اصطلاحات و تعاریف بازار سرمایه و بورس

اصطلاحات و تعاریف بازار سرمایه و بورس
تعاریف

شرکت سهامی عام : به موجب ماده 1 قانون تجارت شرکت سهامی عام شرکتی است که سرمایه آن به سهام مساوی منقسم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آنهاست .

بازار پول : بازاری است که در آن اسناد خزانه – اوراق مشارکت یا قرضه (بانکها) و گواهی های سپرده عرضه می شود. دوره اینگونه بازار یکسال یا کمتر است.

بازار سرمایه : بازاری است که در آن سهام شرکتهای سهامی عام عرضه و مورد معامله قرار می گیرد.

بازار اولیه : بازاری است که در آن شرکتها برای اولین بار اقدام به عرضه سهام و پذیره نویسی می نمایند.

بازار ثانویه : در این بازار سهام عرضه شده در بازار اولیه مورد معامله مکرر قرار می گیرد .(بازار ثانویه عمل جذب سرمایه در بازار اولیه را تسهیل می نماید .)(به شرطی که سهام آن شرکت در بورس پذیرفته شده باشد)

بورس : محلی است برای معامله و داد و ستد سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس .

سرمایه اولیه :عبارتست از مبلغی که موسسین برای شروع فعالیت آن را تعیین کرده و قسمتی از آن را از طریق فروش سهام به غیر (پذیره نویسی) تامین می کنند .

قیمت اسمی : در ایران این قیمت برای هر برگ سهام 1000 ریال است ودر هر زمان تعداد سهام هر شرکت از تقسیم سرمایه بر این مبلغ بدست می آید که انرا قیمت پذیره نویسی نیز می نامند.

قیمت تابلو : قیمتی است که بر اساس عرضه و تقاضای موجود برای هر سهم تعیین می شود و ارزش روز هر شرکت بر مبنای این قیمت محاسبه می شود.

عرضه : اعلام آمادگی برای فروش سهام یک شرکت در یک قیمت (یا در یک محدوده قیمتی ) توسط دارنده (کارگزار) آن سهم .

تقاضا : اعلام آمادگی برای خرید سهام یک شرکت در یک قیمت (یا در یک محدوده قیمتی ) توسط خریدار.
نقد شوندگی : عبارتست از درجه سهولت معامله روی یک سهم .هرچه سهم از نقد شوندگی بیشتری برخوردار باشد امکان بلوکه شدن سرمایه کاهش می یابد.

شاخص : عددی است که جهت و سرعت حرکت بازار را نشان میدهد. انواع آن که در ایران محاسبه می شود عبارتست از شاخص کل قیمت (tepix ) – شاخص بازده نقدی (tedix ) – شاخص بازده نقدی و قیمت (tedpix ) – شاخص پنجاه شرکت فعال - شاخص مالی و شاخص صنعت .

که شاخص کل قیمت به دلیل موزون بودن – در دسترس بودن و جامع بودن بیشتر نشان دهنده وضعیت کلی بازار است .

کارگزار : شخصیتی است حقوقی که عمل خرید و فروش سهام در بورس اوراق بهادار را برای مشتریان انجام می دهند و در ازای آن کارمزدی دریافت می کند.

قیمت باز : در مواقعی که خریدار یا فروشنده تعیین قیمت را به کارگزار واگذار می نماید کارگزار دارای دستور معامله با قیمت باز می باشد . (قیمت در اختیار هم نامیده می شود)

قیمت محدود : در مواقعی که خریدار یا فروشنده حداکثر یا حداقل قیمتی را برای معامله تعیین می نماید کارگزار دارای دستور معامله با قیمت محدود می باشد.

قیمت معین : در مواقعی که خریدار یا فروشنده قیمت ثابتی را برای انجام معامله تعیین می نماید کارگزار دارای دستور معامله با قیمت معین می باشد.

درخواست خرید : اولین گام جهت خرید سهام یک شرکت پس از مراجعه به کارگزاری تکمیل فرم درخواست خرید می باشد که می بایست بطور کامل و صحیح پر شود. مهمترین قسمتهای آن عبارتند از نام کامل و تعداد سهام شرکتی که قصد خرید ان را داریم .نحوه پرداخت و تعیین نوع قیمت (باز – محدود – معین ) و ذکر آدرس پستی دقیق جهت ارسال اطلاعیه های شرکت میباشد.

