دنیای اقتصاد

1389-10-04

پشت‌نویسی ایران چک 100 هزار تومانی از این هفته

سه‌شنبه این هفته مصادف با اربعین حسینی و تعطیل رسمی است، اما بانک مرکزی توضیحی در این مورد نداده است. به این ترتیب پشت‌نویسی ایران‌چک‌های یکصد هزار تومانی عملا از روز چهارشنبه صورت خواهد گرفت.
به گزارش خبرنگار مهر، جمع‌آوری ایران‌چک‌های 100 هزار تومانی از چرخه پولی کشور در راستای مبارزه با جرم پولشویی از 5 بهمن ماه جاری (سه‌شنبه هفته جاری) توسط سیستم بانکی لازم‌الاجرا است، اما ایران‌چک‌های 50 هزار تومانی فعلا مشمول خروج از چرخه اقتصادی کشور نیست.
پیش از این، قرار بود جمع‌آوری چک‌پول‌های 100 هزار تومانی از بازار از تاریخ 15 آبان ماه امسال اجرایی شود که به دلیل اینکه در آستانه اجرای هدفمندی یارانه‌ها قرار داشتیم، اجرای این برنامه توسط بانک مرکزی به تعویق افتاد.
بر اساس برنامه‌های اعلام شده، مقرر شده است که در اولین مرحله چک‌پول 100 هزار تومانی و در مرحل دیگر چک‌پول‌های 50 هزار تومانی از چرخه پولی کشور خارج شوند.
محمود بهمنی، رییس کل بانک مرکزی در این خصوص گفته است: پشت‌نویسی ایران‌چک‌های 100 هزار تومانی با هدف جلوگیری از پولشویی آغاز می‌شود.بهمنی درباره ایران‌چک‌های 50 هزار تومانی نیز اظهارداشت: تا زمانی که به اندازه نیاز اسکناس 10 هزار تومانی وارد بازار نشود، این ایران‌چک‌ها جمع‌آوری نمی‌شوند، زیرا از آنها در خودپردازها استفاده می‌شود و در رفع نیاز مردم موثر هستند.
پیش از انتشار چک پول توسط بانک مرکزی، 12 بانک ایرانی اقدام به انتشار چک پول می‌کردند که این کار از بهار سال 87 به انحصار بانک مرکزی درآمد.
بانک مرکزی عنوان می‌کند که به منظور رفع مشکلات ناشی از انتشار چک‌پول‌های بانکی و تسهیل بیشتر مبادلات در کشور در پی مصوبه هیات‌وزیران، مبادرت به انتشار چک‌پول‌ها می‌کند. البته بانک مرکزی سیاست چاپ ایران چک توسط این بانک را سیاستی موقتی عنوان کرده بود.
در پی این اقدام، برای اولین بار در مردادماه سال 87 چک‌پول‌های بانک مرکزی روانه بازار و جایگزین ایران‌چک‌های متعدد و بدون پشتوانه بانک‌ها شد. انتشار چک پول توسط بانک‌ها نه تنها باعث اضافه برداشت آنها از منابع بانک مرکزی شده بود و هر روز به میزان آن افزوده می‌شد، بلکه بانک‌ها بدون پشتوانه خلق پول می‌کردند.
براساس اعلام بانک مرکزی، رواج گسترده ایران‌چک‌ها تبعات منفی زیادی به همراه داشت که از آن جمله می‌توان به تشدید رشد بی‌رویه نقدینگی، تضعیف انضباط و ثبات پولی، کاهش کارآمدی سیاست‌های پولی و افزایش تورم در کشور اشاره کرد.
بانک مرکزی برای مقابله با این شگرد بانک‌ها وارد عمل شد و اعلام کرد از این پس بانک‌ها دیگر اجازه چاپ چک‌پول را ندارند و این کار را بانک مرکزی انحصاری انجام خواهد داد؛ بدین ترتیب انتشار چک پول توسط بانک مرکزی از آن زمان آغاز و تاکنون ادامه داشته است.
محمود بهمنی، رییس کل بانک مرکزی به انتشار چک پول اعتقادی ندارد و انتشار اینگونه چک‌پول‌ها را از وظایف بانک مرکزی نمی‌داند و دلیل آن را این طور اعلام می‌کند: «این کار تنها برای ساماندهی وضعیت انتشار چک‌پول‌های بانک‌ها که بدون پشتوانه اقدام به انتشار می‌کردند و به افزایش نقدینگی در جامعه دامن می‌زد، انجام شد.»
چک‌پول‌های منتشر شده توسط بانک مرکزی از آن زمان تاکنون با توجه به فقدان اسکناس درشت و اینکه پشت‌نویسی نمی‌شد، عملا نقش پول درشت را ایفا می‌کرد، هم‌اکنون نیز این دغدغه به وجود آمده که با خروج چک‌پول‌ها از بازار، مبادلات پولی مردم با مشکلاتی مواجه شود.
