امروزه موضوعی با نام «حسابداری اسلامی» در محافل علمی دنیا مطرح می‌باشد. متأسفانه در کشور ما موضوع «حسابداری اسلامی» و یا به عبارت دیگر، «توجه به رویکرد اسلامی در حسابداری» از موضوعاتی است که آن چنان که شایسته آن است، مورد توجه قرار نگرفته است. لذا این موضوع برای بسیاری همچنان مبهم است.

 ذخیره حسابداری اسلامی در محافل علمی دنیا

گزارش (1) ـ کشور انگلستان
 
مقدمه
امروزه موضوعی با نام «حسابداری اسلامی» در محافل علمی دنیا مطرح می‌باشد. متأسفانه در کشور ما موضوع «حسابداری اسلامی» و یا به عبارت دیگر، «توجه به رویکرد اسلامی در حسابداری» از موضوعاتی است که آن چنان که شایسته آن است، مورد توجه قرار نگرفته است. لذا این موضوع برای بسیاری همچنان مبهم است.
وقتی به دانشگاه‌های سایر کشورها مانند انگلستان و مالزی مراجعه می‌کنیم، می‌بینیم که در این رابطه پایان نامه دکتری، درس و سرفصل، کتاب‌ها، مقاله‌ها و ... چاپ و ارائه شده است. حتی وقتی به سایت‌های این دانشگاه‌ها مراجعه می‌شود، می‌بینیم که علاقه تحقیقاتی برخی دانشگاه‌ها و اساتید آنان، موضوع «حسابداری اسلامی» است.
بنابراین ضرورت دیدیم تا این موارد را به صورت گزارش‌هایی سلسله‌وار گردآوری و به اطلاع دانشجویان و دانشگاهیان عزیز کشورمان برسانیم. مطمئناً بسیاری در ایران از این موارد بی‌خبر هستند و به هنگام اطلاع، این مطالب برایشان بسیار جالب خواهد بود.

در این سلسله گزارش‌ها، ابتدا به معرفی شخصیت‌هایی که در این زمینه فعالیت‌هایی از قبیل چاپ کتاب، چاپ مقاله در مجلات، ارائه مقاله به همایش‌ها و غیره داشته‌اند، می‌پردازیم. سپس دروس و سرفصل‌های دانشگاهی رشته حسابداری که در آن موضوع حسابداری اسلامی تدریس می‌گردند، معرفی می‌شود. همچنین سعی می‌شود سایر مواردی را که در این رابطه در محافل علمی سراسر دنیا مطرح می-باشد، منعکس گردد.
در این گزارش، به معرفی سه تن از اساتید دانشگاه‌های کشور انگلستان که در این زمینه اقدامات و فعالیت‌هایی داشته‌اند،‌ پرداخته می‌شود.

 1. پروفسور رزینی حنیفه (1)
• پروفسور رزینی حنیفه مدیر گروه حسابداری و مدیریت مالی دانشکده مدیریت دانشگاه بردفورد (2) انگلستان است. [2]
• دانشگاه بردفورد یکی از دانشگاه‌های کشور انگلستان است که طبق طبقه‌بندی وزارت علوم و فناوری اطلاعات در رتبه ممتاز قرار دارد. [1]
• وی در ژانویه سال 2004 به دانشکده مدیریت دانشگاه بردفورد پیوست و در سال 2007 به درجه پروفسوری نایل آمد. [2]
• وی استاد راهنمای 5 دانشجوی دکتری در زمینه‌های حسابداری، حسابرسی و حاکمیت شرکتی است. [2]
• وی از اعضای هیأت تحریریه مجله «تحقیقات تجارت و حسابداری اسلامی» (3) است. [3]
• طبق آنچه که در سایت رسمی دانشگاه بردفورد آمده است، علایق تحقیقاتی پروفسور رزینی حنیفه حسابرسی، حاکمیت شرکتی، حسابداری مالی، حسابداری بین‌المللی، مدیریت مالی و حسابداری اسلامی است. [2]

* آثار علمی وی در این زمینه به شرح زیر است: [2]
الف. کتب
• وی کتابی را تحت عنوان «کتاب راهنما در حسابداری اسلامی» در دست چاپ دارد.
• وی کتابی را تحت عنوان «حسابرسی اسلامی ، اخلاق و حاکمیت شرکتی» در سال 2009 میلادی به چاپ رسانده است.

ب. مقالات
• وی مقاله‌ای را تحت عنوان «تاثیر فرهنگ بر حسابداری و حسابرسی در کشور مالزی» در مجله حسابرسی مدیریت در سال 2006 میلادی به چاپ رسانیده است.
• وی مقاله‌ای را با همکاری کوک، تحت عنوان «تاثیر فرهنگ و حاکمیت شرکتی بر گزارشگری اجتماعی شرکت» در مجله حسابداری و رویه عمومی در سال 2005 میلادی چاپ نموده است.
• وی مقاله‌ای را تحت عنوان «افشا مسئولیت پذیری اجتماعی: رویکرد اسلامی» در مجله حسابداری و مدیریت اندونزی در سال 2002 میلادی چاپ کرده است.

