اختلاسی به بلندای تاریخ   

دکتر یاسر سبحانی فرد
 وقتی رقم این اختلاس بر ذهن گذر می کند، می توان اینگونه  محاسبه نمود که اگر فردی در زمان حضرت سلیمان نبی در 2800 سال پیش می توانست  هر روز حدودا 2 میلیون و 800 هزار  تومان  یعنی ماهی حدودا   84 میلیون  تومان پس انداز کند آنگاه می توان نتیجه گرفت که این فرد در سال حدودا یک میلیارد تومان و بالاخره بعد از 2800 سال می تواند 2800 هزار میلیارد تومان پس انداز کرده باشد. چنین محاسباتی تن هر بیننده ای را می لرزاند. در این زمینه سوالات زیر نمونه ای از ده ها سوال ممکن خواهد بود:
 
الف ) آیا این کسری در جایی از حساب کشوری خود را نشان نمی داده است؟
تخصص اینجانب مانند اکثر قریب به اتفاق مردم حسابداری و حسابرسی نیست اما هر ذهن ساده و دور از تعمقی هم می تواند این سوال را مطرح کند که آیا وقتی چنین مبلغی از حساب یک یا چند بانک خارج شده و باز گردانده نمی شود هیچ سیستم هشدار دهنده ای به صدا در نمی آید؟آیا ترازنامه حسابهای این بانکها عدم تعادل را نشان نمی دهد؟

به نظر می رسد که چنین سیستم های هشدار دهنده و ردیابی در سیستم اقصادی وجود داشته و برای همین هم چنین اختلاسی کشف شده است اما وقتی به مبلغ اختلاس متمرکز می شویم به این نتیجه می رسیم که احتمالا سیستم نظاریت دارای سقف کمبود نبوده و یا نسب به زمان دارای حساسیت نبوده است . یعنی سیستم نشان می داده که کمبودی در تراز حسابها وجود دارد اما برای آن تعریف شده بوده که احتمالا این کمبود می تواند در زمان آتی برطرف شده و حساب به تعادل برسد. در اینجا این سوال پیش می آید که زمان مورد قبول برای یک کمبود در حسابها چقدر باید باشد؟ با این نقطه ضعف است که احتمالا هزاران بدهکار بانکی کلان در کشور وجود دارد که همچنان با خیال راحت به حیات بدهکاری خود ادامه داده و تحت پیگرد قرار نمی گیرند.
 
ب ) آیا حرص و طمع پایانی ندارد؟
شگفتی انسان در هنگام تفکر راجع به این اختلاس آنجا فزونی می گیرد که  ذهن از خود می پرسد آیا حرص و طمع پایانی ندارد؟  آیا وقتی فرد مثلا 1000 میلیارد تومان را اختلاس نمود باز هم به خود نمی گوید کافی است؟ آیا اگر اختلاس کشف نمی شد فرد  نمی خواست حد کفایت اختلاس را در ذهن خود اعلان کرده و لااقل پابه فرار بگذارد؟ آیا اگر اختلاس کشف نمی شود فرد قصد داشت تمام دارایی کشور را اختلاس کند . حقیقتا که انسان موجودی است طمع کار.
 
در برخی از اطلاعات این پرونده آمده است که این فرد دارای 1000 میلیارد تومان وثیقه و دارای چند هزار میلیارد تومان  دارایی بوده است و بنابر این می توان این احتمال را داد که این مبلغ بدهکاری برای این فرد با توجه به مبلغ اعتبار او ناچیز تلقی شده و نسبت بدهکاری مد نظر قرار گرفته است. به عبارتی 3000 میلیارد تومان اختلاس یا بدهکاری در برابر 1000 میلیارد تومان وثیقه  و به همین میزان دارایی مانند این گرفته شده که فردی با یک میلیون تومان موجودی  و مثلا یک میلیون تومان دارایی 3 میلیون توامن به بانک بدهکار باشد. در این حالت بانک هم می تواند امیدوار باشد که این فرد بتواند بدهکاری خود را بپردازد. البته این توجیه در صورتی است که بانک بداند چه کسی به چه میزان بدهکاری دارد.
 
