منبع: | خبرگزاری فارس: | تاریخ انتشار: | 0000-00-00 |
نویسنده: | حافظ عزیزی نقش | مترجم: | |
چکیده: | |||
صنعت رتبه بندی در ایران به دلایل مسایل فرهنگی، اقتصادی و سیاسی،فقدان بانکهای اطلاعاتی متمرکز و خلأ شبکه تبادل اطلاعاتی و عدم وضع قوانین و مقررات کافی هنوز جایگاه مناسبی ندارد. |
|||
ضرورت ایجاد موسسات رتبه بندی در ایران *تعاریف و مفاهیم رتبهبندی(Rating) : - رتبهبندی اعتباری عبارت است از ارزیابی احتمال پرداخت به موقع تعهدات مالی یک ناشر. -سنجش یک موضوع با موضوعات مشابه به منظور تعیین میزان برتری آن نسبت به دیگران. این سنجش میتواند نسبت به وضعیت مالی یا اعتباری یک فردیا یک مؤسسه یامربوط به ارزش نسبی اوراق بهاداری باشد که وضعیت مالی فرد را نسبت به یک معیار میسنجد یا ارزش نسبی اوراق بهادار را در مقایسه باسایراوراق معلوم میکند. بطور مثال اوراق بهادار درجه اول و دوم و الی آخر. -ارزیابی و قضاوتی که شخص ثالث یا یک سازمان مستقل و غیرذینفع درباره اعتبار یک شرکت یا اوراق بهادار آن مینماید. -رتبهبندی، عبارت است از تنظیم اشیاء یا افراد بر مبنای یک ویژگی معین یا مجموعهای از اختصاصات آنها. *موسسه رتبهبندی (Rating Agency) : مؤسسهای است که پشتوانه اعتباری انتشاردهندگان اوراق قرضه و سایر روشهای عمومی استقراض را زیر نظر میگیرد. دو مؤسسه از معروفترین این مؤسسات عبارتند از استاندارد اند پور (Standard & Poor) و مودیز (Moody’s) که بیش از 100 سال از تأسیس هر دوی آنها میگذرد. مؤسسات رتبهبندی اعتباری، شرکتهای خصوصی هستند که در زمینه رتبهبندی ناشران و ابزارهای بدهی فعالیت میکنند. در حقیقت مسئولیت ارزیابی بدهی و بررسی توانایی یک مؤسسه برای ایفای تعهدات مالی به عهده مؤسسات رتبهبندی اعتباری است. این مؤسسات نظریات خود را در مورد صلاحیت اعتباری یک ناشر یا ابزار مالی خاص در قالب رتبهبندی منتشر میکنند. برخی از دلایل عمده گسترش فعالیت مؤسسات رتبهبندی: الف – همه مؤسسات مالی، اعتباری و بانکی قادر به ایجاد سیستمهای تخصصی به منظور رتبهبندی مشتریان خود نبوده و یا مایل به صرف هزینه و منابع در این زمینه نمیباشند. ب – مؤسسات رتبهبندی به دلیل استفاده از نیروهای مالی و متخصص از مزیت نسبی در زمینه ایجاد مدلهای رتبهبندی برخوردار هستند. وجود رقابت در بازار، موجب پویایی این مؤسسات شده، به صورتی که هریک سعی در ایجاد مدلهای دقیقتر و کاراتری در راستای رقابت با سایر مؤسسات هستند. ج – شفاف سازی اطلاعات برای سرمایهگذاران و اعتبار دهندگان و ایجاد شاخصهای تصمیمگیری برای ایشان. * تاریخچه رتبهبندی در جهان از زمان تأسیس نخستین مؤسسات رتبهبندی اعتباری در سال 1900 که با انتشار راهنمای اوراق بهادار صنعتی و متفرقه مودی آغاز به کار کرد، صنعت رتبهبندی اعتباری به سرعت رشد کرده و جایگاه ویژهای را در بازارهای مالی به خود اختصاص داده است. امروزه بیش از 130 مؤسسه رتبهبندی اعتباری در سراسر دنیا رتبهبندی اعتباری شرکتها، اوراق بهادار با پشتوانه دارایی، اوراق تجاری، عرضه خصوصی سهام، گواهی سپرده، سهام ممتاز و ... را بر عهده دارند. در ایران هم رتبهبندی توسط بانک مرکزی و مؤسسات مشاوره ای ایرانی انجام می شود. * مؤسسه رتبهبندی S &P : به موازات رشد بازارهای مالی و افزایش پیچیدگی