فارس

1389-06-07

ریشه‌‌های ضعف نظام مالیاتی در فرهنگ مردم و نبود نظام جامع اطلاعاتی

خبرگزاری فارس: یک کارشناس اقتصادی گفت: از سوی دیگر نبود یک نظام جامع اطلاعاتی از درآمدهای مردم زمینه برقراری عدالت در دریافت مالیات از اقشار مختلف را فراهم نکرده است.

میثم موسایی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی باشگاه خبری فارس «توانا» اظهار داشت: مردم به دو دلیل مالیات را نمی‌پردازند، یکی اینکه فرهنگ مالیاتی وجود ندارد و دیگر اینکه نظام فعلی مالیاتی کشور یک نظام ناعادلانه و غیرکارآمد است.
وی ادامه داد: به دو دلیل میزان مالیاتی که مردم باید بابت برنامه‌های توسعه کشور به دولت ارائه دهند بسیار کمتر از حدی است که باید پرداخت شود، در این ارتباط دلیل اول به فرهنگ مالیاتی و دلیل دوم به میزان مالیات بستگی دارد.
این استاد دانشگاه بیان داشت: نظام مالیاتی در ایران یک نظام ناکارآمد بوده و توانایی اخذ مالیات را از همه اقشار مشمول پرداخت مالیات ندارد،همچنین از افرادی مالیات می‌گیرد که معمولأ مستحق پرداخت مالیات نیستند و افرادی که مشمول پرداخت مالیات هستند به نوعی از پرداخت آن اجتناب می‌کنند.

* عدم تمایل به پرداخت مالیات ریشه در فرهنگ و تمدن مردم دارد

موسایی افزود: یکی از دلایل عمده‌ای که موجب می‌شود تا فرار مالیاتی به وجود آید،نبود یک فرهنگ مالیاتی در کشور و مسأله تاریخی است. مردم ایران همیشه بین خود و دولت دچار دوگانگی بودند، به این معنی که مردم به خصوص شیعیان به نوعی دولت‌ها را غاصب می‌دانستند و معتقد بودند نباید به دولت مالیات پرداخت کرد زیرا پرداخت مالیات نوعی کمک به حکومت‌های غاصب بود.
وی اضافه کرد: این فرهنگ قبل از اسلام در ایران وجود داشته و مالیات به اجبار از مردم گرفته می‌‌شد، همین امر موجب رابطه‌ای مبتنی بر حقوق متقابل بین مردم و دولت نبوده است، در نتیجه دو دلیل مذهبی و تاریخی دلایل مهم فرار مالیاتی از گذشته تا کنون بوده است.
این استاد دانشگاه معتقد است تا این دوگانگی دولت‌ و مردم از بین نرود فرهنگ مالیاتی به وجود نخواهد
آمد.
موسایی خاطرنشان کرد: پرداخت مالیات در واقع وظیفه‌ای بر عهده مردم برای عمران، آبادانی و سرمایه‌گذاری در امور زیر بنایی، بهداشت، آموزش، مسکن، تغذیه و ارتباطات است و چنانچه این شکاف از بین برود رابطه بین مردم و دولت رابطه مبتنی بر اجبار نخواهند بود بلکه مبتنی بر حقوق متقابل است.

*نبود یک نظام جامع اطلاعاتی مشکل اساسی نظام مالیاتی است

وی بیان داشت: اگر وظایف حکومت و مردم به درستی تعریف شود، شرایط برای فرهنگ مالیاتی فراهم و نظام مالیاتی نیز اصلاح می‌شود، همچنین مالیات گریزی زمانی به وجود می‌آید که بین مردم و دولت شکاف وجود داشته باشد.
به گفته این استاد دانشگاه برای فرهنگ‌سازی در خصوص مالیات، رسانه‌ها باید اطلاع‌رسانی دقیقی کنند، همچنین مدارس هم در ایجاد فرهنگ مالیاتی می توانند نقش بسزایی داشته باشند.
موسایی در خصوص اقتصاد در خانواده تصریح کرد: زمانی که در اقتصاد بحث درآمد خانوارها مطرح باشد در واقع مصرف خانوار تابعی از درآمد قابل تصرف به حساب می‌آید به این معنی که هر زمان درآمد قابل تصرف زیاد شد، مصرف نیز زیاد می‌شود و بالعکس، البته این موضوع در تئوری‌های اقتصاد با رابطه‌ای مشخص وجود دارد.
وی اضافه کرد: درآمد قابل تصرف یعنی درآمدی که مالیات آن پرداخت شده باشد و این موضوع در نظام سرمایه‌داری تعریف شده و درآمد قابل تصرف نشانگر این است که مالیات به عنوان یک تکلیف باید پرداخت شود. در اسلام نیز چنانچه فردی خمس مال خود را پرداخت نکند، اموالش نامشروع است.
این استاد دانشگاه عنوان کرد: نبود یک نظام جامع اطلاعاتی برای مشخص کردن میزان درآمد افراد، مشکل اساسی در نظام مالیاتی فعلی است و چون امکان ثبت درآمد افراد به خصوص برای مشاغل آزاد که مالیات پرداخت نمی‌کنند، وجود ندارد به نوعی موجب عقب‌نشینی برای دولت است.

