استاندارد حسابداری شماره 15 «حسابداری سرمایه‌گذاری‌ها» از چالش‌ برانگیزترین استانداردهای موجود، به خصوص برای شرکت‌های سرمایه‌گذاری بوده است.در مقاله ذیل دلایل این چالش توسط نویسنده ارائه شده است. طبقه‌بندی

ضرورت بازنگری در استاندارد حسابداری سرمایه‌گذاری‌ها

استاندارد حسابداری شماره 15 «حسابداری سرمایه‌گذاری‌ها» از چالش‌برانگیزترین استانداردهای موجود، به خصوص برای شرکت‌های سرمایه‌گذاری است.

 طبقه‌بندی سرمایه‌گذاری‌ها به جاری و غیرجاری و تغییر بین این دو طبقه در دوره‌های رکود و رونق بورس موضوع مباحث گوناگونی در بازار سرمایه بوده است. این طبقه‌بندی و تغییر آن بر رقم سود و همینطور ذخیره کاهش ارزش سرمایه‌گذاری‌ها موثر است و به همین دلیل هم از حساسیت بسیار بالایی برخوردار است.

آنچه را که ما اکنون تجربه می‌کنیم، شاید بتوان باتجربه آمریکایی‌ها در رابطه با مشکلات استاندارد حسابداری مالی شماره 12 مقایسه کرد. اشکال اساسی استاندارد حسابداری شماره 12، ایجاد فرصت برای تغییر رقم سود بود. آنها به ناچار استاندارد حسابداری شماره 12 را حذف و استاندارد حسابداری شماره 115 را جایگزین آن کردند که رویکرد اساسی آن استفاده از ارزش‌های منصفانه برای اغلب ابزارهای مالی به خصوص سرمایه‌گذاری‌ها است.

تنوع روش‌های استاندارد حسابداری شماره 15 ایران و فرصت تغییر طبقه‌بندی به طور نامحدود از اشکالات اصلی این استاندارد است. حال سوال اصلی این است که برای رفع این اشکال چه راه‌حلی وجود دارد؟

در این بین دو نیروی خیلی مهم و گاهی اوقات متضاد وجود دارد که بسیار اثرگذار است. از یک طرف ما ناگزیر برای هماهنگی با استانداردهای بین‌المللی به منظور رفع نیاز به حضور در عرصه اقتصاد جهانی باید به آن سمت حرکت کنیم. از سوی دیگر شرایط اقتصادی وقانونی حاکم بر محیط داخلی را نیز باید در نظر داشته باشیم.

اهمیت تغییر استاندارد در حوزه سرمایه‌گذاری‌ها ایجاب می‌کند که اعضای حرفه و همین‌طور شرکت‌های حاضر در بازار سرمایه به خصوص شرکت‌های سرمایه‌گذاری در این زمینه مشارکت فعال داشته باشند.

در نظرخواهی مقدماتی به عمل آمده از شرکت‌های سرمایه‌گذاری، تعداد 6 شرکت با اجباری کردن روش ارزش بازار برای سرمایه‌گذاری‌های جاری سریع‌المعامله و حذف روش بهای تمام شده، موافق بوده‌اند و 5 شرکت نیز مخالفت خود را اعلام کرده‌اند. دلایل اصلی موافقان روش ارزش بازار شامل بهبود شفافیت صورت‌های مالی، شناسایی به موقع تغییرات در ارزش بازار و ارزیابی بهتر عملکرد مدیریت است. اما مخالفان روش ارزش بازار، قابلیت اتکای پایین ارزش‌های بازار، تعدیلات مکرر سود هر سهم، محدود و دستوری بودن نوسان قیمت در بازار بورس، ناکارایی بازار سهام و مالیات را به عنوان دلایل اصلی مخالفت خود برشمرده‌اند.

تمام شرکت‌های یاد شده (11 مورد) با بکارگیری روش ارزش بازار برای سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت سریع‌المعامله مخالفت کرده‌اند. دلایل اصلی این مخالفت، قصد نگهداری بلندمدت این نوع سرمایه‌گذاری‌ها و نامربوط بودن نوسانات کوتاه‌مدت برای اندازه‌گیری آنها و نیز مشکل مالیات عنوان شده است.

در هر صورت بازنگری در نحوه حسابداری سرمایه‌گذاری‌ها یک ضرورت است. اما این بازنگری یک دامنه وسیع دارد که از پذیرش کامل استانداردهای بین‌المللی حسابداری شامل استانداردهای حسابداری 32 و 39 و استاندارد گزارشگری مالی شماره 7 تا انجام تغییرات جزئی در استاندارد حسابداری شماره 15 گسترده است. هم‌اکنون فرصتی وجود دارد تا صاحبنظران با ارائه نظرات دقیق و کارشناسی، مرجع تدوین استاندارد را برای بهبود استاندارد حسابداری سرمایه‌گذاری‌ها، همراهی کنند.