دنیای اقتصاد

1390-09-26

دبیر علمی این کنفرانس بر این باور است که به دلیل پیچیدگی‌ فناوری اطلاعات، گاه متقلبان از قانون، پیشی می‌گیرند، بنابراین مجریان قانون همواره باید دانش خود را توسعه دهند و با پیچیدگی‌ ابزارهای تقلب که همواره در حال تغییر هستند، آشنا شوند.
امیر پوریانسب در گفت‌وگو با خبرنگار دنیای اقتصاد با اشاره به مفهوم فساد و تقلب که این روزها به جای یکدیگر یا با نسبت نامناسب به کار می‌روند، گفت: فراتر از این دو مفهوم متفاوت و به روایتی دارای رابطه‌ اعم و اخص، مقوله‌ای وجود دارد که مفهوم عام‌تر همه‌ این جرائم است. طبق تعریف، جرائم مالی به هرگونه جرم غیر خشونت‌بار گفته می‌شود که فقط با هدف کسب مال و ثروت غیر قانونی و غیر‌حقانی انجام می‌شود. مقوله‌های اصلی جرائم مادی که بعضا به آن جرائم اقتصادی می‌گویند شامل فساد مالی، پولشویی، تقلب، و فرار مالیاتی است. حجم ریالی و تلفات جانی و روانی جرائم مالی صدها برابر حجم جرائم خیابانی و خشونت‌بار یا تبهکارانه است.
وی توضیح داد: فساد مالی، آن بخش از جرائم اقتصادی است که به واسطه استفاده از قدرت برای کسب منفعت شخصی از طریق غیر‌قانونی و غیرحقانی انجام می‌شود و بیشتر در سازمان‌های دولتی اتفاق می‌افتد. عمده‌ترین مصادیق آن رشوه خواری، اخاذی یا زورستانی و درصدخواری است. اما تقلب، هر نوع فعلی است که برای کسب منفعت با فریب دیگران صورت می‌گیرد و می‌تواند درون‌سازمانی یا برون‌سازمانی یا با همکاری درون سازمانی و برون سازمانی باشد.
عضو شورای عالی انجمن حسابداران خبره افزود: مهم‌ترین مقوله‌های تقلب، غصب دارایی‌ها و گزارش‌های مالی متقلبانه است، البته در بعضی تعاریف از جمله تعریف انجمن بازرسان تقلب آمریکا فساد مالی نیز زیرمجموعه تقلب است.
پوریانسب خاطرنشان کرد: همه ساله در ایران و دیگر کشورها در 9 دسامبر، «روز جهانی ضد فساد مالی» گردهمایی‌ها و برنامه‌های دیگری برگزار می‌شود که به مقوله فساد مالی می‌پردازند. در ایران، چون هنوز در قانون و عرف به تعاریف دقیقی از این دو مقوله نرسیدیم، فساد را با تقلب و جرائم اقتصادی دیگر مخلوط می‌کنیم. ولی 9 دسامبر فقط روز مبارزه علیه فساد مالی به ویژه رشوه خواری و درصدخواری است، بنابراین به تقلب‌ و جرائم دیگر دلالت ندارد.
وی درباره تخلف رخ داده در بانک صادرات گفت: برخلاف گفتار رایج در میان مردم، در بانک صادرات، اختلاس رخ نداده است و جرم اصلی از نوع تقلب است که توام با فساد بوده است زیرا نیروهای داخلی چند بانک از راه‌های مختلف از جمله رشوه‌خواری و درصدخواری مرتکب فساد مالی شده‌اند.
دبیر علمی کنفرانس دومین سالانه پیشگیری از تقلب درخصوص روش‌های متقلبان گفت: متقلبان همواره درصدد یافتن راه‌های جدید برای تقلب هستند و باوجود نوآوری‌ها و تلاش‌های قانون گذاری و ضابطه‌گذاری، متقلبان همواره در حال دگردیسی روش‌های خود هستند و به نظر می‌رسد گاه، متقلبان از قانون پیشی گرفته‌اند زیرا فناوری اطلاعات، پیچیدگی زیادی یافته و بسترهای نوینی برای تقلب فراهم آورده است.
