دنیای اقتصاد

1389-07-19

تصویب دستورالعمل تاسیس و فعالیت شرکت‌های «پردازش اطلاعات مالی»
سنا - هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار دستورالعمل تاسیس و فعالیت شرکت‌های پردازش اطلاعات مالی را تصویب کرد. 

در اجرای بند 6 ماده 7 قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب آذرماه 1384،‌ این دستورالعمل به منظور تعیین چارچوب صدور مجوز تاسیس شرکت‌های پردازش اطلاعات مالی که به موجب بند 21 ماده یک قانون یادشده، نهاد مالی محسوب می‌شوند و تعیین شرایط فعالیت پردازش اطلاعات مالی، به تصویب هیات‌مدیره‌ سازمان بورس و اوراق بهادار رسید. در این دستورالعمل آمده است: شرکت پردازش اطلاعات مالی، شخصیت حقوقی است که تحت عنوان شرکت پردازش اطلاعات مالی به صورت یک نهاد مالی موضوع بند 21 ماده یک قانون بازار اوراق بهادار، نزد سازمان ثبت شده است و تحت نظارت سازمان به پردازش اطلاعات مالی می‌پردازد.
مجوز فعالیت،‌ مجوزی است که به منظور رعایت بند یک ماده 49 قانون بازار اوراق بهادار، از سوی سازمان بورس صادر و به متقاضی اعطا می‌شود و در آن با فعالیت در زمینه پردازش اطلاعات مالی موافقت می‌شود.
اشخاص مکلف به دریافت مجوز تاسیس یا فعالیت
تاسیس هر نوع شخصیت حقوقی که در نام خود از عبارات «پردازش اطلاعات مالی» ، «پردازشگر اطلاعات مالی» یا عبارات مشابه که در آن به جای کلمه اطلاعات از کلمه «داده»، «داده‌ها» یا هم‌معانی آنها استفاده کند یا تغییر نام یک شخص حقوقی تاسیس شده به نامی که در آن از عبارات یادشده به طور متصل یا منفصل استفاده شود، منوط به دریافت مجوز تاسیس از سازمان بورس است.
آن شخص حقوقی باید ضمن احراز شرایط مزبور در این دستورالعمل، تقاضای ثبت خود را به عنوان شرکت پردازش اطلاعات مالی موضوع بند 21 ماده یک قانون بازار اوراق بهادار، به سازمان بورس ارائه دهد. همچنین تصدی به فعالیت پردازش اطلاعات مالی مستلزم اخذ مجوز فعالیت از سازمان بورس است،‌ این سازمان اشخاصی را که بدون دریافت مجوز لازم، مبادرت به این فعالیت کنند به موجب ماده 52 قانون بازار اوراق بهادار تحت پیگرد قانونی قرار می‌دهد.
ممنوعیت ارائه یا انتشار اطلاعات در مورد اوراق بهادارغیر مجاز
ارائه یا انتشار عمومی اطلاعات موضوع بند 5 ماده یک در مورد اوراق بهادار زیر توسط هر شخص اعم از حقیقی و حقوقی خواه مجوز فعالیت پردازش اطلاعات مالی دریافت کرده یا نکرده باشد و خواه جزو اشخاص موضوع ماده 3 (اشخاص معاف) محسوب شده یا نشود، ممنوع بوده و متخلف توسط سازمان تحت پیگرد قانونی قرار می‌گیرد:
– ورقه بهاداری که بدون رعایت قانون بازار اوراق بهادار و مقررات مربوطه صادر یا منتشر گردد، در صورتی که اشخاص موضوع این ماده علم به این مطلب داشته باشند؛
– ورقه بهاداری که سازمان از طریق سایت اینترنتی رسمی خود اعلام کند که بدون رعایت قوانین و مقررات مربوطه صادر یا منتشر شده یا در حال صدور یا انتشار است. همچنین ظرف مدت 30 روز کاری پس از تکمیل مدارک و اطلاعات موضوع ماده 5، تقاضای تاسیس شرکت پردازش اطلاعات مالی یا تبدیل شرکت موجود به شرکت پردازش اطلاعات مالی توسط مدیریت مربوطه در سازمان رسیدگی شده و در صورت احراز شرایط به تشخیص سازمان، مجوز تاسیس شرکت پردازش اطلاعات مالی یا تبدیل شرکت موجود به شرکت پردازش اطلاعات مالی توسط سازمان، صادر و به متقاضی تسلیم می‌شود. در این دستورالعمل آمده است:‌ پس از ابلاغ مجوز تاسیس شرکت پردازش اطلاعات مالی یا مجوز تبدیل شرکت موجود به شرکت پردازش اطلاعات مالی، متقاضی 6 ماه مهلت خواهد داشت تا شرکت پردازش اطلاعات مالی را به صورت یک شرکت سهامی خاص مطابق با شرایط اعلام شده، تاسیس یا شرکت موجود را مطابق شرایط اعلام شده به یک شرکت پردازش اطلاعات مالی سهامی خاص تبدیل کند و موارد لازم را در مرجع ثبت شرکت‌ها، ثبت و مدارک مربوطه را به سازمان تسلیم کند، در غیر این‌صورت مجوز تاسیس یا مجوز تبدیل صادره از درجه اعتبار ساقط خواهد شد.
