در ادبیات موضوع «ظهور علوم رفتاری در تصمیمات مالی» معمولا عوامل و ساخت های گوناگونی که رفتارسرمایه گذاران را شکل می دهد، مورد بررسی قرار می گیرد.

سبک های غالب رفتاری سرمایه گذاران در بازار سهام تهران

    در ادبیات موضوع «ظهور علوم رفتاری در تصمیمات مالی» معمولا عوامل و ساخت های گوناگونی که رفتارسرمایه گذاران را شکل می دهد، مورد بررسی قرار می گیرد. اهمیت این موضوع این است که نشان می دهد تصمیمات سرمایه گذاری تنها تحت تاثیر شاخص های اقتصادی و عقلانیت قرار ندارد، بلکه مقوله هایی از قبیل افق سرمایه گذاری، میزان تحمل مخاطره، اعتماد به نفس و اطمینانی که سرمایه گذار به آن گزینه و فرآیند سرمایه گذاری در بازار دارد و مواردی از این قبیل نیز تاثیر بسزایی در رفتار سرمایه گذاران و نوع تصمیمات آن ها دارد و سبک رفتار سرمایه گذاری آن ها را شکل می دهد. عرصه ظهور علوم رفتاری در مباحث مالی، یک رویکرد جدید نسبت به مطالعات بازارهای مالی است.
   
    اساس و پایه تئوری ها و مباحث مالی استاندارد
   
    تئوری آربیتراژ میلر و مودیگلیانی، تئوری پرتفوی مارکویتز، تئوری قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای که توسط شارپ و لینتر مطرح شد و تئوری قیمت گذاری اوراق اختیار معامله از بلیک، مرتون و اسکولز، اساس، پایه و شالوده ای به وجود آوردند که مباحث مالی استاندارد به عنوان یک دانش، بر پایه این تئوری ها شکل گرفتند. فرض اساسی تمام این تئوری ها، کارآیی بازار است و چنین فرض می کنند که بازارها، قابل تجزیه و تحلیل و بررسی هستند. تئوری اقتصادی مالی مدرن بر این پیش فرض استوار است که فعالان بازار به صورت عقلایی، عمل می کنند. این عقلانیت از دو راه ظهور پیدا می کند: اول این که، افراد در بازار براساس تئوری مطلوبیت مورد انتظار تصمیم گیری می کنند و پیش بینی هایی را در رابطه با آینده انجام می دهند. براساس تئوری مطلوبیت مورد انتظار، انسان مخاطره گریز است و منحنی کارکرد مطلوبیت یک فرد حالت مقعر دارد; برای مثال، مطلوبیت نهایی ثروت، کاهش می یابد. قیمت دارایی ها توسط سرمایه گذاران عقلایی تعیین می شود و در نتیجه عقلانیت بر اساس حالت تعادل بازار، حاصل می شود. در این تعادل، اوراق بهادار بر اساس فرضیه بازار کارآ قیمت گذاری می شوند. طبق فرضیه بازار کارآ، قیمت های دارایی های مالی در برگیرنده همه اطلاعات موجود به آن دارایی هاست و قیمت ها در هر زمانی به عنوان تخمین بهینه ای از ارزش صحیح سرمایه گذاری شکل می گیرند. این فرضیه بر این اساس قرار دارد که سرمایه گذاران رفتار عقلایی دارند. به این معنی که همه اطلاعات موجود و در دسترس را پردازش کرده و به دنبال حداکثر ساختن مطلوبیت مورد انتظار هستند. به بیان دیگر، دارایی های مالی همیشه به صورت عقلایی، قیمت گذاری می شوند بنابراین قیمت ها زمانی که ظهور پیدا می کنند، حرکت ها و تغییرات بعدی آن ها قابل پیش بینی نیست زیرا تغییرات قیمت تنها به علت اطلاعات جدیدی که در بازار جریان می یابد، اتفاق می افتد در نتیجه کسی نمی تواند بازده غیرعادی و بالاتر از میانگین را داشته باشد.
   
    ظهور ابعاد رفتاری و روان شناختی در مباحث مالی و سرمایه گذاری
   
    در دهه 1990 تمرکز مطالعات دانشگاهی که روی مباحثی از قبیل تحلیل اقتصادسنجی سری های زمانی قیمت سهام، سودهای تقسیمی و سود هر سهم بود، ولی کم کم متوجه توسعه مباحث دیگری تحت عنوان مدل های روانشناختی انسان ها در ارتباط با بازارهای مالی شد بنابراین حوزه علوم رفتاری در مباحث مالی و سرمایه گذاری باز شد و محققان متوجه بسیاری از حرکت ها و نابسامانی ها در بازارهای مالی شدند که با استفاده از تئوری های مربوط به بازار کارآ قابل توجیه نبود بنابراین اهمیت مباحث رفتاری، روانی، روانشناختی و تاثیر آن ها بر تصمیم گیری افراد مشخص شد.در مباحث مربوط به ظهور علوم رفتاری در حوزه مالی و سرمایه گذاری سه زمینه اصلی معرفی می شود که عبارتند از :
   
    الف- آزمون، خطا و استفاده از تجربه و شهود: اکثر مردم بر اساس قاعده سرانگشتی تصمیم گیری می کنند و تحلیل عقلایی دقیقی ندارند.
   
    ب- ایجاد چارچوب: روشی که مشکل یا تصمیمات ارایه می شوند، برعمل تصمیم گیرنده تاثیر می گذارد.
   
