در بهار سال 2011، مرکز پژوهش‌ درباره گرایش‌های جهانی از هزاران نفر در سرتاسر جهان پرسید که تصور می‌کنند کدام کشور اکنون قدرت اقتصادی پیش روی جهان است.

سالی که دیگر چندان دور از انتظار نیست


نیمی از چینی‌هایی که در این نظرسنجی شرکت کردند، آمریکا را قدرت اول خواندند که این تعداد دوبرابر آنانی بود که به «چین» رای دادند. آمریکایی‌های این نظرسنجی دیگر همچون سابق مطمئن نبودند، چرا که 43 درصد آنها به «چین» رای دادند و تنها 38 درصد آمریکا را همچنان در صدر می‌دانستند. پاسخ به این پرسش بسته به شیوه سنجش شما دارد. تحلیل 21 شاخص مختلف ــ که اکونومیست آنها را انتخاب کرده است ــ نشان می‌دهد چین همین حالا در نیمی از این شاخص‌ها وضعیت بهتری از آمریکا دارد و ظرف یک‌دهه آینده به معنای واقعی کلمه بالاتر از آمریکا خواهدایستاد.
قدرت اقتصادی را باید با اندازه مطلق اقتصاد و نه با سرانه‌های فردی سنجید. چین چند دهه پیش به میزان مطلوب در چند شاخص همچون مصرف فولاد، تعداد دارندگان تلفن‌های موبایل و مصرف نوشیدنی (آزمونی اساسی برای برتری اقتصادی) رسیده بود. این کشور از آن به بعد در بسیاری شاخص‌های دیگر نیز موفق عمل کرده است. میزان صادرات چین در سال 2011 سی درصد بیش از آمریکا بوده است و این کشور 40 درصد بیشتر برای سرمایه‌گذاری بر سرمایه ثابت خرج کرده است.
چین بزرگ‌ترین تولیدکننده دنیا است و در نتیجه نسبت به آمریکا 10 درصد انرژی بیشتری مصرف می‌کند و حدود 40 درصد گازهای گلخانه‌ای بیشتر وارد جو می‌کند (اگرچه میزان تولید گازهای گلخانه‌ای به ازای هر فرد در چین یک‌سوم هر فرد در آمریکا است). همچنین چینی‌ها از هر ملت دیگری سالانه تعداد اتومبیل‌های نوی بیشتری می‌خرند.
چین، همان کشوری که قطب‌نما، باروت و چاپ را اختراع کرد، اکنون در زمینه نوآوری نیز در حال پیشی‌گرفتن از آمریکا است. بر اساس تخمین‌های ما، در سال 2011 حق ثبت اختراع بیشتری در چین صادر شده است تا در آمریکا. شاید بتوان به برخی از این حق ثبت‌ها مشکوک بود، اما در هر حال آنها بهتر و بهتر خواهند شد.
«گزارش قابلیت رقابتی در جهان» از سوی مجمع اقتصاد جهانی، چین را سی‌و‌یکمین کشور جهان از نظر کیفیت آموزش ریاضیات و علوم قرار داد؛ رتبه‌ای که بسیار بهتر از جایگاه پنجاه و یکم آمریکا است. همچنین مجموع دارایی‌های خالص خارجی چین حدود 2 تریلیارد دلار است. در حالی که میزان بدهی‌های خالص آمریکا 5/2 تریلیارد دلار است.
نمودار کنار نشان می‌دهد که بنا به پیش‌بینی‌های ما چه زمانی چین در دیگر شاخص‌ها نیز از آمریکا پیش خواهد افتاد. اعداد و ارقام رسمی نشان می‌دهند که مخارج مصرف‌کنندگان چین اکنون تنها یک‌پنجم میزان آن در آمریکا است (اگرچه شاید این اختلاف زیاد نیز بابت پوشش ضعیف آماری چین برای ثبت هزینه‌های داده‌شده برای خدمات باشد). همچنین نرخ‌های رشد نسبی چین تا سال 2023 کوچک‌تر از آمریکا باقی خواهد ماند. خرده‌فروشی نیز در چین به شدت در حال رشد است و تا سال 2014 می‌تواند از میزان آن در آمریکا پیشی بگیرد. به‌علاوه چین در همان سال به نخستین واردکننده جهان بدل خواهد شد ــ در حالی که سال 2000، میزان واردات آمریکا شش‌برابر چین بود.
