در کدام دوره از چرخه رفتاری بازار هستیم؟

در «گشتی در وب» امروز به تالار گفت‌وگوی بورکس رفتیم که «کیمیاگر» طی مطلبی در آن، این چرخه‌های زمانی بازار را از یک منظر تشریح کرده است:
با شناخت موقعیت روانی بازار و فضای معاملات در هر زمان، سرمایه‌گذار می‌تواند متناسب با حالت رفتاری بازار، سرمایه‌گذاری خود را مدیریت کند. توجه به شرایط کلی بازار، بازدهی سرمایه‌گذار را افزایش و احتمال بلوکه شدن سرمایه را نیز کاهش می‌دهد. بدین ترتیب سرمایه‌گذار می‌تواند همزمان با استفاده از مدل‌های گوناگون تحلیلی، چرخه‌های بازار را هم شناخته و مد نظر قرار دهد تا بتواند تصمیم بهتری بگیرد. چرخه‌های چهارگانه رفتاری بازار عبارتند از:
1- انباشتگی (Accumulation): این فاز هنگامی رخ می‌دهد که بازار افتش را کرده است (بعد از یک بازار منفی). در این فاز کسانی که اطلاعات نهانی قوی دارند و سرمایه‌گذاران تجربی و حرفه‌ای شروع به خرید می‌کنند.
قیمت‌ها بسیار جذاب شده اما جو عمومی همچنان رفتار منفی را دارد. در این وضع، کسانی که در شرایط منفی گذشته دچار ضرر شده‌اند با کوچک‌ترین بالا رفتن قیمت، اقدام به فروش می‌کنند. اما قیمت‌ها و معاملات به نحوی است که برای فروش دچار مشکل نمی‌شوند و همواره کسی هست که سهام آنها را هر چند با تخفیف قیمتی بخرد. در این فاز، توجه صندوق‌های سرمایه‌گذاری بزرگ و بخش سرمایه‌گذاری بانک‌ها به خرید سهام جلب می‌شود. در این مرحله، سرمایه‌گذاران بلندمدت و تحلیلگر، با حوصله و صبر اقدام به خرید سهام می‌کنند و البته چون رغبتی به خرید سهام‌ گران نشان نمی‌دهند، در عمل نمی‌گذارند که چندان جهش قیمتی در سهام ایجاد شود. در نمودار روبه‌رو، محدوده نوسان قیمتی سهام در این مرحله در یک نوار خنثی مشخص شده است. این حالت در مرحله انباشتگی اتفاق افتاده و بعد از آن بازار وارد چرخه زمانی بعدی خود شده است. برای شناخت این مرحله از تحلیل تکنیکال هم می‌توان استفاده کرد. در این راستا، اندیکاتور ADX برای شناخت قدرت روند به کار می‌رود. در مرحله انباشتگی این اندیکاتور همچنان زیر 25 تثبیت شده اما با جهش بازار خود را به بالای 25 رسانده و سعی در تثبیت خود می‌کند.
2- افزایش قیمت‌ها (Mark-Up Phase): در این مرحله، شرایط بازار مدتی است تثبیت شده و صعود به بالای خودش را شروع کرده است. اکثریت زود هنگام (early majority) شروع به خرید می‌کنند که اکثرا شامل تحلیلگرانی هستند که تشخیص می‌دهند که احساس و جهت بازار از روند منفی قبلی تغییر مشهودی کرده است؛ رسانه‌ها شروع به بحث درباره پایان یافتن رکود کرده‌اند. همزمان با تجربه این دوره از بازار، سرمایه‌گذاران زیادی برای اینکه از روند سرعت یافتن ناگهانی و صعود آن جا نمانند، اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند. در طول این چرخه، قیمت محدوده خنثای چرخه قبلی را شکسته و شروع به بالارفتن در یک نوار بالارونده می‌کند. هرچه این مرحله زودتر تشخیص داده شود، سود و بازدهی بیشتری از زمان مثبت بودن بازار نصیب فرد خواهد شد. این چرخه بهترین حالت برای خرید و نگهداری سهام در طول روند است.هنگامی که این چرخه به اواخرش می‌رسد، اکثریت دیرهنگام به بازار تازه وارد می‌شوند. در این نقطه قیمت‌ها از میانگین‌های تاریخی بالاتر رفته اند و دلیل و منطق در مقابل حرص و طمع ورود به بازار عقب‌نشینی می‌کند. فرضیه اشتباه (حماقت) در این مرحله کاملا قابل لمس است. بعد از ورود اکثریت دیرهنگام، کسانی که در مرحله انباشتگی وارد شده بودند، آهسته آهسته به نقد کردن سهام می‌پردازند. بعد از کند شدن روند صعود کسانی که در روند صعودی تندی که گذشت، احساس کرده بودند که عقب مانده‌اند شروع به ورود به معاملات می‌کنند تا از این به اصطلاح فرصت‌های خرید استفاده کنند. این افراد وارد عمل می‌شوند و این کند شدن را یک فرصت خرید به حساب می‌آورند، این در حالی است که این رفتار در نزدیک‌ترین نقطه به نوک حباب رخ می‌دهد.
