رتبه‌بندی اعتباری شرکت‌ها و موسسات در جهان از ترتیبات مختلفی پیروی می‌کند و موسسات اعتبارسنج بر اساس نمره‌دهی‌ها و امتیازبندی‌های متفاوتی، به ارزیابی میزان اعتبار مشتریان بانک‌ها و موسسات مالی می‌رسند

 
  به کامیاب‌ها و ناکامان دنیای تجارت چگونه نمره می‌دهند؟ 
  
از AAA تا CCC و ... بالاخره D 

رتبه‌بندی اعتباری شرکت‌ها و موسسات در جهان از ترتیبات مختلفی پیروی می‌کند و موسسات اعتبارسنج بر اساس نمره‌دهی‌ها و امتیازبندی‌های متفاوتی، به ارزیابی میزان اعتبار مشتریان بانک‌ها و موسسات مالی می‌رسند. یکی از این شرکت‌های اعتبارسنجی S&P(Standard and Poor’s) است که در مطلب زیر، چگونگی نظام اعتبارسنجی آن را عرضه کرده‌ایم.
***
تعاریف ارائه‌شده توسط موسسه S&P در مورد رتبه‌های اعتباری این موسسه، به شرح زیر است:
AAA: اوراق قرضه‌ای که توسط موسسه S&P، درجه اعتباری AAA را دریافت می‌کنند، بالاترین میزان اعتبار مالی را از ‌نظر این موسسه دارند و توانایی شرکت‌های منتشرکننده این اوراق در پرداخت به‌موقع تعهدات مالی‌شان، فوق‌العاده بالا ارزیابی می‌شود.
 AA: میزان اعتبار اوراق قرضه‌ای که درجه اعتباری AA به آنها اختصاص می‌یابد، تنها اختلاف ناچیزی با اوراق دارای بالاترین رتبه اعتباری (AAA) دارند و درمجموع میزان توانایی مالی شرکت منتشرکننده این اوراق، بسیار بالا ارزیابی می‌شود.
A: در مورد اوراقی که رتبه اعتباری آنها A است، احتمال ناچیزی در مورد تاخیر در پرداخت بخشی از تعهدات مالی شرکت منتشرکننده اوراق وجود دارد، ولی درمجموع میزان توانایی مالی شرکت ارائه‌دهنده این اوراق نیز به‌منظور بازپرداخت تعهدات مالی مربوطه، بالا ارزیابی می‌‌شود.
BBB: تعلق گرفتن رتبه اعتباری BBB به یک اوراق قرضه معین، نشانگر آن است که در شرایط فعلی، شرکت عرضه‌کننده اوراق یادشده، توانایی کافی برای بازپرداخت تعهدات مالی مربوط به اوراق را داراست، اما در صورت بروز تغییرات منفی در شرایط عمومی اقتصاد کلان و یا بروز تغییرات منفی در شرایط حاکم بر مدیریت این شرکت، امکان بالقوه کاهش توانایی مالی شرکت و بروز تاخیر در پرداخت بخشی از تعهدات مالی آن شرکت، دور از ذهن نیست.
BB: اوراق قرضه دارای رتبه اعتباری BB، در شرایط فعلی ریسک بسیار کمی در مورد عدم پرداخت اصل و بهره آنها وجود دارد، اما در صورت بروز تغییرات منفی در محیط اقتصاد کشور یا بروز تغییرات منفی در روند مدیریتی شرکت ارائه‌دهنده آن اوراق، امکان کاهش توانایی مالی شرکت در بازپرداخت اصل و فرع مبالغ مربوط وجود دارد.
B: در مورد اوراق قرضه دارای رتبه اعتباری B، باز هم شرایط مالی فعلی شرکت منتشرکننده اوراق، برای بازپرداخت اصل و فرع مبالغ مربوط به اوراق مناسب است. اما در صورت بروز تغییرات منفی، امکان به‌نسبت بالایی وجود دارد که توانایی مالی شرکت لطمه خورده و بازپرداخت مبالغ یادشده دچار مشکل شود.
