گروه بورس- حفاظت از سرمایه بنیادی‌ترین و اولین اصل سرمایه‌گذاری در بازار سهام به شمار می‌رود.

روانشناسی بازار سهام
اول به فکر حفظ سرمایه خود باشید


بر این اساس، اینکه در بازار سهام بتوانید طوری حرکت کنید که زیان نکنید یا در صورت گرفتار شدن در شرایط منفی کمتر زیان نمایید، یکی از اصول حرفه‌ای‌ فعالیت در بورس به شمار می‌رود.

به طور حتم برای شما هم اتفاق افتاده که از محل خرید سهام یک شرکت در زیان هستند، اما با خریدهای بیشتر سهام در قیمت‌های پایین‌ سعی می‌کنید، تا قیمت تمام شده میانگین خود را در سهام مزبور کاهش داده و در واقع از حجم زیان خود کم کنید.
اما این رویکرد تا چه حد با استراتژی سرمایه‌گذاران موفق در بازار سهام شباهت دارد؟
بگذارید ببینیم نظر آنها در این مورد چیست...
دارایی خود را حفظ کنید
قانون شماره ١ وارن بافت می‌گوید هرگز پول از دست ندهید. قانون شماره ٢ هم این است که هرگز قانون شماره ١ را فراموش نکنید!
جورجی شوارتز دیگر سرمایه‌گذار شناخته شده هم در این زمینه می‌گوید: «ابتدا از بقای سرمایه خود مطمئن شوید، سپس به کسب پول بپردازید.»
لری هایت نیز در قالب استعاره‌ای به سرمایه‌گذاران می‌گوید: «اگر همه ژتون‌های خود را نگه دارید، نمی‌توانید برنده شوید. اما یادتان باشد، اگر تمام ژتون‌های خود را از دست بدهید، دیگر نمی‌توانید بازی کنید!»
اما سرمایه‌گذار خبره چه دیدگاهی درخصوص حفظ سرمایه دارد؟ سرمایه‌گذار خبره بر این باور است که همیشه اولویت اول حفظ سرمایه می‌باشد؟ این باور زیر بنای روش سرمایه‌گذاری او است.
در حالی که سرمایه‌گذار بازنده از سرمایه‌گذاری تنها یک هدف دارد: «به دست آوردن پول زیاد». در نتیجه غالبا در حفظ سرمایه با شکست مواجه می‌شود.
بافت، چگونه بافت شد؟
وارن بافت ثروتمندترین مرد جهان در سال 2008 بوده است. در کتاب 23 اصل موفقیت وارن بافت آمده است: وارن بافت، کودک سال‌های بحران بزرگ ایالات متحده بود. شخصیت دوران جوانی او با تمایل بسیار شدید به ثروتمند شدن آمیخته شده بود. در دبستان، همچون دبیرستان، به همکلاسی‌هایش می‌گفت که در پیش از سی و پنج سالگی، میلیونر خواهد شد. هنگامی‌که به سن سی و پنج سالگی رسید، ثروت خالص او از شش میلیون دلار فراتر رفته بود.
یک بار، هنگامی که از او پرسیده شد که چرا برای بدست آوردن پول بیشتر، این گونه تلاش می‌کند، پاسخ داد: «این کار به این خاطر نیست که من طالب پول باشم، بلکه دلیل اصلی آن، لذت به دست آوردن پول و مشاهده زیاد شدن آن است.»
نگرش بافت به پول، آینده محور است. هنگامی‌که او یک دلار از دست می‌دهد (یا حتی خرج می‌کند) به آن یک دلار فکر نمی‌کند، بلکه به این فکر می‌کند که آن یک دلار می‌توانست به چه چیز تبدیل شود. سوزی (همسر بافت) خریداری ماهر بود. او 000/15 دلار صرف تغییر وسایل منزل کرد که به گفته یکی از دوستان بافت یعنی باب بیلینگ «با این کارش تقریبا بافت را کشت!» بافت نزد بیلینگ شکوه کرده بود که، «آیا می‌دانی اگر خرج‌های او در طی بیست سال را حساب کنی، مجموع این خرج‌ها چقدر می‌شود؟»
این گرایش نسبت به پول در تفکر سرمایه‌گذاری او رسوخ می‌کند. برای مثال، در مجمع سالانه شرکت برکشایر در سال ١٩٩٢، بافت گفت: «فکر می‌کنم که بزرگترین اشتباه من این بود که هنگامی که بیست یا بیست و یک ساله بودم برای خرید ماشین ٢٠ درصد از سرمایه خود را از دست دادم. حالا تصور می‌کنم که هزینه آن ماشین به پول امروز برای من چیزی در حدود ٨٠٠ میلیون دلار است.
