منبع: | دنیای اقتصاد | تاریخ انتشار: | 1390-01-14 |
نویسنده: | جفری وود | مترجم: | جعفر خیرخواهان |
چکیده: | |||
کنترل قیمتها، تورم را کنترل میکند در آوریل امسال (1999) تایمز مالی گزارش داد: «دولت اسپانیا سعی دارد تا از سرعت تورم بکاهد و در نتیجه بسته سیاستی گستردهای اعلام کرده است که مستلزم کاهش و کنترل قیمت برق، بنزین و مکالمات تلفن راه دور است.» |
|||
باورهای نادرست اقتصادی تورم این بسته میخواهد کاهش قیمت یکباره در آن حوزههایی از اقتصاد بدهد که دولت اسپانیا هنوز نفوذگذاری مستقیمی بر آنها دارد. این برنامه چیزی جز نسخهای جدید از یک خطای قدیمی نیست- اینکه کنترل قیمتها به تنهایی باعث کنترل تورم میشود. قیمتها در این رخداد ظاهرا (و برخی اوقات واقعا) کاهش خواهد یافت، اما فقط یکبار و سپس به حال خود رها میشود تا با نیروهای عادی عرضه و تقاضا تعیین گردد. تورم فراگرد افزایش پیوسته قیمتها طی زمان است. دقیقا همانطور که وقتی تقاضا بیشتر از عرضه است قیمت یک کالا افزایش مییابد، وقتی تقاضا برای کالاها و خدمات کل اقتصاد بیشتر از عرضه باشد قیمتها هم به طور کلی افزایش خواهند یافت. تا زمانی که مازاد تقاضا (یا کمبود عرضه) از بین نرود، قیمتها به افزایش خود ادامه خواهند داد. عوامل بیشماری باعث میشوند تا قیمتها برای مدتی کوتاه شروع به افزایش کند. برای مثال، کاهش شدید عرضه کل چنین کاری میکند. در اصل کاهش عرضه باید باعث یک جهش در قیمتها شود و سپس تاثیرگذاری آن تمام شود، اما چون برخی قیمتها به کندی تغییر میکنند، فراگرد پیش گفته تا مدتی ادامه مییابد تا تقاضا همگام با عرضه شود و افزایش قیمت متوقف گردد. برای اینکه افزایش قیمتها به شکل خود محدودکننده نباشد باید فشار مداومی وارد شود تا تقاضا را بیش از عرضه نگه دارد. این اتفاق اصولا با کاهش مداوم در عرضه میافتد-، اما چنین اتفاقی در سطح تولید کل و نه در بازار یک کالای خاص، امر ناشناختهای است (و در بازار کالای خاص نیز کاملا نادر است.) پس چه عاملی، مازاد دائمی تقاضای کل را به وجود میآورد؟ اگر تعریف قدیمی تورم (در ابتدای قرن بیستم و قبلتر) را به یاد آوریم به راحتی قابلفهمیدن است. تورم را در آن زمان، کاهش قدرت خرید پول تعریف میکردند. چنین کاهش مداوم فقط با رشد سریعتر هر ساله عرضه پول از رشد تقاضای پول اتفاق میافتد. چنین شرایطی منجر به تلاش مردم برای خرج کردن پول میشد- با خرید کالاها، خدمات و داراییهای واقعی و مالی. این تلاشها قیمتها را به سمت بالا فشار داده و قدرت خرید پول را کاهش میداد. مادامی که عرضه پول به رشد سریع خود ادامه دهد، پس قیمتها به طور کلی افزایش و قدرت خرید پول کاهش مییابد. اکنون به «بسته» سیاستی اسپانیایی برمیگردیم. روشن است که کاهش یکباره قیمتها در استدلال فوق، کاری بیشتر از یک وقفه کوتاه در تورم ایجاد نخواهد کرد. چرا تورم ادامه مییابد. پاسخ این است که اسپانیا اکنون در اتحادیه پولی اروپا حضور دارد و کنترلی بر سیاست پولی خود ندارد، همانطور که بیرمنگام نسبت به کل انگلیس نقشی در سیاست پولی کشور ندارد. حقیقتا حالا دیگر هیچ معنایی ندارد که از سیاست پولی اسپانیا صحبت کنیم. یک سیاست پولی برای کل منطقه پولی اروپا وجود دارد که اسپانیا فقط بخشی (کوچک) از آن است. این مشکل اسپانیا است. سیاست پولی برای میانگین (احتمالا تا حدودی وزنی) کل منطقه پولی اروپا تعیین میشود و نرخ بهرهای که دیده میشود گویای این است که تقاضا در اسپانیا از عرضه پیشی میگیرد، به طوری که قیمتها افزایش خواهد یافت. پس دولت اسپانیا ناتوان از کنترل تورم است. حقیقتا شاید اینطور به نظر رسد که این سیاست، اوضاع را بهتر ساخته است. چون با کاهش دادن برخی قیمتها، قدرت مخارجی مصرفکنندگان را افزایش داده است، اما مساله واقعا کاملا پیچیده است. آنچه این تمهید سیاستی انجام داده است، افزایش قدرت مخارج برخی مصرفکنندگان، اما کاهش قدرت خرید برخی گروههای دیگر است که همچنین خرج کرده بودند. البته آنها احتمالا پولشان را صرف چیزهای دیگری کردهاند، بنابراین الگوی تغییرات قیمت نسبی متفاوت خواهد بود، اما اثر کلی بسیار شبیه است. فرض کنید کسی نمیپذیرد که در بلندمدت رشد حجم پول باعث تورم میشود. آیا هیچ راه نجاتی برای تمهیدات اتخاذی دولت اسپانیا وجود دارد که به رد کردن آن گزاره کاملا اثباتشده کمک کند؟ با تاسف حتی اینجا هیچ امیدی برای تمهیدات آن پیدا نمیشود. تورم یک فراگرد است، فراگردی که پیوسته قیمتها را بالا میبرد. در صورتی که کاری برای توقف آن فراگرد صورت نگیرد قیمتها به افزایش خود ادامه خواهند داد. کاهشهای یکباره این فراگرد را کند خواهد کرد، اما تا علل آن حذف نگردد، این فراگرد همچنان ادامه خواهد یافت. چه چیز جلوی تورم اسپانیا را خواهد گرفت؟ افزایش قیمتها در اسپانیا، تولید را در آنجا نسبت به بقیه اتحادیه اروپا گرانتر خواهد ساخت و نیز تقاضای غیراسپانیاییها را از سمت کالاهای اسپانیایی دور خواهد کرد. کارخانهها بسته خواهند شد یا به خارج منتقل میشوند. تقاضای مازاد فروکش کرده و تورم کند میشود. این فشارها به خصوص بر کالاهایی که میتوان به آسانی تجارت کرد و بر فراگردهای تولید که به راحتی قابلجابهجایی است تحمیل خواهد شد، اما آنها سرانجام افزایش در قیمتهای اسپانیا را کند خواهد کرد. نتیجه اینکه سیاست اسپانیایی کاهش قیمتها برای کنترل تورم، دقیقا نسخهای جدید از سیاست قدیمی کنترل قیمتها است تا که به کنترل تورم برسد، اما باید دانست تا زمانی که علت اصلی تورم محو نشود تورم ادامه مییابد. به همین ترتیب تورم در اسپانیا ادامه خواهد یافت حتی وقتی که قیمتها محدود میشوند، اکنون که دولت اسپانیا کنترلی بر سیاست پولی خود ندارد، کنترلی بر تورم در اسپانیا هم ندارد. |