CCC: در مورد اوراق قرضه دارای رتبه اعتباری CCC، وضعیت مالی فعلی شرکت مربوط، وضعیت چندان مناسبی نیست و احتمال معقولی وجود دارد که شرکت یادشده نتواند بخشی از تعهدات مالی خود را به‌موقع پرداخت کند. البته در صورت بروز تغییرات منفی در سطح اقتصاد کلان، وضعیت عمومی حاکم بر حوزه کسب‌و‌کار مربوط و یا شرایط مدیریتی حاکم بر شرکت، احتمال نکول شرکت به‌نسبت بالا خواهد بود.
CC: اوراق قرضه دارای رتبه اعتباری CC، با فرض ثبات شرایط فعلی، امکان بالایی وجود دارد که بخشی از تعهدات مالی خود را نتوانند به انجام برسانند.
C: در مورد اوراق قرضه دارای رتبه اعتباری C، احتمال معقولی وجود دارد که شرکت منتشرکننده این اوراق، تا پیش از فرا رسیدن تاریخ سررسید اوراق، اعلام ورشکستگی کند.
D: رتبه اعتباری D، برعکس سایر رتبه‌ها، ارتباطی به پیش‌بینی شرایط مالی آینده شرکت منتشرکننده اوراق قرضه ندارد. رتبه اعتباری D، تنها زمانی به یک اوراق قرضه مشخص نسبت داده می‌شود که نکول در پرداخت تعهدات مالی شرکت رخ داده باشد، نه اینکه فقط احتمال نکول پیش‌بینی شود. موسسه S&P، در صورت بروز یکی از شرایط زیر، رتبه اعتباری اوراق قرضه را به D تغییر می‌دهد:
- مبالغ مربوط به اصل و یا فرع پول، که تاریخ‌های مشخص پرداخت‌شان روی اوراق درج شده، در موعد مقرر پرداخت نشوند: در صورتی که مبالغ مربوط در تاریخ مشخص‌شده پرداخت نشوند، موسسه S&P بلافاصله رتبه D را به اوراق قرضه یادشده اختصاص می‌دهد، اما اگر مبالغ مربوط ظرف مدت معینی (با تاخیر ناچیز) پرداخت شوند، علامت D از کنار نام آن اوراق قرضه پاک می‌شود.
- در صورتی که شرکت منتشرکننده اوراق قرضه، به‌صورت اختیاری، اعلام ورشکستگی کند: در صورت ورشکستگی شرکت، بلافاصله علامت D در کنار نام اوراق قرضه منتشره آن شرکت اضافه می‌شود و این علامت D تا زمانی باقی می‌ماند که شرکت یادشده بتواند تضمین‌هایی را مبنی‌بر ادامه روند بازپرداخت تعهدات مالی خود (به‌عنوان مثال از طریق فروش دارایی‌هایش) ارائه کند.
علامت‌های + و یا - : علامت‌های مثبت و یا منفی، در کنار تمامی رتبه‌های اعتباری (بجز رتبه‌های AAA و D) آورده می‌شوند تا مشخص کنند که اوراق قرضه مورد نظر، میان سایر اوراق همرتبه خود، جزو نیمه دارای اعتبار بالاتر (متناظر با علامت +) محسوب می‌شود، یا جزو نیمه دارای اعتبار پایین‌تر (متناظر با علامت -).
