فارس

1389-08-22

بانکداری اسلامی نظام وال استریت را به چالش کشیده است

به گزارش گروه اقتصاد بین الملل فارس روزنامه کره‌تایمز در مقاله ای به قلم آندریو شنگ، رییس پیشین کمیسیون سهام هنگ کنگ و استاد دانشگاه سینگچوا در پکن به بررسی روند رشد و رونق چشمگیر صنعت مالیه اسلامی در جهان پرداخته است .
شنگ در این مقاله نوشته است: اکتبر گذشته برای شرکت در همایش جهانی مالیه اسلامی که از سوی بانک نگارای مالزی و مرکز مالیه اسلامی بین المللی مالزی برگزار شده بود به کوالالامپور رفته بودم . بسیاری از کارشناسان و صاحب نظران مالیه و اقتصاد اسلامی در این همایش شرکت داشتند و اعضای هیات مدیره بانک اچ‎اس‎بی‎سی آسیا نیز نشست خود را در این شهر برگزار کردند . در دهه 1990 میلادی مالیه اسلامی صنعتی نوپا بود ولی امروزه حجم سرمایه و دارایی بانکها و موسسات مالی اسلامی در جهان از 150 میلیارد دلار به بیش از 1000 میلیارد دلار رسیده است .
وی افزوده است: البته این رقم هنوز در مقایسه با منابع مالی بانکها و موسسات بزرگ بین المللی که میزان دارایی و سرمایه هر یک از آنها یک تریلیون دلار است کم است . ولی رشد دورقمی این صنعت و پتانسیل بالای آن برای رشد روزافزون را نباید فراموش کرد . پیش‎بینی می شود حجم و اندازه صنعت مالیه اسلامی طی 5 سال آینده به بیش از 2 تریلیون دلار خواهد رسید .
بر اساس این گزارش هم اکنون حدود 1.3 میلیارد مسلمان در جهان زندگی می کنند . بیش از 138 میلیون مسلمان در هند و 30 میلیون نفر در چین زندگی می کنند . این کشورها بازارهای رو به رشدی از نظر درآمد و سرمایه به شمار می روند . با توجه به تمایل جامعه اسلامی برای سرمایه گذاری در سیستم بانکی بدون بهره تعداد موسسات مالی و بانکهای اسلامی در سراسر جهان به سرعت رو به افزایش است . هم اکنون بیش از 800 میلیارد دلار در صندوق های بانکی اسلامی، 100 میلیارد دلار در اوراق قرضه اسلامی صکوک و 100 میلیارد دلار دیگر نیز در بیمه اسلامی تکافل سرمایه گذاری شده است . هنگ کنگ نیز در سال 2008 برای جذب سرمایه گذاری مسلمانان ابزارهای اسلامی ویژه ای را طراحی و معرفی کرده است .
با توجه به رشد قیمت جهانی نفت کشورهای صادرکننده نفت خاورمیانه همچنان با مازاد درآمدهای ارزی روبه‌رو هستند . با توجه به بحران مالی غرب و فشار شدید بر سیستم بانکی کشورهای غربی حجم زیادی از سرمایه های غربی به سوی بازارهای مالی شرق هجوم آورده اند .
این مقاله در ادامه این پرسش را مطرح کرده است که آیا مالیه اسلامی می تواند چالش بزرگی برای سیستم سنتی وال استریت ایجاد کند .
شنگ در پاسخ نوشته است: این سؤالی است که نیازمند پاسخ مناسبی است . اول از همه به لطف عمل‏کرد خوب بانک نگارای مالزی و بانکهای مرکزی کشورهای خلیج فارس زیرساختهای مالیه و بانکداری اسلامی پیشرفت و توسعه خوبی یافته است . سازمان ویژه نظارت و حسابرسی از موسسات و بانکهای بزرگ اسلامی تشکیل شده است، شورای خدمات مالیه اسلامی پایه‎گذاری شده، قوانین مالیه بین المللی اسلامی تدوین گشته و نهادی برای آموزش مالیه اسلامی تاسیس شده است . آکادمی بین المللی تحقیقات مالیه اسلامی نیز با راه‎اندازی وب سایتی منابع شفاف و قابل دسترسی را برای علاقمندان به تحقیق در خصوص مسائل مالیه اسلامی فراهم کرده است .