شرایط صدور مجوز فعالیت پردازش اطلاعات مالی
تاسیس شرکت پردازش اطلاعات مالی یا تبدیل شرکت موجود به شرکت پردازش اطلاعات مالی براساس مجوز سازمان و همچنین ثبت شرکت تحت عنوان شرکت پردازش اطلاعات مالی مطابق مواد 7 و 8 این دستورالعمل نزد سازمان، به عنوان مجوز فعالیت در زمینه­ پردازش اطلاعات مالی محسوب نمی­شود و شروع به فعالیت پردازش اطلاعات مالی (به استثنای اشخاص معاف موضوع ماده 3) منوط به دریافت مجوز جداگانه تحت عنوان مجوز فعالیت پردازش اطلاعات مالی از سازمان است. اشخاص حقوقی با احراز شرایط لازم می‌توانند با تکمیل فرم مربوطه تقاضای دریافت مجوز فعالیت پردازش اطلاعات مالی کند.
در عین حال،‌ پردازشگر اطلاعات مالی باید رویه‌ای مکتوب تحت عنوان رویه جمع‌آوری و پردازش اطلاعات تنظیم و پس از تایید سازمان، نزد آن سازمان به ثبت برساند. در رویه یاد شده موارد زیر باید درج شود:
– معیارهایی که پردازشگر اطلاعات مالی در انتخاب منابع اطلاعاتی خود در نظر می‌گیرد به‌طوری که منابع اطلاعاتی انتخاب شده بر اساس این معیارها، از نظر پردازشگر اطلاعات مالی، موثق باشند،
– رویه‌هایی که پردازشگر اطلاعات مالی به‌کار می‌گیرد تا مطمئن شود، اطلاعات مورد استفاده برای ارائه به مشتریان، صرفا از منابع اطلاعاتی که براساس معیارهای بند 1 موثق تشخیص داده شده‌اند، جمع‌آوری می‌شوند، – رویه‌هایی که پردازشگر اطلاعات مالی به کار می‌گیرد تا از تطابق اطلاعات جمع‌آوری شده و تغذیه‌شده در بانک‌های اطلاعاتی خود با منابع موثق ارائه‌کننده اطلاعات، اطمینان حاصل نماید.
– فرمول‌ها و روابط ریاضی که در پردازش اطلاعات جمع‌آوری شده به‌کار می‌گیرد، عنوان و شرح مفهوم اطلاعات پردازش شده پس از اعمال هر فرمول یا رابطه ریاضی.
در عین حال،‌ در هرگونه گزارش و اطلاعاتی که پردازشگر اطلاعات مالی منتشر، ارائه یا در دسترس دیگران از جمله مشتریان قرار می‌دهد، باید منابع اطلاعاتی استفاده شده، قید شده یا توسط مخاطب به‌سادگی قابل تشخیص باشند؛ در غیر این‌صورت مسوولیت صحت اطلاعات ارائه شده به‌عهده پردازشگر اطلاعات مالی خواهد بود.
در مورد اطلاعات منتشر یا ارائه شده توسط پردازشگر اطلاعات مالی که منابع آنها قید شده‌اند، مسوولیت پردازشگر اطلاعات مالی محدود است به انتخاب صحیح منابع اطلاعاتی مطابق رویه ثبت‌شده خود نزد سازمان و مطابقت داشتن اطلاعات با آنچه منابع قید شده منتشر نموده‌اند. مسوولیت پردازشگر اطلاعات مالی موضوع این ماده، مانع از اعمال مجازات‌های پیش‌بینی شده در این دستورالعمل نخواهدبود.