آنها، استفاده از تجزیه و تحلیلها و اطلاعات ارائه شده توسط مؤسسات رتبه بندی در زمینه سهام، اوراق قرضه، صندوقهای مشترک سرمایهگذاری و بسیاری از ابزارهای پیچیده مالی نیز گسترش چشمگیری یافته است. امروزه پی اند اس نزدیک به 70 درصد از سهم بازار جهانی را در اختیار دارد. * مؤسسه رتبهبندی Moody’s : این مؤسسه از طریق سرمایهگذاری مشترک یا ادغام با مؤسسات رتبهبندی محلی، بازار خود را گسترش داده است. تعداد زیادی از ناشران دولتی و شرکتی، سرمایهگذاران نهادی، سپردهگذاران، اعتبار دهندگان، بانکهای سرمایهگذاری، بانکهای تجاری و سایر واسطههای مالی از خدمات شرکت مودیز استفاده میکنند. مودیز بیش از 20 درصد از سهم بازار جهانی را در اختیار دارد.درآمد این شرکت در پایان سال 2006 بالغ بر 7/1 میلیارد دلار بوده است. * مزایای رتبهبندی: دسترسی به منابع سرمایه ای جدید، پذیرش بیشتر به وسیله سرمایهگذاران،توانایی دسترسی به بازارهای بدهی کوتاه مدت، متنوعسازی منابع سرمایهگذاری، کاهش وابستگی به بانکها، توانایی انتشار اوراق قرضه بلندمدت،فرآهم نمودن ارزیابی واقعی و مستقل از اعتبار شرکت و توانایی مالی آن،فرآهم آوردن راهبردهایی برای بهبود رتبه اعتباری و تواناییهای مالی آن و امکان مقایسه در سطح بینالمللی و بالابردن شفافیت و اطلاع رسانی. *مدل کسب و کار رتبهبندی اعتباری مدل کسب و کار به مجموعه ذینفعان یک کسب و کار و نوع ارتباط با آنها اشاره دارد.دراینجا ذینفعان شامل ناشران و طرفهای سومی چون قانونگذاران، وام دهندگان و سرمایهگذاران میشود. تا قبل از سال 1970 استفاده کنندگان نهایی مانند سرمایهگذاران و وامدهندگان به عنوان مشتریان مستقیم مؤسسات رتبهبندی شناخته میشدند و باید هزینههای مربوط به رتبهبندی را پرداخت مینمودند. اما بعد از سال 1970 ناشران هزینههای مربوط به انجام رتبهبندی را پرداخت نموده و اطلاعات بی هیچ هزینهای در اختیار سرمایهگذاران و قانونگذاران و وامدهندگان قرار گرفت. * بازارهای هدف صنایع بانکداری، لیزینگ و بیمه، تولیدکنندگان،فروشندگان کالاهای اقساطی، سایر مؤسسات مالی و اعتباری، مالکان مسکن (اجارهدهندگان) و شرکتهای صادر کننده کارتهای اعتباری . * انواع مؤسسات رتبهبندی اعتباری مؤسسات رتبهبندی اعتباری از لحاظ اندازه، حوزه تمرکز و متدلوژی با هم متفاوتند. برخی مؤسسات رتبهبندی اعتباری، تخصصی هستند و بر صنایع یا مناطق خاصی تمرکز دارند. برخی از آنها به شرکتها (شامل شرکتهای خصوصی) رتبهبندی اعتباری تخصیص میدهند، اما اوراق بهادار با درآمد ثابت را رتبهبندی نمیکنند. برخی دیگر نیز اقدام به رتبهبندی مشتریان حقیقی (خصوصاً در بانکها، شرکتهای بیمه، لیزینگ و ...) مینمایند. * حوزه فعالیت رتبهبندی به طور کلی مؤسسات رتبهبندی از نظر گسترة جغرافیایی، به سه گروه تقسیم میشوند: ملی : حیطه فعالیت مؤسسات رتبهبندی که در این گروه قرار میگیرند مربوط به یک کشور خاص است. منطقهای : فعالیت این گروه به مناطق جغرافیایی محدود میشود. مانند مؤسسه Capital Intelligence که در حوزههای خلیج فارس و مدیترانه، آسیا و اقیانوسیه، اروپای شرقی و مرکزی فعالیت مینماید. جهانی : مؤسسات مربوط به این گروه در گسترة بینالمللی فعال میباشند که از معروفترین آنها میتوان به Moody’s ، S&P ، Fitch و IBCA اشاره کرد. یکی دیگر