3- پراکندگی (Distribution): در سومین فاز از چرخه بازار، فروشندگان بیشتر شروع به نمایان شدن می‌کنند. در این قسمت، احساسات بازار پررونق در مرحله قبل به صورت احساساتی مخلوط از رونق و رکود در‌می‌آیند.
قیمت‌ها ممکن است برای مدتی در یک محدوده مشخص قفل شوند و ممکن هم هست نوسانات خیلی سریع پدیدار شده و به سرعت محو شوند.سرعت تبدیل احساسات «نیمه خرسی» به احساسات «خرسی کامل» در بازار به عواملی مانند متغیر‌های منطقه‌ای، اقتصاد جهانی و سیاست وابسته است. در این چرخه، سهام کم‌کم شروع به نزول می‌کند اما غالب فروشندگان همچنان بر بالا فروختن سهام خود اصرار دارند و به اصطلاح ارزان‌فروشی نمی‌کنند. در نزدیکی‌های انتهای این چرخه، بازار کاملا روند نزولی پیدا می‌کند. از منظر تکنیکال، الگوهای دوگانه و سه‌گانه و الگوهای سر و شانه به خوبی در روند قیمت‌ها در طی این مرحله مشاهده می‌شوند. سرمایه‌گذارانی که روی ارزش سهام سرمایه‌گذاری می‌کنند (value investors) نه رشد سهام، در این مرحله اقدام به خرید نمی‌کنند. مرحله پراکندگی در بازار یکی از احساسی‌ترین زمان‌ها در بازار است. در این زمان، سرمایه‌گذاران همانطور که با ترس ناشی از سرمایه‌گذاری دست و پنجه نرم می‌کنند از آن طرف با امید و شاید هم حرص، امیدوارند که بازار دوباره برگردد؛ اتفاقی که هیچ گاه نمی‌افتد.
در انتهای این چرخه آنهایی که قادر به فروش سهام خود در سود نشده‌اند، یا به طور سر به سر یا در ضررهای اندک سهام خود را خواهند فروخت.
4- نزول قیمت‌ها (Mark Down): در چهارمین و آخرین فاز از چرخه‌های بازار شاهد نزول قیمت‌ها خواهیم بود که تلخ‌ترین چرخه برای صاحبان سهام خواهد بود.
ارزش سهام بسیار پایین‌تر از سرمایه اولیه سرمایه‌گذاران می‌آید.کسانی که در فاز پراکندگی یا در هنگامی که اولین نشانه‌های نزول بازار دیده شده بود اقدام به خرید کرده بودند در این مرحله هر روز شاهد پایین‌تر آمدن قیمت سهامشان هستند. در همین حال، بسیاری از نوآورها
(Early Innovators) شروع به سرمایه‌گذاری در پایین‌ترین قیمت‌های ممکن برای خرید می‌کنند تا از به وجود آمدن فاز انباشتگی بعدی بیشترین سود را نصیب خود سازند. در نمودار فوق چرخه‌های زمانی بازار نشان داده شده است.بحث شناخت چرخه‌های زمانی اینجا تمام می‌شود. شناخت این چرخه‌ها کمک شایانی به شناخت و روانشناسی بازار می‌کند. افراد می‌توانند با شناخت موقعیت بازار، در هر مرحله راحت‌تر اقدام به نشان دادن عکس‌العمل‌های مناسب از قبیل شناسایی سود یا ضرر‌، تنظیم میانگین قیمت خرید، ورود به بازار، خروج از بازار و... داشته باشند.