابرسان حرفه ای مستقل را می گیرند .این موضوع نفوذ در مراکز قانون گذاری واستاندارد گذاری را توسط این افراد ساده وسهل الوصول می نماید.بنابراین جا افتادن این سیستم نظارتی غیرحرفه ای وغیر مستقل دمار ازروزگار بازار سرمایه در می اورد وریسک سرمایه گذاری در بورس را افزایش می دهد. در این محیط حسابرسان آیین نامه های نظارتی بورس را نیز دور می زنند وبا ارتباطات پنهانی کار های حسابرسی بین موسسات حسابرسی هم رابطه در سالهای متوالی برای خروج از شبه عدم استقلال حسابرسان این دست وان دست می شود.یعنی هسته باقی می ماند وپوسته عوض می شود.

در پایان ذکر این نکته ضروری است که دسته بندی فوق نسبی بوده ودر هر یک از دسته ها می تواند مواردی استثناء نیز وجود داشته باشد.