از تقسیمبندیهایی که میتوان به هر کدام از حوزههای فعالیت نسبت داد، رتبهبندی اشخاص حقیقی (مشتریان بانکها، بیمهها، مؤسسات مالی و اعتباری، مؤسسات فروش اقساطی کالاها و ...) و اشخاص حقوقی(شرکتهای سهامی خاص و عام و ...) است. * بازار رتبهبندی اعتباری مؤسسات رتبهبندی اعتباری، شرکتهای خصوصی هستند که در زمینه رتبهبندی ناشران و ابزارهای بدهی فعالیت میکنند. ساختار بازار مؤسسات رتبهبندی اعتباری چندان رقابتی محسوب نمیشود. اگرچه مؤسسات کوچکتر، منطقهای یا تخصصی نیز وجود دارد، ولی این بازار در انحصار سه مؤسسه رتبهبندی اعتباری بزرگ که در سطح بینالمللی فعالیت میکنند، (استاندارد اند پورز، مودیز و فیچ) است. با توجه به نیاز مؤسسات رتبهبندی اعتباری به تحلیلگران بسیار ماهر و متدولوژیهای رتبهبندی پیشرفته، برای ورود به بازار مؤسسات رتبهبندی اعتباری محدودیتهای زیادی وجود دارد. داشتن اعتبار و حسن شهرت یکی از الزامات مهم برای مؤسسات رتبهبندی اعتباری است که محدودیتهای بیشتری برای ورود به این بازار ایجاد میکند. استفاده قانونگذاران از معیار اعتبار و حسن شهرت برای به رسمیت شناختن مؤسسات رتبهبندی اعتباری، ممکن است ساختار انحصاری بازار مؤسسات رتبهبندی اعتباری را تشدید کند. این امر ممکن است کیفیت رتبهبندی اعتباری را کاهش دهد. زیرا مؤسسات رتبهبندی اعتباری کوچکتر، تازه تأسیس یا خارجی که توانایی انجام رتبهبندیهای معتبر و بیطرفانه را دارند با مشکلات بیشتری مواجه خواهند شد *نسبتهای مالی اصلی مورد استفاده در رتبهبندی اعتباری توانایی انجام تعهدات کوتاه مدت ، توان انجام تعهدات بلندمدت، شاخصهای اهرمی و ساختار سرمایه، نسبت سودآوری و فعالیت ، تحلیل سهام شرکت، نسبتهای ارزیابی هزینه شرکت ،نسبت کفایت جریانات نقدی . *موانع پیش روی صنعت رتبهبندی در ایران در کشور ایران صنعت رتبه بندی هنوز جایگاه مناسبی نیافته است از عمده دلایل این امر میتوان به پارمترهای زیر اشاره داشت : مسایل فرهنگی، اقتصاد، آموزش - فقدان بانکهای اطلاعاتی متمرکز، خلأ شبکه تبادل اطلاعاتی قوی و کارآمد، عدم وضع قوانین و مقررات کافی ، مسایل سیاسی. * دو رویکرد در نحوه نظارت بر مؤسسات رتبهبندی اعتباری رویکرد اول: نظارت بر خود رتبههای اعتباری، اعـمال قوانین دقـیق نظارتی، نـظارت بر اسـاس اسـتانـداردهـای حسابداری دلایل رد رویکرد اول: رتبه اعتباری یک اظهارنظر است. رتبه اعتباری سطح مشخصی از ریسک اعتباری را تضمین نمیکند. نبود اتفاق نظر در مورد تعریف و روش سنجش ریسک اعتباری . استفاده از قضاوت ذهنی و ارزیابی پیشبینانه در فرآیند رتبهبندی. رویکرد دوم: نظارت بر فعالیتهای یک مؤسسه و تعیین قوانین رهبری کسب و کار . رویکرد دوم بر موارد زیر تأکید میکند: 1- کیفیت و یکپارچگی فرآیند رتبهبندی شامل : فرآیند و متدولوژی رتبهبندی ،منابع انسانی و متخصصان، نظارت و بهنگام سازی، منابع مالی، الزامات عملیاتی . 2- استقلال مؤسسه رتبهبندی اعتباری و اجتناب از تضاد منافع براساس ساختار سازمانی، منابع مالی، رویهها و سیاستهای مدیریت تضاد منافع ، استقلال کارکنان و تحلیلگران، 3- مسئولیتهای مؤسسه رتبهبندی اعتباری در قبال ناشران و سرمایهگذاری عمومی شامل شفافسازی و افشای به موقع رتبهبندیها، دسترسی عمومی، حفظ اطلاعات محرمانه، افشای اصول رهبری. |