معافیت توسعه و بازسازی (ماده 138) :

 2- معافیت توسعه و بازسازی (ماده 138) :
آن قسمت از سود ابرازی شرکت های تعاونی و خصوصی که برای توسعه و بازسازی و نوسازی یا تکمیل واحدهای صنعتی و معدنی خود یا ایجاد واحدهای جدید صنعتی یا معدنی در آن سال مصرف گردد از 50 درصد مالیات متعلق موضوع ماده 105 این قانون معاف خواهد بود مشروط بر این که قبلاً اجاره توسعه یا تکمیل یا ایجاد واحد صنعتی و یا معدنی جدید در قالب طرح سرمایه‌گذاری معین از وزارتخانه معین از وزارتخانه ذیربط تحصیل شده باشد در صورتی که هزینه اجرای طرح با طرح‌های یاد شده در هر سال مازاد بر موارد سود ابزاری همان سال باشد و یا از طرح سرمایه‌گذاری کمتر باشد شرکت می‌تواند از معافیت مذکور در محاسبه مالیات سود ابرازی سال های بعد حداکثر به مدت سه سال و به میزان مازاد مذکور و یا باقی مانده هزینه اجرای کامل طرح بهره‌مند شود

بخشنامه شماره 71197/7041-211 مورخ 14/12/1381
نظر به اینکه به موجب اصلاحیه قانون مالیات های مستقیم مصوب 27/11/80 تغییراتی در مقررات ناظر بر ماده 138 و تبصره 1 آن به عمل آمده است لذا به منظور اجرای صحیح قانون و اتخاذ رویه‌ واحد موارد زیر را متذکر می‌گردد:
1- بر اساس مفاد ماده 138 اصلاحی، منحصراً شرکت‌های تعاونی و خصوصی مشمول مزایای مقرر در ماده مزبور می‌باشند
2- آن قسمت از سود ابزاری شرکتهای تعاونی و خصوصی که برای توسعه، نوسازی یا تکمیل واحدهای موجود صنعتی و معدنی یا ایجاد احدهای جدید صنعتی یا معدنی مصر گردد، با رعایت شرایط ذیل می‌توانند از معافیت مالیاتی موضوع ماده 138 اصلاحی بهره‌مند شود:
1-2- قبل از شروع به اجرای طرح، گزارش توجیهی فنی، اقتصادی و مالی ذیربط به طرح توسعه و بازسازی و نوسازی یا تکمیل واحدهای موجود صنعتی و معدنی یا ایجاد واحدهای صنعتی یا معدنی جدید را در قالب طرح سرمایه‌گذاری معین به وزارتخانه ذیربط تسلیم و مجوز لازم را تحصیل کرده باشد.
2-2- برنامه زمان بندی اجرای طرح سرمایه‌گذاری و همچنین شروع و خاتمه طرح در گزارش مزبور مشخص شده باشد
3-2- هزینه‌های طرح سرمایه‌گذاری باید در گزارش توجیهی مذکور به تفکیک مشخص شده باشد.
4-2- انجام هزینه‌های هر طرح باید در حسابهای جداگانه ثبت گردد و قابل تطبیق یا اقلام هزینه مندرج در گزارش توجیهی طرح سرمایه‌گذاری مربوط باشد.
5-2 چنانچه طی دوره اجرای طرح، هزینه‌های مربوط به هر سر فصل بیشتر از اقلام مندرج در گزارش توجیهی طرح، هزینه شده باشد در صورتی که پس از رسیدگی ، هزینه های انجام شده مورد تائید قرارگیرد و در مجموع کل مبلغ سرمایه‌گذاری تغییری حاصل نگردیده موجب محرومیت از معافیت نخواهد شد.
6-2- گزارش توجیهی و مستندات و مدارک مربوط به طرح سرمایه ‌گذاری همراه با اظهار نامه مالیاتی اولین سال اجرای طرح به اداره امور مالیاتی ذیربط تسلیم گردد.
7-2 شرکت برای هر سرمایه‌گذاری، حداکثر تا چهار سال متوالی می‌تواند از معافیت مزبور استفاده نماید معافیت از سود ابرازی برای اولین سال مالی شروع طرح و سه سال بعد از آن قابل اعمال خواهد بود
8-2 طرح حداکثر ظرف مدت یکسال پس از مهلت تعیین شده در گزارش توجیهی طرح سرمایه گذاری به بهره برداری برسد.
3- در صورتی که هزینه های انجام شده بابت طرح یا طرح های سرمایه گذاری در یک سال مالی مازاد بر سود ابزاری همان سال باشد معافیت مالیاتی مازاد مذکور در سنوات بعد قابل استفاده خواهدبود و در هر حال جمع مدت استفاده از معافیت بیش از چهارسال با احتساب اولین سال مالی شروع اجرای طرح نخواهد بود.
4- نظر به اینکه سود ابزاری با تسلیم اظهار نامه یا ترازنامه و حساب سود وزیان در مهلت مقرر قانونی برای اداره امور مالیاتی محرز می شود بنابر این عدم تسلیم اظهار نامه و حساب سود وزیان در فرجه قانونی موجب محرومیت از معافیت مالیاتی مقرر برای همان سال عملکرد خواهد بود.
5- چنانچه مودی اظهار نامه مالیاتی مربوطه را در مهلت مقرر قانونی تسلیم نمود لیکن به دلایل دیگری درآمد مشمول مالیات وی از طریق علی الراس تشخیص شود بشرط داشتن سایر شرایط از معافیت مالیاتی مقرر بهره مند خواهد شد.
6- راجع به مقررات تبصره 1 ماده 138 اصلاحی قانون مالیات های مستقیم نیز در صورت بروز هر یک از موارد مندرج در این تبصره علاوه بر وصول معادل مبلغ معافیت مالیاتی منظور شده موضوع متن ماده اخیرالذکر از تاریخ سررسید پرداخت آن مالیات ها ،جریمه مقرر در ماده 190 قانون مالیات های مستقیم به میران 5/2 درصد به ازاء هر ماه وصول خواهد شد.
7- رسیدگی به هزینه های اجرایی طرح یا طرحهای سرمایه گذاری و احراز آن در قالب طرح سرمایه گذاری معین، ارائه شده از طرف مودی مالیاتی بعهده ادارات امور مالیاتی و حسابداران رسمی حسب مورد خواهد بود.
8- چنانچه شرکت اجازه توسعه یا تکمیل یا ایجاد واحدهای صنعتی و معدنی موجود یا ایجاد واحد صنعتی و معدنی جدید از قبل از سال 1381 از وزارتخانه ذیربط اخذ نموده و اقدام به اندوخته کرده باشد موضوع تابع مقررات ماده 138 و تبصره یک و دو قانون قبل از اصلاحیه اخیر بوده که درصورت دارا بودن سایر شرایط مشمول معافیت مالیاتی ماده مزبور خواهد بود.
9- جهت روشن شدن بیشتر موضوع و به عنوان مثال مالیات متعلق به سود ابزاری شرکت با اعمال معافیت مقرر در ماده قانونی یادشده در فرض های مختلف به شرح زیر محاسبه شود
شرکتی طرح سرمایه گذاری خود را جهت سنوات 84-1381 به وزارت صنایع و معادن ارائه و در سال 1381 مجوز مربوطه را اخذ نموده  و اطلاعات مربوط به هزینه های انجام شده طرح و سود ابزاری شرکت طی سنوات یاد شده به شرح جدول ذیل باشد .