البته برخی از مسوولان بانک مرکزی بر فقدان اسکناس درشت در کشور صحه می‌گذارند و مطرح می‌کنند که هنوز مجوزی برای انتشار اسکناس درشت دریافت نکرده‌اند، این در حالی است که یکی از نیازهای فعلی جامعه در زمینه پولی را انتشار اسکناس‌های درشت همچون 50 و 100 هزار تومانی می‌دانند، ولی در عین حال عنوان می‌کنند که مجوزی برای انتشار این اسکناس‌ها دریافت نکرده‌اند.
در این خصوص محمود احمدی دبیرکل بانک مرکزی به مهر گفته است: با توجه به اینکه هم‌اکنون چک پول 50 هزار تومانی در دستگاه‌های ATM قابل ارائه به مردم است، این دغدغه وجود دارد که پس از جمع‌آوری این چک‌پول‌ها، مبادلات مردم از نظر نقدینگی دچار مشکل شود.
بانک مرکزی حدود دو سال پیش چک‌پول‌های 200 هزار تومانی را نیز به چاپ رسانده که هیچگاه وارد جامعه نشده است و مشخص نیست این چک‌پول‌ها که به گفته مسوولان بانک مرکزی با هزینه‌های بسیاری به چاپ می‌رسد با چه هدفی چاپ شده است؟
در قوانین و دستورالعمل‌های مربوطه در بانک مرکزی برای انتشار چک پول هیچگونه دستورالعملی مبنی بر انتشار ایران‌چک توسط این بانک وجود ندارد و تمام مقررات در این زمینه از جمله نحوه انتشار، خرید و فروش و سایر مقررات خطاب به بانک‌ها است.
نگرانی مردم بی‌مورد است
دبیرکل بانک مرکزی نگرانی درباره خروج ایران‌چک‌های 100 هزار تومانی از چرخه مبادلات پولی را بی‌مورد دانست و تاکید کرد که از پنجم دی‌ماه هنگام خرید و فروش این ایران‌چک‌ها تنها احراز هویت انجام می‌شود.
سیدمحمود احمدی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، با بیان این‌که مردم نباید هیچ نگرانی درباره خروج ایران‌چک‌های 100 هزار تومانی داشته باشند، اظهار کرد: آیین‌نامه خروج ایران‌چک‌ها ابلاغ شده و همه چیز مشخص است. مانند گذشته، هنگام خرید چک در بانک، باید احراز هویت انجام شود و موقع فروش ایران‌چک هم همین احراز هویت انجام می‌شود.
به گفته وی بانک مرکزی فعلا برنامه‌ای برای خروج ایران‌چک‌های 50 هزار تومانی از چرخه مبادلات پولی کشور ندارد.
دبیرکل بانک مرکزی در پاسخ به این سوال که آیا مردم هنگام خرید ایران‌چک 100 هزار تومانی از بانک باید فرم پر کنند؟ گفت: در حال اجرای تمهیداتی هستیم که عمل احراز هویت در حداقل زمان ممکن انجام شود و مردم در خرید و فروش ایران‌چک‌ها دغدغه‌ای نداشته باشند و معطل نشوند.
احمدی درباره برخی شبهات در روزهای اخیر که باعث شده مردم در قبول ایران‌چک‌های 100 هزار تومانی محتاط باشند، توضیح داد: مردم نباید ‌هیچ دغدغه‌ای در این باره داشته باشند و مانند گذشته که چک‌پول بانک‌ها بین مردم در بازار می‌چرخید، فقط در موقع
خرید و فروش باید امضا گرفته شود.
وی با بیان اینکه ایران‌چک‌هایی که به بانک تحویل داده می‌شوند دیگر تجدید چاپ نخواهند شد درباره جایگزین کردن معادل آن‌ها با اسکناس 10 هزار تومانی گفت: تاکنون 170 میلیون قطعه اسکناس 10 هزار تومانی وارد بازار شده است و ‌این رقم تا پایان سال به حدود 230 تا 240 میلیون قطعه خواهد رسید.
وی همچنین بر توسعه بانکداری الکترونیکی برای جابه‌‌جایی پول تاکید کرد و گفت: نیاز به پول زیاد که مبتنی بر دریافت ایران‌چک باشد باید کاهش یابد و به همین دلیل بانکداری الکترونیکی می‌تواند جایگزین مناسبی باشد.