درخواست فروش : این قسمت دارای دو فرم می باشد یکی تکمیل فرم وکالتنامه که کارگزار بتواند حق فروش داشته باشد و دیگری تکمیل فرم درخواست فروش است که تقریبا شبیه فرم درخواست خرید است.

اعلامیه خرید : سندی است که جزئیات خرید سرمایه گذار را منعکس می کند.

دوره مالی : عبارتست از زمانی که شرکتها برای انجام عملیات مالی خود در نظر میگیرند .این زمان در ایران معمولا یکسال تعیین می شود و شرکتها موظفند در پایان این دوره صورتهای مالی و سود و زیان خود را به بورس تحویل دهند.

eps پیش بینی شده : عبارتست از سود هر سهم که شرکت برای سال مالی که در پیش است پیش بینی می کند.

eps تحقق یافته : عبارتست از سود هر سهم که در دوره مالی گذشته به هر سهم تعلق گرفته .

dps : عبارتست از سودی که پس از پیشنهاد هیئت مدیره و تصویب در مجمع عمومی به هر سهم پرداخت می شود که رابطه عکس با قیمت سهم دارد.

p/e : به زبان ساده عبارتست از تقسیم قیمت یک شرکت بر سود پیش بینی شده آن که دوره بازگشت سرمایه را نیز نشان میدهد (البته به زبان ساده ) .

مجمع عمومی عادی سالیانه : که با حضور سهامداران - بازرس - حسابرس و مدیران شرکتها هر سال یکبار و حداکثر 4 ماه بعد از پایان سال مالی تشکیل می شود و در آن موارد مختلفی از جمله تصویب صورتهای مالی سال قبل و تصمیم در مورد نحوه تقسیم سود انجام می گیرد.

مجمع عمومی فوق العاده : در مواقعی که نیاز به تصمیم گیری در مورد بخصوصی که نیاز به تصویب مجمع دارد مانند تصمیم در مورد افزایش سرمایه یا تغییر در اعضای هییت مدیره و غیره باشد تشکیل می شود .

اطلاعات میان دوره ای : اطلاعاتی است که در دوره های فصلی و ماهانه اعلام می شود و جریان مالی شرکت را بصورت واقعی نشان می دهد با مقایسه این اطلاعات با بودجه شرکت می توان درصد خطای پیش بینی شرکت را بدست آورد.

افزایش سرمایه : شرکتها معمولا برای انجام طرحها و برنامه های سود آور و بعضا برای جبران کمبود نقدینگی اقدام به افزایش آخرین سرمایه ثبت شده خود و در نتیجه تعداد سهام شرکت می نمایند که اینکار با پیشنهاد هییت مدیره و تصویب در مجمع عمومی و تایید سازمان بورس عملی می باشد و از طرق مختلف انجام می گیرد که عبارتست از آورده نقدی – سهام جایزه و صرف سهام .

سبد سهام : عبارتست از تقسیم سرمایه بین سهام چند شرکت جهت کاهش ریسک سرمایه گذار

1- بازار ثانویه به چه معناست؟

بازار ثانویه شامل خریداران و فروشندگان سهام اوراق قرضه ای است که قبلا انتشار یافته است .برای مثال اگر فردی بخواهد سهم یا ورقه ی قرضه ای را که برای اولین بار پس از عرضه توسط یک شرکت خریداری کرده به فروش برساند باید به بازار ثانویه برود. به همین ترتیب وقتی شخصی بخواهد سهم یا ورقه قرضه مربوط به شرکتی را از بازار ثانویه خریداری کند (در صورتی که آن شرکت در فهرست شرکت های پذیرفته شده در بازار سهام باشد) ناچار نیست منتظر انتشار عمومی سهام جدید آن شرکت بماند. بورس اوراق بهادار مهم ترین نهاد بازار ثانویه برای معاملات اوراق بهادار است. بازار ثانویه مکانی است که سهام منتشرشده و در حال انتشارمورد خرید و فروش قرار می گیرند. تفاوت بازار ثانویه با بازار اولیه در این است که در بازار اولیه «عرضه کننده» ، سهام را مستقیما به سرمایه گذار می فروشد.

