اگرچه آقای غلامحسین دوانی معتقدند که شان و منزلت حسابداران رسمی آن نیست که به طور رسمی مورد تعرض ادارات مالیاتی و بعضی ماموران مالیاتی قرار گیرند، اما اینجانب به عنوان پایین ترین پست سازمان امور مالیاتی

 سازمان امور مالیاتی و حسابرسان(پاسخی به دیدگاه آقای غلامحسین دوانی) 

اگرچه آقای غلامحسین دوانی معتقدند که شان و منزلت حسابداران رسمی آن نیست که به طور رسمی مورد تعرض ادارات مالیاتی و بعضی ماموران مالیاتی قرار گیرند، اما اینجانب به عنوان پایین ترین پست سازمان امور مالیاتی (کمک ممیز مالیاتی) که دارای تحصیلات کارشناسی ارشد در رشته حسابداری و دارای تجربه اندکی در امر مالیات می باشد برخورد لازم دانستم تا نظر شخصی خود را به عنوان یک مدرس دانشگاه (نه به عنوان یک عضو سازمان امور مالیاتی) در مورد مقاله ایشان مکتوب نمایم.
قضیه چیست؟
بله درست است. به موجب نص صریح ماده 272 ق.م.، اداره امور مالیاتی گزارش حسابرسی مالیاتی را بدون رسیدگی قبول و مطابق مقررات برگ تشخیص صادر می کنند. آیا تاکنون موردی مشاهده شده است که با وجود گزارش حسابرسی مالیاتی باز هم ماموران مالیاتی به منظور رسیدگی دفاتر و اسناد و مدارک به شرکت مراجعه کنند؟ نه اینطور نیست. اما لفظ بدون رسیدگی به معنی بدون اعمال نظارت نیست، کما اینکه حتی اگر گزارش مالیاتی توسط واحد مالیاتی نیز تنظیم شود باز هم اعمال نظارتی از طرف رییس گروه، رییس امور مالیاتی و سایر مراجع ذی صلاح صورت می گیرد. از طرفی توجه سازمان حسابرسی و جامعه حسابداران رسمی را که بنا به اظهار آقای دوانی، معتقدند به استناد مفاد ماده 272 ق.م.م اداره امور مالیاتی باید گزارش حسابرسی مالیاتی را بدون رسیدگی قبول و مطابق مقررات برگ تشخیص صادر کند، به مفاد تبصره 4 ماده واحده قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه ای حسابداران ذی صلاح مصوب 21/10/72 جلب می کند. این ماده واحده و تبصره های پنج گانه آن در واقع سنگ بنای تاسیس جامعه حسابداران رسمی و فعالیت های آنها به عنوان حسابدار رسمی و حسابرس مالیاتی پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی است، بنابراین همانگونه که اعضای محترم جامعه حسابداران رسمی با تاکید ویژه بر متن تبصره یک ماده 272 ق.م.م خواهان پذیرش بی قید و شرط گزارش های مالیاتی تنظیم شده توسط خود هستند، بنده نیز با استناد به متن تبصره4 ماده واحده یاد شده که بیان می دارد «حدود و ضوابط مربوط به چگونگی استفاده از خدمات و گزارش های حسابداران رسمی و موسسات حسابرسی، مطابق آیین نامه ای است که به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی به تصویب هیات وزیران می رسد. «معتقدم که اعمال حاکمیت در چگونگی تنظیم گزارش حسابرسی مالیاتی جزء حقوق ذاتی سازمان امور مالیاتی کشور بوده و باید برای حفظ بیت المال دولت جمهوری اسلامی ایران با تمام ظرفیت و جدیت از این حق قانونی خود استفاده کند.