بر اساس این دستورالعمل در موارد ذیل پردازشگر اطلاعات مالی باید موضوع را به اطلاع مشتری برساند و قرارداد بین مشتری و پردازشگر اطلاعات مالی خود به خود فسخ می‌‌شود و پردازشگر اطلاعات مالی باید کلیه مطالبات مشتری را به وی پرداخت کند:
- تعلیق مجوز فعالیت پردازشگر اطلاعات مالی به قسمی که انجام تمام یا بخشی از موضوع قرارداد با مشتری بیش از 15روز ممکن نباشد (مگر با توافق کتبی مشتری ظرف هفت روز کاری پس از تعلیق)؛
- لغو مجوز تاسیس یا فعالیت پردازشگر اطلاعات مالی
- ورشکستگی یا انحلال پردازشگر اطلاعات مالی
- کناره‌گیری از فعالیت پردازشگر اطلاعات مالی
همچنین در صورتی که پردازشگر اطلاعات مالی به فعالیت رتبه‌بندی، مشاوره سرمایه‌گذاری یا کارگزاری نیز می‌پردازد، باید به هر یک از فعالیت‌های مذکور کارکنان و بخش جداگانه اختصاص داده و هر بخش مستقیما یا به واسطه مدیران جداگانه، تحت نظارت بالاترین مقام اجرایی (مدیرعامل ) باشد.
پردازشگر اطلاعات مالی می‌تواند با اخذ مجوز از سازمان اقدام به ایجاد شعبه یا نمایندگی کند. مسوولیت فعالیت شعبه یا نمایندگی پردازشگر اطلاعات مالی به عهده پردازشگر اطلاعات مالی است.
در عین حال، پردازشگر اطلاعات مالی، قبل از ارائه خدمات به مشتری خود در زمینه پردازش اطلاعات مالی، موظف‌است ابتدا نسبت به شناسایی مشتری اقدام و اطلاعات هویتی، نشانی و تلفن مشتری را دریافت و در پرونده مشتری ضبط کند.
در این دستورالعمل تاکید شده است که در شرایط وجود تضاد منافع بین پردازشگر اطلاعات مالی و مشتری وی، اولویت با منافع مشتری خواهد بود.
ثبت و نگهداری حساب‌ها، مدارک و اطلاعات
پردازشگر اطلاعات مالی موظف است طبق استانداردهای حسابداری ملی و دستورالعمل‌های اجرایی که سازمان ابلاغ می‌کند، وقایع مالی خود را ثبت و صورت‌های مالی خود را تنظیم نماید و در دفاتر مالی خود برای هر مشتری حساب جداگانه‌ای نگهداری و کلیه مبادلات مالی فیمابین خود و مشتری را در حساب مشتری ثبت کند. همچنین پردازشگر اطلاعات مالی موظف است اسناد و مدارک مربوط به فعالیت خود از جمله اسناد و مدارک مهم را حداقل به مدت پنج سال نگهداری کند. پردازشگر اطلاعات مالی و کارکنان آن باید اطلاعات و مدارک مربوط به مشتری طرف قرارداد خود را محرمانه تلقی کرده و به استثنای برخی افراد خاص،‌ بدون رضایت مشتری به شخص دیگری ارائه نکنند در غیر این صورت مشمول ماده 48 قانون بازار اوراق بهادار خواهند شد.