(ویرایش : توضیحات خودم برای دوستانی که سوال کرده اند:
ممکن است سهامی که در بازار بورس پذیرفته نشده نیز در بیرون از بازار بورس و توسط افراد خرید و فروش شود که اصطلاحا به این بازار، بازار اولیه می گویند. به هرحال در بازار اولیه، سهام شرکت هایی خرید و فروش می شود که به هردلیلی در بورس وارد نشده است که از جمله آنها موقع تاسیس شرکتها می باشد.
ذکر این نکته هم ضروری است که مکان رسمی به عنوان بازار اولیه وجود ندارد و فقط اصطلاحی است که در مقابل بازار ثانویه به کار می رود. البته اگر فردی علاقمند به خرید سهام شرکتی باشد که در بازار بورس سهام آن شرکت پذیرفته نشده باشد، می تواند جهت اطلاع از امکان خرید آن سهم، به شرکت مربوطه مراجعه کند و اگر سهامدارانی از آن شرکت مایل به فروش سهام خود باشند می تواند با اطلاع کامل و با در نظر گرفتن مسائل قانونی اقدام به خرید نماید.)

2-بازار های فعال چه بازار هایی هستند؟
به طور کلی بازار های فعال با توجه به حجم وسیع معاملات انجام شده در مورد سهام خاص یا سهام عادی و تعداد بسیار زیاد معاملات تعریف می شوند. بازار فعال به بازاری گفته می شود که شکاف یا تفاوت بین قیمت خرید و فروش سهام بسیار اندک باشد. علاوه بر این در این چنین بازار هایی فعالیت های خرد یا فروش نهادهای مالی در مقایسه با بازار کساد تاثیر کمتری دارد.

3-سهام فعال به چه معناست؟
سهامی است که به طور مکرر و روزانه مورد معامله قرار می گیرد وبا این ویژگی از سهامی که نیمه فعال است و کمتر مورد معامله قرار می گیرد، متمایز می شود. سهام شرکت های بزرگ و مهم می بایست سهام فعال باشند به خصوص شرکت هایی که نسبت به تحولات اقتصادی وسیاسی حساس هستند و بنابر این در معرض تغییرات ناگهانی قیمت قرار دارند.

(توضیح خودم: هر قدر سهامی در بازار فعال باشند، به آنها اصطلاحا سهام با نقد شوندگی بالا می گویند و برای این منظور پارامترهایی هم تعریف شده است)

4-سهام غیر فعال چه سهامی هستند؟
این سهام به ندرت در بازار مورد خرید وفروش قرار می گیرد هرچند در شمار سهام فهرست شده است. سهام غیر فعال سهامی است که به سختی خریدار یا فروشنده ای برای آن ها یافت می شود. اختلاف بین قیمت خرید وفروش چنین سهامی ممکن است بسیار زیاد باشد.(مهم)

5-بازار حساس به چه معناست؟
بازار سهامی که به تحولات سیاسی و اقتصادی نظیر بودجه سالانه، رشد نا مطلوب صنعتی، حذف یا مقرارت نظارت بر قیمت ها، تغییردولت و امثال آن به شدت واکنش نشان می دهد، بازار حساس نام دارد.

6-کارگزار بورس به چه معناست؟
کارگزار بورس عضوی از سازمان بورس است که مجوز خرید و فروش سهام مشتری را در اختیار دارد. کارگزار بورس در صدی از ارزش ناخالص معامله را به عنوان حق کارگزاری دریافت می کند. کارگزاری با ارایه خدمات کامل، تسهیلاتی نظیر خدمات مشاوره در امر سرمایه گذاری (توضیح : فعلا در ایران بندرت انجام می گیرد)، برنامه ریزی برای تعیین سبد سهام سرمایه گذاران، مدیریت سبد سهام مشتریان و...ارایه می کند.

7-تحلیل گران بنیادی کسانی هستند؟
تحلیل گران بنیادی متخصصینی هستند که دیدگاهی بنیادی (مبتنی بر مدیریت و قدرت شرکت و سایر نیروهای غیر اقتصادی) را در ارزیابی سهام و تخمین قیمت بنیادی سهام به کار می گیرند.