آیا حفظ سرمایه به معنای «هیچ کاری نکردن» است؟
هنگامی که دچار زیان مالی می‌شویم، دقیقا میزان پولی را که از دست داده‌ایم محاسبه می‌کنیم، اما بافت این کار را نمی‌کند. زیان او، چیزی است که آن مقدار پول از دست رفته، می‌تواند به آن تبدیل شود. برای او از دست دادن پول، تخطی فاحش از هدف اصلی او یعنی «مشاهده رشد سرمایه» است.
حفظ سرمایه، یکی از قوانین سرمایه‌گذاری است که بسیاری آن را مطرح کرده‌اند، اما افراد کمی آن را اجرا می‌کنند. دلیل آن چیست؟
وقتی از سرمایه‌گذاران می‌پرسم که قرار دادن «حفظ سرمایه» به عنوان اولویت اول آنها، چطور خواهد بود، اغلب آنها از نوعی احساس از کارافتادگی صحبت می‌کنند، احساسی مبنی براینکه ‌«بهتر است اقدامی انجام ندهم، زیرا ممکن است، دچار زیان شوم.»
این واکنش نشانگر یک گناه نابخشودنی در سرمایه‌گذاری است: این باور که تنها راه به دست آوردن سود کلان، پذیرش ریسک‌های بزرگ است. بنابراین عدم پذیرش ریسک تضمین می‌کند که شما هرگز سودهای کلان به دست نمی‌آورید.
برای افرادی که چنین دیدگاهی دارند، سود و زیان با یکدیگر مرتبط و همچون دو روی سکه می‌باشند: برای داشتن فرصت بدست آوردن یک دلار، شما باید ریسک از دست دادن یک دلار (و شاید بیشتر) را بپذیرید.
اما از نگاه سرمایه‌گذاران موفق این یک باور غلط به شمار می‌رود.
در نگاه رایج، هدف از حفظ سرمایه، از دست ندادن پول است؛ این دیدگاه البته که انتخاب‌های شما را محدود خواهد کرد.
اما سرمایه‌گذار خبره توجه خود را بر افق بلندمدت متمرکز می‌کند. او به هر یک از سرمایه‌گذاری‌های خود به عنوان رویدادی مجزا و جداگانه نمی‌نگرد. تمرکز او بر فرآیند سرمایه‌گذاری است و حفظ سرمایه، اصل اساسی فرآیند سرمایه‌گذاری او به شمار می‌رود. حفظ سرمایه به عنوان بخشی از روش سرمایه‌گذاری او قرار گرفته است و زیر‌بنای تمام فعالیت‌هایی است که او انجام می‌دهد.
این اصل به آن معنا نیست که هر گاه سرمایه‌گذار خبره قصد سرمایه‌گذاری دارد، اولین پرسش او این است که چگونه دارایی‌ام را حفظ کنم؟ در واقع حتی در لحظه تصمیم‌گیری برای انجام یک سرمایه‌گذاری، ممکن است این پرسش به ذهن او خطور نکند.
بگذارید مثالی را مطرح کنیم؛ هنگامی که رانندگی می‌کنید، تمرکز شما به رفتن از نقطه A به نقطه B معطوف است و نه به زنده ماندن. در هر صورت این (زنده ماندن)، مبنای روش رانندگی شما قرار می‌گیرد. برای مثال، من برای خود قانونی دارم که فاصله مشخصی را نسبت به خودروی جلویی حفظ کنم که این فاصله با توجه به میزان سرعت، متغیر است. پیروی از این قانون به من این امکان را می‌دهد تا درصورت نیاز بدون برخورد به خودروی مقابل، برای متوقف کردن خودرو ‌ترمز کنم، و از هر گونه خطری که زندگی یا اعضای بدن فرد را تهدید می‌کند، اجتناب کنم. پیروی از این قانون به معنای بقا خواهد بود. اما هنگامی که رانندگی می‌کنم به تمام این نکات فکر نمی‌کنم، تنها فاصله‌ام را حفظ می‌کنم.
به همین ‌ترتیب سرمایه‌گذار خبره، نیازی به فکر کردن درباره حفظ سرمایه ندارد. دقیقا همان‌طور که من با تمرکز بر حفظ فاصله‌ام در هنگام رانندگی، زنده می‌مانم، سرمایه‌گذار خبره نیز با تمرکز بر قوانین سرمایه‌گذاری به طور خودکار سرمایه‌اش را حفظ می‌کند.
اهمیتی ندارد که روش شخصی او چیست، روش سرمایه‌گذار خبره تنها برای پیدا کردن یک چیز طراحی شده است: آنچه که بافت آن‌ را «فرصت رشد با احتمال زیاد و زیان‌ با احتمال ناچیز» می‌نامد. او بر هیچ مورد دیگری به غیر از این موارد، سرمایه‌گذاری نمی‌کند.