*وابستگی به درآمدهای نفتی دلیل عدم اصلاح نظام مالیاتی

موسایی با اشاره به عقب‌نشینی دولت در مقابل برخی افراد که از پرداخت مالیات سرپیچی می‌کنند،گفت: کارگران برخی کارخانه‌ها چندین ماه است که حقوق دریافت نکرده‌‌اند و اعتصاب هم تاثیری ندارد، این در حالی است که اقشاری که برای نپرداختن مالیات اعتصاب می‌کنند دولت با خواسته آنها موافقت کرده که این موجب عدم پرداخت مالیات از سوی آنها می‌شود.
وی گفت: مسئله دیگر که در رابطه با نظام مالیاتی وجود دارد معافیت بسیاری از شرکت‌ها و بنیادهای دولتی و نیز شبه دولتی است و استثناء قرار دادن گروهی که در نهایت با یک نگاه دولتی از پرداخت مالیات معاف شده‌اند، در نتیجه این روند تبعیض به وجود می‌آید و این تبعیض احساس نارضایتی بین اقشاری که مشمول پرداخت مالیات هستند را به وجود می‌آورد.
این استاد دانشگاه با تأکید بر عملکرد ضعیف دولت در اخذ مالیات از مردم، اظهار داشت: علت عملکرد ضعیف دولت در این زمینه وابستگی به درآمدهای نفتی است و چون نفت به صورت یک ثروت اصلی و ملی در کشور وجود دارد، در نتیجه به دنبال اصلاح نظام مالیاتی نبوده است.
احمد میدری در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی باشگاه خبری فارس «توانا» اظهار داشت: اقشاری که مشمول پرداخت مالیات هستند اطلاعی در مورد تأثیر مستقیم مالیاتی که ار آنان اخذ می شود ندارند و همین امر موجب عدم تمایل برای پرداخت مالیات از سوی مردم می‌شود.
وی ادامه داد: در برخی کشورهای دنیا تأثیر مالیات به صورت محلی قابل مشاهده است، به این معنی که دولت اختیار جمع‌آوری و هزینه مالیات را به شهرستان‌ها می‌دهد و همین امر موجب می‌شود تا مردم مبلغی را که به عنوان مالیات پرداخت می‌کنند در شهر یا محل سکونت خود به صورت تأثیرات عمرانی ببینند.
این استاد دانشگاه افزود: به عنوان مثال مالیات بر مستغلات عمومأ در دنیا بحث محلی بوده و به این ترتیب مبلغی که از منازل خالی از سکنه دریافت می‌شود در زندگی روزمره افراد تأثیر بسزایی می‌‌گذارد، این در حالی است که در ایران پرداخت مالیات‌ها عمومأ ملی هستند.
میدری اضافه کرد: باید در خصوص مالیات در کشور تدابیری اندیشیده شود تا مالیات‌ها از ملی بودن به محلی بودن تغییر یابد؛ برای گرفتن مالیات نیاز به جمع‌آوری اطلاعات در مورد درآمدهای مالی افراد از سوی دولت است.
وی ادامه داد: نبود یک نظام اطلاعاتی در سیستم اقتصادی کشور موجب فرار مالیاتی برخی افراد می‌شود و این در حالی است که در کشورهایی چون آمریکا، پلیس برای رفع نواقص اطلاعاتی مردم کشورش به سازمان مالیاتی کشور مراجعه می‌کند.
این استاد دانشگاه ادامه داد: سازمان مالیاتی برخی کشورها اطلاعات بیشتری در مورد افراد دارد،اما در ایران دولت هنوز نمی‌داند که از لحاظ اقتصادی وارد کننده کیست و درآمدهایش چگونه خرج می‌شود.
میدری اظهار داشت: در مباحث اقتصادی در کشور باید مکانیزم‌هایی وجود داشته باشد که میزان درآمد از شغل مشخص شود که به موجب همین امر شناسایی ضعف‌های نقل و انتقال مالیاتی صاحبان درآمد نیز مشخص شود و با همه افراد یکسان برخورد شود به این معنی که میزان درآمد و دارایی افراد از چه منابعی تأمین می‌شود.
وی گفت: سیستم ثبت بانکی و دارایی‌ها به گونه‌ای باید در کشور طراحی شود که درآمد همه افراد را مشخص ‌کند و هر شخصی متناسب با درآمد و جدا از شغلش مالیات را پرداخت کند.
این استاد دانشگاه معتقد است دولت باید از روش‌های بهتری برای اخذ مالیات استفاده کند تا بحث مشاغل آزاد و مشاغل دولتی در خصوص نحوه پرداخت مالیات ایجاد نشود که در نهایت با بروز برخی اعتراضات اقشار مختلف دولت مجبور به عقب‌نشینی نشود