و اما اجازه دهید به GDP، یعنی پرکاربردترین شاخص تعیین قدرت اقتصادی بپردازیم. صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی کرده است که در سال 2016 GDP چین از GDP آمریکا (اگر بر اساس قدرت خرید تصحیح شود) پیش خواهد افتاد، اما آمریکا زمانی حقیقتا عقب‌تر خواهد ماند که GDP چین بر حسب دلار ــ یعنی با تبدیل یوان به دلار بر اساس نرخ‌های بازار ارز ــ از GDP آمریکا پیش بیفتد.
در سال 2011 GDP آمریکا دو برابر GDP چین بود، اما به خاطر داشته باشید که در سال 2000 GDP آمریکا هشت برابر بود.
برای پیش‌بینی اینکه با چه سرعتی شکاف بین این دو پر خواهد شد، اکونومیست بر اساس تخمین‌های خود پیش‌بینی می‌کند که نرخ سالانه واقعی رشد GDP در این دهه برای چین 75/7 درصد (که نسبت به نرخ 5/10 درصدی دهه قبل کاهش داشته است) و برای آمریکا 5/2 درصد خواهد بود و نیز متوسط نرخ تورم به ترتیب در این دو کشور 4 درصد و 5/1 درصد خواهد شد و همچنین یوآن سالانه 3 درصد افزایش ارزش به خود خواهد دید.
با چنین تخمین‌هایی چین در سال 2018 بالاخره از آمریکا پیش خواهد افتاد. دسامبر 2010 این سالِ موعود را 2019 پیش‌بینی کرده بودیم، اما اکنون پیش‌بینی‌های ما یک سال زودتر را نشان می‌دهند، زیرا رشد GDP چین در سال 2011 بر حسب دلار فراتر از انتظار بود.
جایگاه دوم برای برندگان است
اگر چین تا سال 2018 به بزرگ‌ترین اقتصاد جهان بدل می‌شد، آمریکایی‌ها ثروتمندتر می‌ماندند و سرانه GDP آنها چهار برابر سرانه GDP برای چینی‌ها می‌شد، اما روپرت هوگورف، بنیانگذار گزارش سالانه هورون درباره ثروتمندترین شهروندان چین، گمان می‌کند که تعداد واقعی آنها بسیار بیشتر است. او در آخرین بررسی خود به 270 میلیاردر چینی اشاره می‌کند، اما به باور او، تعداد کل آنها دو برابر این مقدار است، زیرا بسیاری از چینی‌ها ثروت واقعی خود را فاش نمی‌کنند. بر اساس آمار ثروتمندان فوربس، آمریکا تنها 400 میلیاردر دارد.
آمریکا هنوز در برخی از شاخص‌ها با حاشیه امن بسیار بالایی پیشتاز است. برای مثال، تعداد شرکت‌های بزرگ آمریکایی بیش از دو برابر شرکت‌های بزرگ چینی است و بودجه دفاعی این کشور پنج برابر بودجه دفاعی چین است ــ اگرچه بودجه دفاعی چین با سرعت بیشتری رشد می‌کند. آمریکا تا سال 2025 قطعا پیشتاز این عرصه باقی خواهد ماند. اینکه کشوری بزرگ‌ترین اقتصاد جهان باشد، قطعا منفعت‌هایی نیز خواهد داشت. این جایگاه به برتری نظامی و نفوذ بیشتر در تعیین مناسبات و قواعد بین‌المللی راه خواهد برد. به لحاظ تاریخی، بزرگ‌ترین اقتصاد جهان نرخ ارز شناور اصلی را نیز تعیین می‌کند و به همین خاطر است که آمریکا تاکنون قادر بوده است تا قرض‌های ارزان‌تری از خلال دلار خویش به دست آورد، اما رهبران آمریکا اگر بخواهند سد راه رشد چین شوند، اشتباه بزرگی مرتکب خواهند شد. رشد مکرر چین به نفع اقتصاد جهانی خواهد بود. برای آمریکا داشتن جایگاه دوم در جهانی با رشد سریع بهتر است تا کسب رده اول در جهانی رکودزده.