وی افزود: ضرورت دارد مجریان قانون و حسابداران قانونی و حسابرسان، دانش خود را توسعه دهند تا بتوانند بر پیچیدگی‌های موجود فائق آیند. پوریانسب درباره راهکارهای کشف تقلب در ایران گفت: متاسفانه در کشور ما، فناوری پیشگیری و کشف تقلب، رشد چندانی نداشته و همواره سعی شده با روش‌های سنتی و دستی، تقلب پیشگیری و کشف شود. فناوری به تنهایی ریسک تقلب و در نتیجه ریسک کنترل سازمان‌ها را بالا برده است. سازمان‌ها و حسابرسان برای تسکین و درمان این ریسک باید با فناوری به جنگ فناوری بروند.
معاون سابق شرکت بورس درخصوص مقصر بودن حسابرسان در تقلب مالی اخیر که چندی پیش در یک کنفرانس مطرح شد، توضیح داد: قصور یک حسابرس نمی‌تواند به کل جامعه حرفه‌ای تعمیم یابد. از یک مقدمه نادرست نمی‌توان به نتیجه صحیح رسید. اینکه در یک پرونده‌ای قاضی حکم به تقلب فساد یا قصور حسابرس بدهد، این حکم به یک حرفه دلالت ندارد. ضعف کنترل‌های داخلی، به ویژه ضعف محیط کنترلی، وجود سامانه راهبری شرکتی قرون وسطایی، فقدان مدیریت ریسک، افول اخلاق سازمانی، وجود حفره‌ها و ترک‌ها در قوانین و ضوابط و نظام نامه‌ها، خصوصی‌سازی بی‌اثر و البته نبود ضوابط حسابداری و شرکتی پیشتاز مثل گزارشگری و حسابرسی کنترل داخلی از عوامل مهم تقلب مشهور است.
وی درباره نتایج اولین کنفرانس پیشگیری از تقلب که در سال گذشته برگزار شده بود، گفت: مهم‌ترین دستاورد کنفرانس یادشده، آموزش مدیران، حسابرسان و حسابداران بود که از طریق ارائه 48 سخنرانی، مقاله، کارگاه تخصصی و نشست صورت پذیرفت.
همچنین انتشار و توزیع شش عنوان کتاب در زمینه تقلب و سوءاستفاده‌های مالی، ادبیات مبارزه با تقلب را در میان جامعه حرفه‌ای توسعه داد.
پوریانسب خاطرنشان کرد: همواره این دغدغه وجود دارد که افشای تقلب، به جامعه و اقتصاد، آسیب وارد می‌کند، اما زمانی که دانش و تجربه مبارزه با تقلب بالا رود، افشای هرازگاه تقلب‌های بزرگ، نه تنها دغدغه ایجاد نمی‌کند بلکه باعث بیداری، شناسایی نقاط ضعف و آشنایی با انواع تقلب‌های رایج در اقتصاد می‌شود و فرصت‌های تقلب را محدودتر می‌کند. مساله آزمندی انسان است. به عنوان مثال دیگر در کشور ما فرار مالیاتی و تقلب مالیاتی یک فضیلت است. اقتصاد فرار مالیاتی سربه فلک می‌کشد. می‌تواند هر دولتی را فلج کند. بخشی از آن به خاطر حفره‌های قانونی است که قانون‌گذاران ضعیف به قانون وارد کردند مثل اعتبارات اسنادی که اساسا یک فاجعه بود و دیدیم که یک فاجعه به بار آمد. این فاجعه هر سال در خصوص مالیات اتفاق می‌افتد. در حالی که در سراسر دنیا این کار مذموم است؛ حتی از جرائم تبهکارانه و خیابانی نیز مذموم تر است.
وی تولید نرم‌افزارهای پیشگیری از تقلب در کشور را از دیگر دستاوردهای کنفرانس سال گذشته عنوان کرد و گفت: در کنفرانس امسال، از یک نرم‌افزار حسابرسی و بازرسی پیشگیری و کشف تقلب رونمایی خواهد شد ضمن اینکه تمرکز کنفرانس امسال بر تلفیق فناوری پیشرفته پیشگیری از تقلب و روش‌های سنتی است.