    ج- عدم کارآیی بازار: در این زمینه سعی بر توضیح و تبیین نتایجی از بازار است که مخالف انتظارات عقلایی و کارایی بازار است. این مسایل شامل، قیمت گذاری غلط، تصمیم گیری غیرعقلایی و بی نظمی های مربوط به بازدهی است.
   
    در ادبیات موضوع «ظهور علوم رفتاری در تصمیمات مالی» معمولا عوامل و ساخت های گوناگونی که رفتار سرمایه گذاران را شکل می دهد، مورد بررسی قرار می گیرد. اهمیت این موضوع این است که نشان می دهد تصمیمات سرمایه گذاری تنها تحت تاثیر شاخص های اقتصادی وعقلانیت قرار ندارد بلکه مقوله هایی از قبیل افق سرمایه گذاری، میزان تحمل مخاطره، اعتماد به نفس و اطمینانی که سرمایه گذار به آن گزینه و فرآیند سرمایه گذاری در بازار دارد و مواردی از این قبیل نیز تاثیر بسزایی در رفتار سرمایه گذاران و نوع تصمیمات آن ها دارد و سبک رفتار سرمایه گذاری آن ها را شکل می دهد، عرصه ظهور علوم رفتاری در مباحث مالی، یک رویکرد جدید نسبت به مطالعات بازارهای مالی است. این رویکرد به این موضوع می پردازد که برخلاف مباحث و تئوری های مالی استاندارد، گرایش های رفتاری و شناختی می توانند بر قیمت های دارایی های مالی تاثیرگذار باشند. برخلاف نظریات و رویکردهای شارپ و مارکوتیز، مباحث رفتار مالی و سرمایه گذاری، مباحث مربوط به افراد و طرقی است که اطلاعات را جمع آوری و استفاده می کنند. این جنبه از تصمیمات مالی و سرمایه گذاری به دنبال فهم و پیش بینی دخالت و تاثیر تصمیمات روانشناختی در بازار مالی منظم است.
   
    یافته هایی از مبحث علوم مالی رفتاری به دست آورده اند که اغلب، مفروضات اساسی تئوری مالی استاندارد را نقض می کنند. از آن جمله می توان به تئوری انتظار، آزمون و خطا و ایجاد تجربه، اشاره کرد که توضیح مختصری داده می شود.
   
    تئوری انتظار
   
    تئوری انتظار جنبه فرموله شده و ریاضی تئوری حداکثرسازی مطلوبیت مورد انتظار است. براساس تئوری مطلوبیت مورد انتظار، سرمایه گذاران مخاطره گریز هستند. مخاطره گریزی معادل حالت تقعر تابع مطلوبیت است. برای مثال مطلوبیت نهایی ثروت کاهش است. یکی دیگر از بنیادهای تئوری انتظار، تابع ارزش است. براساس تابع ارزش، شیب تابع مطلوبیت صعودی است، این حالت صعودی برای سطح ثروت که زیر نقطه مبدا قرار می گیرد وجود دارد و برای بعد از آن شیب سطوح ثروت، نزولی می شود.
   
    آزمون و خطا و استفاده از تجربه و شهود
   
    از آن جا که اطلاعات بسیاری با سرعت زیاد منتشر می شود، کار تصمیم گیرندگان در بازارهای مالی بسیار مشکل شده است بنابراین این امر موجب شده که افراد و تصمیم گیرندگان از تجربه و تلاش های عملی خود استفاده کنند. استفاده از تجربیات کاری یک رویکرد غیرقابل اجتناب است اما همیشه نمی تواند سودمند باشد. این پدیده می تواند جهت توضیح این که چرا در برخی موارد بازار به صورت غیرعقلایی و غیرمنطقی عمل می کند، مورد استفاده قرار گیرد. تفسیر اطلاعات جدید ممکن است که نیازمند قواعد تصمیم گیری تجربی باشد. بازار می تواند نخست به صورت نادرست واکنش نشان دهد.
   
    فرضیه های پژوهشی
   
    در این پژوهش دو فرضیه مورد بررسی و آزمون قرار گرفت. در ابتدا نگاهی به فرضیه های پژوهش داریم :
   
    فرضیه اول-سرمایه گذاران بازار سهام تهران از لحاظ سبک رفتار سرمایه گذاری به سه دسته افراد محافظه کار; افرادی که به صورت حساب شده ریسک می کنند (افراد مطمئن) و افراد کاملاریسک پذیر دسته بندی می شوند.
   
    فرضیه دوم- غالب سرمایه گذاران در این بازار، به صورت محافظه کارانه رفتار می کنند.
   
    نتایج تحقیق
   
    فرضیه اول: بر اساس آزمون های صورت گرفته می توان گفت: «60 درصد سرمایه گذاران بورس تهران محافظه کارانه رفتار می کنند، 30 درصد به صورت حساب شده و مطمئن ریسک پذیری دارند و 10 درصد بقیه کاملاریسک پذیر هستند.
   
    فرضیه دوم: میانگین نمرات رفتار سرمایه گذاران بورس تهران حاکی از این است که رفتارشان محافظه کارانه است همچنین در مطالعه رفتار زنان و مردان به این نتیجه رسیدند که رفتار سرمایه گذاران مرد و زن متفاوت است، اما رفتارشان در گروه های سنی مختلف یکسان است.