ج ) آیا این اختلاس قابل مقایسه با تخلفات  دولتهای پیشین است؟
یکی از نکات جالب این اختلاس این است که چنین اختلاسی در زمان دولتی رخ داده که مهمترین شعارش مبارزه با فساد اقتصادی بوده. این اتفاق به همین دلیل دستاویز مخالفان دولت شده  و می پرسند شما که اینقدر ادعایتان گوش فلک را کر کرده و آفاق را می شکافت ناظر بر اختلاسی بوده اید که در هیچ دوره زمانی اتفاق نیفتاده .  با اینکه ایراد چنیین افرادی در جای خود به حق می باشد اما باید گفت که برخی از سخن حق خود  اراده باطلی را طلب می کنند. در این مورد سوالی که مطرح می شود این است که آیا با وجود سیستم بانکی فعلی این فرد تصمیم به اختلاس در دولتها ی پیشین و حتی آینده می گرفت با همین روش نمی توانست این کار را تکرار کند؟ آیا خریدن چندین مقام دولتی در کشوری به این پهناوری و جمعیت برای او دشوار بود؟آیا سیستم نظارتی می توانست جلوی آن را بگیرد؟
 
سخن در اینجاست که این فرد با این  وسعت کار یا حرص و طمع و با همین روش کار و با همین سیستم نظارتی بانکی که شرایط یک نظارت کامل در آن نیست اگر در هر زمانی ارده می کرد می توانست چنین کاری را صورت دهد . آن فساد و اختلاسی بیشتر مایه سرزنش است که به وسیله دولتمردان و اطرافیان صورت گرفته و سپس حمایت دولتمردان را نیز به دنبال داشته باشد. اگر دولتمردان دولت احمدی نژاد  و یا نزدیکان  دولت در این اختلاس نقش داشتند و دولت از آنها حمایت کرد آنگاه باید بر آنها تاخت و دودمان این دولت را بر باد داد. شدت اختلاس تاسف آور است و باید آن را علت یابی نمود اما این اختلاس از اختلاسی که در آن یک مقام بلند پایه یا نزدیکان درجه اول آن اختلاس یا سوء استفاده ای  در حد چند میلیارد تومان را انجام می دهند و سپس دولت  به جای عذر خواهی با وقاهت کامل از آن دفاع می کند بسیار شرافت دارد.
 
د ) آیا این اختلاس نباید لااقل یک مدیر دولتی را قربانی کند؟
علی رغم مطالب گفته شده فوق و حتی اگر سیستم نظارتی دارای ایراد بوده باشد و پای هیچ دولتمردی در میان نباشد باز هم باید به علت عدم کفایت مسئولان در بهبود سیستم و یا لااقل برای این منظور که مرهمی بر زخمهای ملت گذاشته شده باشد دولتمرانی که در این حادثه  مدیریت مستقیم دارند باید از پیشگاه ملت عذر خواهی کرده و استعفا دهند . اما آنچه با شگفتی دیده می شود نمود رفتاری همچون رفتار شخصی اکثر ما ایرانی هاست که عذر خواهی را از هر زشتی زشت تر و بدتر می دانیم . در این زمینه مسئولان ذی ربط با کمال پر رویی توپ را در زمین دیگران به گردش در آورده و خود را به خاطر کشف این اختلاس مستحق تشویق می دانند.
 
نتیجه
عمق این اختلاس فاجعه بار و بسیار تاسف انگیز است. اگر چنین  رویدادی که همچون یک چراغ خطر روشن شده باز هم قربانی بازی های سیاسی شود احتمال تکرار آن وجود خواهد داشت. اگر ایراد از سیستم نظارتی است باید سیستم اصلاح شود چرا که فردی مشابه با روشی مشابه با کارکنان مشابهی از بانک دوباره خواهد توانست چنین کاری را تکرار کند در حالی که این موارد دایما در حال تکرار است و در این مورد تنها حرص و طمع فرد و افراد خاطی و قدرت ریسک بالای آنها و یا وثیقه بالای آنها شکل موضوع را بزرگتر کرده است. این اختلاس با تمام بزرگی آن  در صورتی که هیچ مقام بزرگ دولتی را دگیر نکرده باشد نشان گر سهل انگاری و عدم کفایت مسئولان دولتی است و از این نظر بدتر از مسئولان دولتی نیست که خود دستشان به فساد اقتصادی هر چند کوچکتر آغشته است و یا در حال دفاع از نزدیکان و یاران فاسد خود هستند که اگر گروه اول  بی لیاقت  هستند  گروه دوم خود فاسد هستند. با این حساب چنین مدیرانی  اگر هم بی کفایت نبوده باشند حتما می بایست  همچو مرهمی بر زخمهای مردم که نظاره گر  و پیگیر اطلاعات این حادثه هستند به جای نصب مدل افتخار بر سینه خود ، استعفا داده و از ملت شریف ایران عذر خواهی کرده و بیش از این چسب وار به صندلی ریاست  تکیه نزنند.