وی در پاسخ به سوال دنیای اقتصاد در خصوص وجود رشته دانشگاهی بازرسی تقلب یا حرفه بازرسی تقلب در کشور گفت: در حال حاضر این رشته در کشور چه در دانشگاه چه در عرصه عمل وجود ندارد. کارشناسان رسمی دادگستری متخصص حسابداری و حسابرسی در کنار کارهای مختلف در پروژه‌ها، به کار بازرسی تقلب هم می‌پردازند. البته به تازگی اقبال به این گونه خدمات افزایش یافته است اما این موضوع مستلزم دانش و تجربه کافی و دارا بودن گواهی‌نامه معتبر از یک نهاد است.
وی درباره محورها و موضوعات کنفرانس امسال گفت: قبل از ذکر عناوین، اجازه دهید اشاره کنم به‌رغم این که موضوع کنفرانس به تقلب اختصاص دارد ولی در ضمن مقالاتی به سایر جرائم اقتصادی مثل فساد مالی، فرار مالیاتی و پولشویی هم پرداخته می‌شود. اما محورها عبارت اند از کالبدشکافی تقلب‌ها، نقش اخلاق حرفه‌ای در پیشگیری از تقلب، تقلب در صورت‌های مالی. علاوه بر این، پیشگیری و کشف؛ نقش راهبری شرکتی در پیشگیری از تقلب‌های مالی؛ پیشگیری از تقلب‌های کلیکی؛ مدیریت ریسک تقلب؛ پیشگیری و کشف تقلب، پولشویی، و فساد مالی با ابزارها و فنون رایانه‌ای؛، تقلب در محیط دیجیتال؛ حسابرسی تقلب‌های مالی؛ پیشگیری و کشف فرارهای مالیاتی؛ نشانه‌شناسی تقلب؛ پیشگیری و کشف تقلب در سازمان‌های عمومی و دولتی و... از مهم‌ترین موضوعاتی هستند که در این کنفرانس مطرح خواهند شد.
پوریانسب سپس به سخنرانان این کنفرانس اشاره کرد و گفت: دکتر رهنمای رودپشتی، معاون پژوهشی و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی ریاست کنفرانس، کاظم وادی‌زاده عضو انجمن بازرسان تقلب آمریکا دبیر اجرایی کنفرانس و پروفسور ذبیح‌الله رضایی استاد دانشگاه ممفیس سخنران افتتاحیه کنفرانس خواهند بود.
همچنین دکتر علی حسینی معاون سازمان بورس، هوشنگ نادریان مدیرعامل موسسه حسابرسی مفید راهبر، دکتر علی رحمانی استاد دانشگاه الزهرا، خانم آراکیسا ملکانیان سفیر ACCA، فرشاد اسکندر بیاتی عضو هیات مدیره سازمان حسابرسی و تعدادی از مدیران بانکی سخنرانان اصلی کنفرانس خواهند بود.
وی همچنین افزود امسال علاوه بر رونمایی از نرم افزار حسابرسی پیشگیری و کشف تقلب 5 عنوان کتاب جدید که از آن میان یک کتاب به کشف تقلب به کمک رایانه اختصاص دارد، عرضه خواهد شد.
وی در پایان با انتقاد از استقبال ضعیف شرکت‌های بورسی، بانک‌ها و بیمه‌ها و بعضی دستگاه‌های نظارتی و ضابطین که بیش از همه به این آموزش‌ها نیاز دارند، در خصوص ثبت‌نام در این کنفرانس گفت: برای شرکت‌کنندگان در این کنفرانس تسهیلاتی در نظر گرفته شده که از آن جمله می‌توان به تخفیف 25 درصدی برای شرکت‌های بورسی و حسابداران رسمی و اعطای گواهینامه معتبر شرکت در کنفرانس و کارگاه‌ها اشاره کرد. همچنین برای حسابداران رسمی که در این کنفرانس شرکت می‌کنند، یک نسخه از نرم افزار حسابرسی با قیمت ویژه عرضه خواهد شد.
وی همچنین گفت: این یک گردهمایی آموزشی منحصر به فرد است که فقط در سال یک بار برگزار می‌شود و فرصت بی نظیری برای کسب تجربه و دانش پیشگیری، بازداری، و کشف انواع تقلب‌ها به دست می‌دهد. وی افزود: علاقه‌مندان می‌توانند برای بارگذاری اطلاعات مربوط به این کنفرانس از تارنمای www.antifraud.ir استفاده کنند.