اینکه با اجرای ماده 272 ق.م.م منافع معیشتی افرادی در سازمان امور مالیاتی کشور مختل می شود به نظر می رسد حرفی از روی کینه و غرض ورزی باشد. کینه ای که در اثر انتشار گزارش های خاصی پیرامون سهل انگاری، قصور و تخلف و... حسابداران رسمی و سازمان حسابرسی پیرامون حسابرسی مالیاتی به وجود آمده است. روشن است که حقوق و مزایای پرسنل سازمان امور مالیاتی کشور بر اساس احکام کارگزینی آنها پرداخت می شود نه براساس اجرا شدن یا نشدن ماده 272 ق.م.م اما برعکس اجرای ماده 272 ق.م.م ارتباط مستقیم و بسیار موثری بر منافع معیشتی اعضای محترم جامعه حسابداران رسمی داشته است، به نحوی که با اجرای آن حجم قراردادهای بسته شده بین حسابداران رسمی یا موسسات عضو جامعه حسابداران رسمی با مودیان مالیاتی به منظور حسابرسی مالی و مالیاتی به مراتب چندین برابر عملکرد آنها در سنوات قبل از 1381 بوده است و نمودار رشد عملکرد ایشان به لحاظ کمی با شیب بسیار تندی در حال اوج گرفتن است. به راستی جامعه حسابداران رسمی با این حجم گسترده فعالیت اعضای خود، به منظور حفظ شان و منزلت حسابداران رسمی، پیرو گزارش هایی که در اجرای تبصره 4 و 5 ماده 6 آیین نامه اجرایی تبصره 4 قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه ای حسابداران ذیصلاح از طرف سازمان امور مالیاتی کشور به آن جامعه ارسال شده است تاکنون کارت چه تعداد از حسابداران رسمی را که مرتکب تخلف های فاحشی شده اند (از جمله تنظیم گزارش مالی و مالیاتی با وجود سفید و نانویس بودن دفاتر قانونی شرکت) ابطال کرده است تا درس عبرتی برای دیگران باشد؟
1 - بله کاملا صحیح است، قانون مالیات های مستقیم و همچنین سایر قوانین مصوب قوه مقننه همچون قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه ای حسابداران ذی صلاح و آیین نامه اجرایی موضوع تبصره 4 ماده واحده قانون مذکور، جزو قوانین آمره حاکمیتی و لازم الاجرا است. آیا یک حسابدار رسمی به لحاظ قانونی در جایگاهی قرار دارد که بتواند حکم به غلط یا درست بودن بخشنامه های صادره از طرف سازمان امور مالیاتی کشور که به موجب ماده 54 آیین نامه موضوع ماده 219 ق.م.م. برای کلیه مراجع مالیاتی و عموم مودیان مالیاتی لازم الاجرا است دهد؟ در ضمن بهتر نبود لااقل شماره یکی از این بخشنامه های غلط ذکر می شد؟
2 - موضوع نقش چندگانه حسابداران رسمی در واحدهای اقتصادی و تعارض اساسی آنها با حسابرسی مالیاتی، کاملا صحیح بوده و با جنابعالی هم عقیده هستم البته باید به دنبال راهکار اجرایی مناسبی جهت رفع این تناقض بود.
3 - اینکه مسوولیت حسابداران رسمی هر روز با پیشرفت های بشری و ... از جمله اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده، سنگین و سنگین تر می شود و لازمه به هوش بودن آنان امری کاملا بدیهی است. امیدوارم این هشدار جدی گرفته شود.
4 - اینکه قانون مالیات های مستقیم به رغم اصلاحات مورخ 27/11/80 دچار ضعف هایی است، قابل انکار نیست. اما استانداردهای حسابداری لازم الاجرا که عملا روزآمد و محصول اقتصاد نوین جهانی و کاملا ترجمه شده است؛ نیز نمی تواند برای کشور ما کارآمد باشد.
استانداردهای حسابداری هر کشور باید بر اساس شرایط اقتصادی، قوانین و مقررات، عرف حاکم بر بازار و سرمایه و... تدوین شود، نه اینکه متولیان تدوین استانداردهای حسابداری، استانداردهای ترجمه شده را بدون تغییر خاصی لازم الاجرا کنند. نتیجه چنین روشی موجب شده که در مورد برخی فعالیت های اقتصادی و مالی که توسط مراجع بین المللی استانداردی برای آنها تدوین نشده است، به رغم رایج بودن آنها در ایران، فعالیت ها، ساخت و نگهداری آزاد راه با مشارکت بخش خصوصی است. همان گونه که می دانید قانون بر استاندارد مقدم است و در مواقعی که بین قانون مالیات های مستقیم و استانداردهای حسابداری تعارضی وجود داشته باشد ماموران مالیاتی قانون مالیات های مستقیم را ملاک عمل قرار می دهند نه اینکه هر کدام را که موجب افزایش مالیات شود، ملاک عمل قرار دهند.
5 - بله. نباید حوزه اصلاح و تدوین قانون مالیات های مستقیم از حوزه استانداردگذاری منفک باشد. اما برای اینکه قانون مالیات های مستقیم را یک عامل بازدارنده منفی خطاب کنیم، بهتر است با استفاده از کار کارشناسی، استانداردهای حسابداری خود را با قانون مالیات های مستقیم که از اولویت بیشتری برخوردار است، هماهنگ کنیم.
