سایت جامعه حسابداران رسمی

1389-10-21

   
رقابت در بازار حسابرسی جهانی

 در نخستین سخنرانی نماینده ACCA در جامعه حسابداران رسمی مطرح شد

رقابت در بازار حسابرسی جهانی

فیصل محمد، Faisal Mohammad، نماینده‌ی انجمن بین‌المللی حسابداران رسمی ACCA، در نشستی که صبح دوشنبه بیستم دی‌ماه، در حضور ده‌ها تن از اعضای جامعه، در محل جامعه حسابداران رسمی ایران برگزار شد رقابت در حرفه‌ی حسابرسی، تحولات بازار ارائه‌ی خدمات حرفه‌ای حسابرسی در سال‌های اخیر و نیز دیدگاه‌های این انجمن در مورد تحولات اخیر را تبیین کرد. این سخنرانی درپی امضای تفاهم‌نامه جامعه حسابداران رسمی و ACCA در زمینه همکاری‌های حرفه‌ای و پژوهشی ارائه شد.

فیصل محمد، در ابتدای سخنرانی خود اشاره کرد که مایل است با بررسی شواهد و نمونه‌‌هایی در کشور ایران که توسط حاضران در جلسه ارائه می‌گردد بحث را به پیش ببرد. فیصل محمد سخنرانی خود را در هفت محور ارائه کرد. در آغاز به طرح این سوال پرداخت که چرا اکنون حسابرسی در سطح جهانی در چهار بنگاه مهم‌ BIG FOUR متمرکز شده است؟ آیا چنین وضعیتی قابل دفاع است؟ در حال حاضر، چهار شرکت بزرگ حسابرسی در جهان وجود دارد، در دهه‌ی 90 پنج شرکت بزرگ حسابرسی وجود داشت و قبل از آن نیز 8 شرکت بزرگ حسابرسی فعال بودند و انتظار می‌رود که شمار موسسات بزرگ حسابرسی جهانی به به سه شرکت کاهش یابد. در برخی کشورها مانند انگلستان، قانون رقابت اجازه‌ی ادغام شرکت‌ها را نمی‌دهد. مقامات دولتی بدین ترتیب می‌کوشند مانع از بروز انحصار در بازار ‌شوند. وی تاکید کرد که در بازار خدمات حسابرسی هم باید رقابت وجود داشته باشد. چون در شرایط رقابتی قیمت‌ها کاهش یافته و خدمات بهبود می‌یابد. در بازار شبه‌انحصاری هزینه‌ها بالا می‌رود. به‌ویژه آن که انتظار می‌رود بازهم انحصار بیشتر ‌شود. وی در ادامه تاکید کرد که از نظر ACCA  این تمرکز خوب نیست و از مقررات‌گذاری  برای رقابتی کردن بازار حمایت می‌کند.

در ادامه، سخنران به این مسئله پرداخت که آیا اقتصاد مقیاس که در بازار کنونی وجود دارد بنگاه‌های کوچک‌تر را از رقابت بازمی‌دارد؟ وی در پاسخ گفت احتمالاً این مسئله درست است و باید موانع قانونی برای حضور بنگاه‌های کوچک‌تر در بازار برداشته شود. وی به بررسی شرایط کنونی پرداخت و اشاره کرد که به‌علت عواملی مانند شهرت و اعتبار موسسات بزرگ‌تر، بانک‌ها و نهادهای مالی اعتبار بیشتری برای این موسسات قائل می‌شوند، و همه مسایل قانونی، نهادی و فرهنگی موانعی برای حضور موسسات کوچک‌تر پدید می‌آورند. وی در ادامه در توضیح دیدگاه ACCA تاکید کرد که از نظر این انجمن لازم است رقابت افزایش یابد و دولت و نهادهای تنظیم‌کننده‌ی بازار محیط رقابتی برای فعالیت حسابرسی فراهم کنند.