8-تجزیه وتحلیل بنیادی به چه معناست؟
تجزیه و تحلیل بنیادی عبارت است از بررسی علمی عوامل اساسی و بنیادی تعیین کننده ارزش سهام. تحلیل گر بنیادی به بررسی دارایی ها، بدهی ها، فروش، ساختار بدهی ها، محصولات، سهم بازار، ارزیابی مدیریت بنگاه و مقایسه آن با رقبا می پردازد و در نهایت ارزش ذاتی سهام را تخمین می زند. ابزار تحلیلگر بنیادی عبارت است از نسبت های مالی که از ترازنامه شرکت و حساب سود و زیان طی چند سال به دست می آید. تحلیل بنیادی در تحقق اهداف بلند مدت رشد سهام موثرتر است تا در تعیین نوسانات کوتاه مدت قیمت سهام.

9-نسبت های مالی به چه معناست؟
نسبت ارزش های به دست آمده از صورت های مالی شرکت که برای بررسی سلامت شرکت و قیمت سهام آن به کار می رود. در میان نسبت های مالی، نسبت جاری، نسبتp/E، نسبت درآمد به دارایی، نسبت قیمت به ارزش دفتری، نسبت سود قبل از کسر مالیات به فروش و نسبت آنی از مهم ترین نسبت ها هستند. ارقام حسابداری که ما را در رسیدن به این نسبت ها کمک می کنند، عبارتند از: ارزش دفتری، پوشش سود سهام، محصول فعلی، EPS و تغییر پذیری.

10-نسبت سود قبل از کسر مالیات به فروش چیست؟
این نسبت برابر است با سود قبل از کسر مالیات تقسیم بر فروش خالص ضرب در 100. این نسبت شاخص مناسبی برای نشان دادن کارایی شرکت است. اگر در مقایسه باسال های گذشته این نسبت کاهش یابد، بدین معناست که هزینه های شرکت بالا رفته یا فروش آن کاهش یافته است. اگر این نسبت افزایش یابد بدین معناست که هزینه های شرکت نسبت به فروش کاهش یافته و یا فروش افزایش یافته است.

11-درآمد باقی مانده به چه معناست؟
در آمد باقی مانده بخشی از درآمد شرکت است که بین سهامداران تقسیم نشده است ولی به عنوان ذخیره انباشته شده برای رشد شرکت یا استفاده از آن در موارد اضطراری نگه داری می شود. در آمد باقی مانده را سود تقسیم نشده، مازاد درآمد یا ذخیره نیز می نامند.

12-نسبت قیمت (سهام) به درآمد به چه معناست ؟
نسبت قیمت-درآمد (یا نسبتP/E) نسبت قیمت به درآمد یک سهم شرکت را نشان می دهد. اگر نسبت P/E شرکت در سطح ثابت درآمد بیش از P/E شرکت دیگر باشد یعنی انتظار بازار این است که درآمد شرکت اول در آینده نسبت به شرکت دوم بیشتر شود.

13-نسبت در آمد به دارایی چیست؟
این نسبت عبارت است از سود پس از کسر ما لیات (PAT) منهای سود تقسیم شده سهام ممتاز (سهام با حق تقدم) تقسیم بر مجموع دارایی سهام عادی و ذخایر. این نسبت نشان می دهد که شرکت تا چه حد از سرمایه خود به گونه سود آور استفاده کرده است.

14-نسبت نقدینگی چیست؟
نسبت نقدینگی برابر است با وجوه نقد و اوراق بهادار قابل فروش در بازار به تعهدات و بدهی های جاری شرکت. این نسبت سرعت پرداخت دیون شرکت به بستانکاران را نشان می دهد.

15-تحلیل گران فنی چه کسانی هستند؟
بر خلاف تحلیل گران بنیادی، تحلیل گران فنی (تکنیکال) کسانی هستند که اعتقاد دارند قیمت اوراق بهادار کاملا توسط نیروهای عرضه و تقاضای اوراق بهادار تعیین می شود، در عین حال که عوامل موثر برعرضه و تقاضا در جای خود می تواند واقعی، قابل مشاهده و یا ذهنی باشد. علاوه بر این تحلیل گران فنی اعتقاد دارند که با وجود نوسانات هر روزه، قیمت سهام از الگوی مشخصی پیروی می کند و برای دوره های طولانی (این الگو) بدون تغییر باقی می ماند.
(در واقع تحلیگران تکنیکال معتقدند که قیمت سهام برآیند همه عوامل دخیل در سهم است)