6 - مساله مالیات گریزی همیشه و در همه جای جهان وجود داشته است. سازمان امور مالیاتی کشور همواره در راستای جلوگیری از آن، تلاش و کارهای کارشناسی و عملیاتی بسیاری کرده است که تدوین و اجرای سیستم جامع اطلاعاتی مالیاتی نیز در همین راستا است.
7 - اینکه به رغم مشارکت هرچه بیشتر حسابداران رسمی در اصلاح قانون مالیات ها، حوزه استانداردگذاری و تهیه دستورالعمل های مالیاتی، کمتر نتیجه مثبت تاکنون حاصل شده است، یک اظهارنظر کاملا شخصی است. زیرا مشخص نیست که منظور از نتیجه مثبت چیست. در ضمن هیچ یک از پرسنل سازمان مالیاتی تاکنون ادعایی مبنی بر حضرت بودن نکرده است که برای خطاب به آنها از لفظ حضرات مالیاتی استفاده شده است. در این راستا به همگان به ویژه حسابرسان توصیه می شود، کتاب ضرورت دگرگون سازی حسابرسی چرایی و چگونگی نوشته توماس هوک را بخوانند تا بدانند که چه کسانی ادعای حضرت بودن دارند.
8 - آیا شما با این موضوع مشکلی دارید که ماموران مالیاتی در سال های اخیر توانسته اند سطح علمی خود را بالا برده و روال سنتی و به زعم شما غلط 60 ساله را اصلاح کنند. البته این موضوع به این خاطر به مذاق حسابداران رسمی خوش نیامد، زیرا استدلال آنها این است «اگر روشی در سال قبل اجرا شده پس باید خوب باشد» (استفاده از کابرگ سال های قبل).
9 - به نظر اینجانب چنانچه نظر جنابعلی صحیح باشد، به نظر می رسد برخی از حسابداران رسمی با تعداد اندکی از ماموران مالیاتی مشارکت های خاص jiont-venture تشکیل داده اند که ضمن تقبیح این عمل معتقدم علت آن کم اطلاعی و ضعف حسابداران رسمی نسبت به قوانین مالیاتی است. برای جلوگیری ازاین موضوع و جلوگیری از تخریب و آسیب به جامعه حسابداران رسمی، به جامعه حسابداران رسمی توصیه می شود به جای اینکه درصدد شناسایی افراد برآید، تلاش کند تا با تشکیل کلاس های آموزشی سطح اطلاعات مالیاتی حسابداران رسمی را بالاتر برده تا دیگر شاهد این موارد نباشیم.
1-10 - هیچ کس بر حسابدار رسمی تکلیف نکرده است که حسابرسی یک شرکت را انجام دهد، ایشان می توانند در یک درخواست صاحبکار برای انجام حسابرسی مالی و مالیاتی، کار را قبول نکنند.
2-10 - این موضوع جای اشکال است که حسابدار رسمی در لباس حسابرسی مالیاتی حافظ منافع سازمان امور مالیاتی باشد و دستمزدش را از صاحبکار بگیرد. یکی از علت های کیفیت پایین حسابرسی مالیاتی همین موضوع است. ممکن است حسابداران رسمی به خاطر ترس از دست دادن کار حسابرسی، جرات تشخیص مالیات واقعی را نداشته باشند.
3-10 - اگر منظور از پذیرش بار مالی سنگین از طرف کارفرما در نتیجه الزام به رعایت استانداردهای حسابداری، پرداخت مالیات مربوطه (از جمله درآمد تسعیر ارز) است، به نظر می رسد حسابداران رسمی نگران مالیات دادن صاحبکار خود هستند و در عمل مشاوران مالیاتی صاحبکار تبدل شده اند.
پس چه باید کرد؟
بهتر است حسابداران رسمی به جای موضع گیری، در مقابل استعلام های فنی و درست و کاملا قانونی ماموران مالیاتی و استفاده از الفاظی مانند مچ گیری، کنکاش در «الف وب» و وضع استاندارد، به تعامل با ایشان پرداخته و سازمان امور مالیاتی نیز برای ایجاد تعامل هر چه بیشتر بین حسابداران رسمی و ماموران مالیاتی اقدام به تشکیل جلسات، سمینار، کارگروه و... متشکل از حسابداران رسمی و ماموران مالیاتی کند. همچنین به حسابداران رسمی توصیه می شود قبل از پذیرش کار حسابرسی مالی و مالیاتی کارهای یاد شده را برنامه ریزی کنند تا در مقطعی از سال با انبوهی از استعلام ها و... مواجه نشوند که باعث کمبود وقت و در نتیجه عدم دقت و در پاسخ به استعلام های ماموران مالیاتی شود.