ج. سایر آثار
• وی فصلی را تحت عنوان «انتخاب رویه حسابداری در چهارچوب شریعت اسلامی» با همکاری حدیب و میرزا، در کتاب «مروری بر مدیریت مالی و بانکداری اسلامی» در سال 2008 میلادی به چاپ رسانیده است.
• وی مقاله‌ای را با همکاری حدیب، تحت عنوان «عقود و انتخاب رویه حسابداری» جهت ارائه به کنفرانس بین‌المللی رویکرد اسلامی در مدیریت مالی، تجارت و حسابداری آماده کرده است. این کنفرانس در جاکارتای اندونزی در سال 2005 میلادی برگزار شده است.
• وی مقاله‌ای را با همکاری حدیب، تحت عنوان «چارچوب مفهومی برای حسابداری اسلامی: پارادایم مبتنی بر شریعت» جهت ارائه به کنفرانس بین‌المللی رویکرد اسلامی در مدیریت مالی، تجارت و حسابداری آماده کرده است. این کنفرانس در سال 2001 در نیوزلند برگزار شده است.

 2. دکتر محمد حدیب (4)
• دکتر محمد حدیب عضو هیأت علمی دانشکده تجارت دانشگاه اسکس (5) انگلستان است. [4]
• دانشگاه اسکس یکی از دانشگاه‌های کشور انگلستان است که طبق طبقه بندی وزارت علوم در رتبه ممتاز قرار دارد. [1]
• وی از اعضای هیأت تحریریه مجله «تحقیقات تجارت و حسابداری اسلامی» است. [4]
• طبق آنچه که در سایت رسمی دانشگاه اسکس آمده است، علایق تحقیقاتی دکتر محمد حدیب توسعه حرفه حسابرسی و استقلال حسابرس، حاکمیت شرکتی، اخلاق حرفه‌ای حسابداری، رویکرد اسلامی به حسابداری است. [4]

* آثار علمی وی در این زمینه به شرح زیر است: [4]
• وی مقاله‌ای را با همکاری حنیفه، تحت عنوان «بررسی هویت اخلاقی موسسات مالی اسلامی ...» در سال 2007 میلادی در مجله مباحث اخلاقی تجارت به چاپ رسانیده است.
• وی مقاله‌ای را با همکاری حنیفه، تحت عنوان «چهارچوب نظری برای توسعه رویکرد اسلامی در حسابداری، تجارت و مدیریت مالی» در سال 2002 در مجله رویکرد اسلامی چاپ نموده است.
• وی مقاله‌ای را با همکاری حنیفه، تحت عنوان «رویه‌های افشا نهادهای مالی اسلامی» جهت ارائه به کنفرانس بین‌المللی رویکرد اسلامی در مدیریت مالی، تجارت و حسابداری آماده کرده است. این کنفرانس در سال 2004 در استرالیا برگزار شده است.

 3. دکتر عبدالسلام (6)
• دکتر عبدالسلام عضو هیأت علمی دانشکده تجارت دانشگاه استون انگلستان است. [5]
• دانشگاه استون یکی از دانشگاه‌های کشور انگلستان است که طبق طبقه بندی وزارت علوم در رتبه ممتاز قرار دارد. [1]
• وی دروس مختلفی در زمینه‌های حسابداری مالی، حسابداری بین‌المللی، حسابداری مدیریت و مدیریت مالی و حسابداری اسلامی تدریس می‌نماید. [5]
• وی استاد راهنمای چندین پایان نامه کارشناسی ارشد و چهار دانشجوی دکترا بوده است.[5]
• وی عضو انجمن‌های حسابداری اروپا و انگلستان است. [5]
• وی از اعضای هیأت تحریریه مجله‌های «مدیریت مالی و تجارت بین‌المللی» (7) و «حسابداری و گزارشگری مالی» (8) است. [5]
• وی مدیر مرکز مطالعات تجارت و اقتصاد اسلامی استون است. [5]

* طبق آنچه که در سایت رسمی دانشگاه استون آمده است، وی علاقه مند است استاد راهنمای پایان نامه‌های دانشجویان دکتری در زمینه موضوعات زیر گردد: [5]
• حاکمیت شرکتی در بانک‌های اسلامی
• سنجش ریسک در بانک‌های اسلامی در مقایسه با بانک‌های رایج
• ارزیابی سطح شفافیت در بانک‌های اسلامی
• حسابداری و مدیریت مالی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا

منابع
1. http://www.msrt.ir/sites/Grad_Dept/book.aspx
سایت رسمی وزارت علوم

2. http://www.manag.brad.ac.uk
سایت رسمی دانشکده مدیریت دانشگاه بردفورد

3. www.emeraldinsight.com/JIABR.htm
سایت امرالد

4. http://www.essex.ac.uk/
سایت رسمی دانشگاه اسکس

5. http://www1.aston.ac.uk/
سایت رسمی دانشگاه استون

* مدرس دانشگاه و کارشناس ارشد حسابداری

------------------------
پی‌نوشت‌ها:

1. Professor Roszaini Haniffa
2. Bradford University
3. Journal of Islamic Accounting and Business Research (JIABR)
4. Dr. Mohammad Hudaib
5. University of Essex
6. Dr Omneya Abdelsalam
7. Journal of International Business and Finance (JIBF)
8. Journal of Financial Reporting and Accounting - JOFRA