پرسش بعدی این بود که آیا کمبود رقابت باعث می‌شود مشتریان هزینه‌های اضافی بپردازند؟ وی در این زمینه تاکید داشت که باید توازنی بین کیفیت و حق‌الزحمه‌های انجام کار برقرار شود. و دیدگاه ACCA ضمن تاکید بر حق‌الزحمه‌های منصفانه این است که در بخش اعظم بازار حق‌الزحمه‌های اضافی وجود ندارد.

سخنران در ادامه به طرح این پرسش پرداخت که آیا محدود بودن رقابت در بازار کنونی خدمات حرفه‌ای حسابرسی، بر بی‌طرفی مشاوره‌هایی که ارائه می‌شود تاثیر می‌گذارد یا خیر؟ وی اشاره کرد که به هر حال بی‌طرفی و استقلال خدمات مشاوره‌ای در چنین شرایطی کاهش می‌یابد. در این زمینه حفظ کیفیت و استاندارد کار باید مورد توجه قرار گیرد. و دیدگاه ACCA  آن است که اخلاق حرفه‌ای باید تشویق و منافع عمومی تامین شود.

به نظر سخنران، کاهش کیفیت خدمات مشاوره‌ای حسابرسان در شرایط رقابت محدود کاملاً محتمل است. چرا که کاهش رقابت انتظارات مشتریان را کاهش می‌دهد و بر کیفیت خدمات مشاوره‌ای حسابرسان تاثیر می‌گذارد. لذا نهادهای ناظر باید به طور مستمر به مسئله‌ی کنترل کیفیت کار موسسات بپردازند.

سؤال بعدی این بود که آیا کاهش رقابت در حرفه‌ی حسابرسی از عوامل بروز بحران مالی 2008 بود؟

فیصل محمد با ذکر شواهدی که حسابرسان در مورد بسیاری از بانک‌ها گزارش فاقد بند شرط ارائه کرده بودند، تاکید کرد که تردیدی نمی‌توان داشت یکی از دلایل بروز بحران مالی، ضعف و کمبودهای استاندارد حسابداری موجود بوده است. بنابراین باید پذیرفت که بروز بحران مالی از نشانه‌های ضعف حرفه‌ی حسابرسی بوده است وی در این چارچوب مطرح ساخت که باید در دامنه‌ی حسابرسی بازنگری کنیم و افزایش چارچوب و  دامنه‌ی فعالیت حسابرسی در این زمینه ضروری است.

پرسش بعدی که سخنران به آن پرداخت این بود که آیا باید رقابت بیشتری در حرفه‌ی حسابرسی ایجاد کرد؟ اگر پاسخ مثبت است چه گونه؟ وی در این زمینه به تفاوت محیط‌های قانونی در امریکا، انگلستان و اتحادیه‌ی اروپا اشاره کرد و تاکید کرد قبل از هر چیز باید ارزش کار حسابرسی به مشتریان نشان داده شود و کیفیت کار حسابرسی افزایش یابد. حضور در انجمن‌های حرفه‌ای در این زمینه اهمیت دارد. وی با اشاره به روش کشورهای مختلف برای افزایش رقابت در بازار خدمات حسابرسی، تاکید کرد که این روش‌ها راهکارهای موثری برای افزایش رقابت در بازار خدمات حسابرسی نیست. دولت، ناظران و مقررات‌گذاران، موسسات اقتصادی  و همه‌ی گروه‌های ذی‌نفع در همکاری با هم باید در افزایش رقابت و ارتقای کیفیت حسابرسی تلاش کنند.

فیصل محمد در پایان سخنرانی خود تاکید کرد که رقابت در بازار کنونی خیلی محدود است. افزایش رقابت رضایت بیشتر مشتریان و بهبود کیفیت حسابرسی را به دنبال دارد و بحران مالی اخیر، اعتماد به حسابرسان را کاهش داده است، در این شرایط باید خودمان و چارچوب‌های کاری‌مان را گسترش و تغییر دهیم.کیفیت، استانداردها، اخلاق حرفه‌ای،.. باید ارتقا یابد تا شاهد ارتقای حرفه‌ی حسابرسی در تک‌تک کشورها و عرصه‌ی جهانی باشیم.