اطلاع‌رسانی و گزارش‌دهی
پردازشگر اطلاعات مالی ملزم است در تارنمای خود نام، نوع شخصیت حقوقی، مشخصات ثبتی، مبلغ سرمایه پرداخت شده‌ و مشخصات شرکای عمده، ‌مشخصات و سوابق حرفه‌ای و تحصیلی اعضای هیات‌مدیره، مدیرعامل، مدیران میانی، کارشناسان و نمایندگان تحلیل‌گر اطلاعات مالی، خدمات قابل ارایه توسط تحلیل‌گر اطلاعات مالی و شرایط، حدود مسوولیت و کارمزد هر یک از این خدمات و نحوه محاسبه این کارمزدها، معیارها و روش‌هایی که پردازشگر اطلاعات مالی برای انتخاب منابع اطلاعاتی و منابع مهم اطلاعاتی که پردازشگر اطلاعات مالی برای کسب اطلاعات مورد نیاز خود به آنها متکی است ‌افشا کند. همچنین تضاد منافعی که ممکن است به دلیل ارائه خدمات مختلف بین منافع پردازشگر اطلاعات مالی یا اشخاص وابسته و کارکنان وی با مشتریان به‌وجود آید و راه‌های کنترل و حل‌و‌فصل این تضاد منافع،‌ هر گونه رابطه تجاری اساسی که پردازشگر اطلاعات مالی با دیگران دارد و با خدمات پردازش اطلاعات مالی و سایر خدماتی که پردازشگر اطلاعات مالی ارائه می‌دهد در تضاد است. هر گونه منافعی که ارائه خدمات پردازش اطلاعات مالی برای اشخاص ثالث به استثنای کارکنان شرکت پردازش اطلاعات مالی، به‌وجود می‌آورد، ‌نشانی و تلفن دفتر مرکزی و هر یک از شعب یا نمایندگی‌ها و مشخصات مسوولان هر شعبه یا نمایندگی،‌ هر گونه اطلاعات دیگری که طبق مصوبات سازمان ضروری باشد نیز باید در تارنمای این شرکت درج شود.
نظارت و بازرسی
سازمان بورس می‌تواند به صورت ادواری یا در مواقع لزوم، مدارک و هرگونه مستندات پردازشگر اطلاعات مالی و هر گونه اماکن متعلق به پردازشگر اطلاعات مالی یا تحت اختیار یا کنترل وی را مورد بازرسی قرار دهد یا ارائه‌ اطلاعات، مدارک و گزارش‌هایی را از پردازشگر اطلاعات مالی درخواست کند.
پردازشگر اطلاعات مالی باید بازرس قانونی و حسابرس خود را از بین موسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس انتخاب کند و قرارداد خود با وی را به گونه‌ای تنظیم کند که بازرس یا حسابرس، رعایت قوانین و مقررات از جمله این دستورالعمل، آیین‌نامه‌های داخلی شرکت، تطبیق مفاد قراردادهای پردازشگر اطلاعات مالی با این دستورالعمل و ثبت صحیح حساب‌های مشتری را بررسی و در مورد آنها در گزارش سالیانه خود اظهارنظر کند. هزینه این رسیدگی بر عهده پردازشگر اطلاعات مالی است و در قرارداد مربوطه پیش‌بینی می‌شود.
در صورت درخواست سازمان بورس برای تهیه‌ گزارش ویژه‌ حسابرسی از پردازشگر اطلاعات مالی مطابق ماده 29 قانون بازار اوراق بهادار، پردازشگر اطلاعات مالی باید علاوه بر ارائه اطلاعات، اسناد و مدارک لازم برای تهیه این گزارش، هزینه‌های تهیه گزارش مذکور را مطابق آنچه سازمان تعیین می‌کند، بپردازد.
ضمانت‌های اجرا
تخلف پردازشگر اطلاعات مالی از قرارداد پردازش اطلاعات مالی یا مفاد این دستورالعمل، براساس دستورالعمل مربوطه رسیدگی می‌شود. در صورت احراز تخلف، مرجع رسیدگی‌کننده متناسبا یک یا چند مورد از تنبیهات (تذکر کتبی به پردازشگر تا جریمه و لغو مجوز تاسیس و فعالیت)‌ را در نظر می‌گیرد.
در این دستورالعمل آمده است:‌ «هر گونه نقل‌وانتقال سهام یا پذیره‌نویسی سهام جدید در شرکت پردازش اطلاعات مالی به گونه‌ای که موجب شود شخصی به یک شریک عمده شرکت پردازش اطلاعات مالی تبدیل شود، باید ظرف هفت روز کاری توسط شرکت پردازش اطلاعات مالی به سازمان اطلاع داده شود.»
پردازشگر اطلاعات مالی ملزم است هر ساله مبلغی تحت عنوان حق نظارت به سازمان بورس پرداخت کند. این مبلغ به پیشنهاد این سازمان توسط شورای عالی بورس و اوراق بهادار تعیین می‌شود.