هنگامی‌که در فرصتی با ویژگی مزبور سرمایه‌گذاری می‌کنید، تقریبا از به دست آوردن پول مطمئن هستید. در چنین مواقعی ریسک متحمل شدن زیان بسیار جزئی است؛ و گاهی اوقات هیچ ریسکی وجود ندارد. این راز سرمایه‌گذاران خبره است.
مسوولیت تصمیمات خود را بپذیرید
سرمایه‌گذار خبره می‌پذیرد که او مسوول نتایج تصمیم‌های خود می‌باشد. او هنگامی که متحمل زیان می‌شود نمی‌گوید، «بازار علیه من پیش رفت» یا «کارگزارم پیشنهاد بدی به من داد». او با خودش می‌گوید، «من اشتباه کردم». او بدون اتهام زدن، این نتیجه را می‌پذیرد و سپس به بررسی کارهایی که انجام داده و یا انجام نداده است، می‌پردازد و به این‌ترتیب آن اشتباه را تکرار نمی‌کند، و این گونه پیش می‌‌رود.
سرمایه‌گذار خبره با پذیرفتن مسوولیت سودها و زیان‌های خود همچنان کنترل خود را حفظ می‌کند. همچون یک موج سوار حرفه‌ای، او نیز براین باور نیست که کنترل موج‌ها را در اختیار دارد، بلکه با کسب تجربه و تحت کنترل داشتن فعالیت‌های خود، می‌داند که چه موقع بر موج سوار شود و چه موقع از آن اجتناب کند.
جبران زیان بسی دشوارتر است
در بسیاری از سمینارهای سرمایه‌گذاری از حضار پرسیده‌ام: «چه کسی در بازار پول از دست داده است؟»، تقریبا دست همه افراد حاضر بالا می‌رود. سپس می‌پرسم: «و چند نفر از شما آن را در بازارها جبران کرده است؟»، تقریبا دست هیچ کس بالا نمی‌ماند. برای سرمایه‌گذار عادی، سرمایه‌گذاری یک کار فرعی است. هنگامی که متحمل زیان می‌شود، از حقوق و دستمزد خود، صندوق بازنشستگی یا دیگر دارایی‌ها به موجودی خود کمک مالی می‌کند. او تقریبا هیچ گاه این زیان را در بازارها جبران نمی‌کند.
برای سرمایه‌گذار خبره، سرمایه‌گذاری، یک کار فرعی نیست. این کار زندگی او است؛ بنابراین در صورتی که متحمل زیان شود، بخشی از زندگی‌اش را از دست داده است. دقت کنید که در صورتی‌که شما ۵٠ درصد از سرمایه مربوط به سرمایه‌گذاری خود را از دست بدهید، باید سرمایه خود را دو برابرکنید تا به نقطه‌ای برسید که از آنجا آغاز کرده‌اید.در این حالت با فرض کسب سود 12 درصدی در هر سال، 6 سال زمان می‌برد تا سرمایه از دست رفته خود را جبران کنید. این فرآیند در مورد بافت با میانگین بازده 4/24 درصد، در حدود سه سال و دو ماه به طول می‌انجامد، در حالی ‌که شوارتز با میانگین سود سالانه 2/28 درصد، می‌تواند این کار را در دو سال و نه ماه انجام دهد.
اما آیا آسان‌تر نیست که در ابتدا از متحمل شدن زیان اجتناب کرد؟ می‌توانید مشاهده کنید که بافت و شوارتز با قاطعیت به این سوال پاسخ مثبت می‌دهند. آنها می‌دانند که اجتناب از زیان بسیار آسان‌تر از به‌دست آوردن مجدد پول است.
 اساس و بنای ثروت
وارن بافت و جورجی شوارتز، موفق‌ترین سرمایه‌گذاران جهان هستند، زیرا هر دوی آنها در اجتناب از زیان‌ها تلاش بسیار می‌کنند. به طوری که بافت می‌گوید، «بسیار آسان‌تر است که هم‌اکنون دچار مشکل نشویم، تا اینکه بخواهیم در آینده از شر آن مشکل خلاص شویم.»
حفظ سرمایه، تنها به عنوان اولین روش پیروزمندانه سرمایه‌گذاری محسوب نمی‌شود، بلکه اساس تمامی فعالیت‌هایی است که سرمایه‌گذار خبره در بازار سرمایه‌گذاری انجام می‌دهد و همچنین زیر بنای استراتژی کلی سرمایه‌گذاری او به حساب می‌آید.
تمام روش‌های دیگر، ناگزیر به قانون اول بافت در سرمایه‌گذاری بر می‌گردد: «هرگز پول از دست ندهید.» و یادتان باشد که از دست دادن پول بسیار آسان‌تر از کسب دوباره آن است. درست مانند ویران کردن یک خانه و بازسازی آن...