 
تعاریف ارائه‌شده توسط موسسه Moody’s در مورد رتبه‌های اعتباری ارائه‌شده توسط این موسسه
Aaa: اوراق قرضه‌ای که رتبه اعتباری Aaa به آنها تعلق می‌گیرد، اوراقی هستند که بنا به تحلیل موسسه مودیز، دارای کمترین میزان ریسک اعتباری بوده و شرکت منتشرکننده آن اوراق، از توانایی مالی فوق‌العاده بالایی به‌منظور پرداخت اصل و فرع مبالغ مربوط به اوراق یادشده، برخوردار است. همچنین میزان توانایی مالی شرکت به اندازه‌ای قوی‌ ‌است که وقوع نوسان‌های منفی در اقتصاد کلان، در شرایط عمومی حاکم بر حوزه فعالیت شرکت یا در روند مدیریتی شرکت، به احتمال زیاد نمی‌توانند ضربه چندانی به توانایی مالی شرکت وارد ساخته و توانایی بازپرداخت اصل و فرع مبالغ مربوط به اوراق را تحت‌الشعاع قرار دهند.
Aa: در مورد اوراق قرضه دارای رتبه اعتباری Aa، میزان اعتبار مالی شرکت‌های منتشرکننده این اوراق، قدری کمتر از شرکت‌هایی است که رتبه اعتباری Aaa دارند، اما درمجموع شرایط اعتباری این شرکت‌ها بسیار مطلوب است. اما امکان بالقوه وجود دارد که در صورت وقوع تغییرات منفی، میزان توانایی مالی آنها تا حدی کاهش یابد.
A: اوراق قرضه‌ای که رتبه اعتباری A به آنها تعلق می‌گیرد، همچنان میزان اعتبار مالی بالایی دارند و امکان بروز تاخیر در بازپرداخت مبالغ تعیین‌شده روی این اوراق، ناچیز است. اما در صورت وقوع تغییرات منفی، امکان بروز مشکل در بازپرداخت به‌موقع مبالغ مربوطه وجود دارد.
Baa: اوراق قرضه دارای رتبه اعتباری Baa، به‌عنوان اوراق دارای اعتبار متوسط ارزیابی می‌شوند و تا حدی امکان بروز تاخیر در بازپرداخت مبالغ مربوط به اصل و فرع آنها وجود دارد.
Ba: شرکت‌هایی که اوراق قرضه‌ آنها در این دسته قرار می‌گیرد، ممکن است درحال‌حاضر شرایط مالی به‌نسبت مناسبی داشته باشند، اما چگونگی شرایط مالی آنها در بلندمدت، کمابیش نامعلوم است. بنابراین سرمایه‌گذاری در خرید این اوراق، تا حدی دارای ریسک بوده و اغلب خرید آنها برای سفته‌بازان ریسک‌پذیر توصیه می‌شود.
B: اوراق قرضه دارای رتبه اعتباری B، به‌لحاظ اعتبار مالی، شرایط چندان مناسبی برای سرمایه‌گذاری ندارند و به‌ویژه ابهام قابل‌توجهی در زمینه میزان توانایی مالی شرکت انتشاردهنده این اوراق، در آینده میان‌مدت و بلندمدت وجود دارد. این اوراق بیشتر توسط سرمایه‌گذارانی خریداری می‌شوند که ریسک‌پذیری به‌نسبت بالایی دارند.
Caa: شرایط مالی شرکت‌های منتشرکننده این اوراق، درحال‌حاضر کمابیش ضعیف ارزیابی شده، توانایی شرکت در پرداخت به‌موقع مبالغ ذکر شده در اوراق، پایین ارزیابی می‌شود.
Ca: احتمال نکول در بازپرداخت اصل و فرع مبالغ مربوط به این دسته از اوراق، بسیار بالا بوده و بنابراین خرید آنها فقط باید توسط افرادی انجام شود که ریسک‌پذیری بالایی دارند.
C: اوراق دارای رتبه اعتباری C، کمترین میزان اعتبار را دارند و خریداری آنها دارای ریسک فوق‌العاده بالایی ارزیابی می‌شود. ضمن آنکه توانایی مالی شرکت‌های منتشرکننده این اوراق، به هیچ عنوان سنخیتی با تعهدات مالی مطرح‌شده در این اوراق ندارد.