بر اساس این گزارش برای افرادی که آشنایی چندانی با مالیه اسلامی ندارند باید گفت پایه و اساس بانکداری اسلامی بر مبنای مشارکت در سود و زیان و ممنوعیت و حرمت ربا است . ربا در این سیستم ممنوع و حرام ولی سود بلامانع است . شاید بتوان گفت سیستم های بانکداری غربی که امروز نرخ بهره بانکی را به صفر رسانده اند به نوعی بانکداری اسلامی را اجرا می کنند . ساختارهای بانکداری اسلامی بر مبنای اصول اولیه و روشن اخلاقی استوار است . سرمایه‎گذار و عامل به طور مشترک در سود و زیان اجرای پروژه های اقتصادی و تجاری شریک هستند .
نکته ای که باید در مالیه و بانکداری اسلامی به آن توجه داشت این است که در شرایط فعلی ذخایر ارزی اسلامی وجود ندارد . گرچه بانکهای اسلامی به سرعت در حال رشد هستند ولی هنوز فعالیت چندانی برای حل مشکلات و معضلات بزرگ سیستم مالی و بانکی رایج بین المللی ندارند . تازه‎ترین تحول در عرصه مالیه و بانکداری اسلامی تاسیس شرکت بین المللی مدیریت نقدینگی اسلامی است که با هدف کمک و مشاوره به نهادهای مالی اسلامی و ارائه خدمات مالیه اسلامی در زمینه مدیریت نقدینگی ایجاد شده است . این نهاد برای بررسی و رسیدگی به یکی از مشکلات ساختاری موسسات مالی که همانا تامین منابع مالی و نقدینگی در زمانهای حساس و پرالتهاب است تشکیل شده است .
این نهاد مالی می تواند راهکارهای مطابق شریعت اسلامی را برای ابزارهای تامین نقدینگی در سطح ملی و بین المللی ارائه و پیشنهاد کند . این مسئله موجب برقراری ثبات در سیستم مالیه اسلامی خواهد شد . امضاکنندگان موافقت‎نامه تشکیل این نهاد جدید 11 بانک مرکزی و نهادهای پولی از ایران، اندونزی، لوکزامبورگ، مالزی، موریتانی، نیجریه، قطر، عربستان، سودان، ترکیه و امارات هستند . بانک توسعه اسلامی و شرکت اسلامی توسعه بخش خصوصی نیز از جمله مشارکت کنندگان در تاسیس این نهاد تازه مالی اسلامی هستند .
این گزارش در پایان آورده است: مالیه اسلامی راهی طولانی طی کرده ولی هنوز راهی طولانی در پیش دارد . حجم یک تریلیون دلاری دارایی و سرمایه مالیه اسلامی در مقایسه با 232 تریلیون دلار دارایی و سرمایه سیستم بانکداری رایج بین المللی ناچیز است . آزمون جدی و واقعی مالیه اسلامی در برابر وال استریت این است که آیا مالیه و بانکداری اسلامی می تواند کاراتر، اخلاقی‎تر و باثبات‎تر از وال استریت عمل کند . مالیه اسلامی برای تامین نیازهای مشتریان خود متعهد شده است . سیستم بانکداری غربی به علت فقدان ارزشهای اخلاقی و کافی و شفاف نبودن اطلاعات با نقاط ضعف زیادی روبرو است . بحران مالی اخیر به خوبی نقاط ضعف سیستم مالی غرب را نمایان کرده است . هرچه سیستم بانکی غرب بزرگتر و وسیع‎تر باشد ورشکستگی و سقوط آن تبعات منفی بیشتری بر مشتریان و اقتصاد جهانی خواهد داشت .