دنیای اقتصاد

1389-01-16

تخلف آشکار برخی شعب بانک‌ها در مواجهه با چک !

گزارش مستند مهر از تخلف آشکار برخی شعب بانک‌ها در مواجهه با چک و جایگزینی سلایق شخصی به جای قانون در این شعب حکایت دارد.

به گزارش خبرگزاری مهر، با افزایش به کارگیری پول در مراودات اقتصادی جهان، بانک‌ها و مراکز مالی اعتباری، شیوه‌های جدیدی را برای سهولت در دادوستدها ایجاد کرده‌اند.

در ایران و بسیاری دیگر از کشورها یکی از معمول‌ترین روش‌هایی که مورد استفاده قرار می‌گیرد، استفاده از چک است، به نحوی که در این نوع روابط اقتصادی فرد حقیقی یا حقوقی صاحب چک با تهیه سندی که از قبل توسط یک بانک در اختیار وی قرار گرفته است و با مشخص کردن مبلغ، امضا و تاریخ برداشت از حساب خاصی نزد یک شعبه از بانک، صاحب چک حق برداشت به مبلغ مشخصی را از حساب خود به شخص دیگری واگذار می‌کند.

رقابت بانک‌ها در خدمات‌دهی جدید به چک‌ها

بر اساس این گزارش، پیرو گرایش و استفاده روزافزون مردم از این نوع خدمت بانکی، بانک‌ها برای سهولت بیشتر در کار و همچنین ایجاد یک فضای رقابتی برای جلب مشتریان بیشتر نسبت به سایر بانک‌ها، اقدام به صدور چک‌هایی کرده‌اند که علاوه بر شعبه اصلی در سایر شعب آن بانک در سراسر کشور نیز قابلیت استفاده و به اصطلاح «پاس شدن» را دارد که برخی نام‌های متداول آن جام مربوط به بانک ملت، سپهر مربوط به بانک صادرات، جاری طلایی مربوط به بانک سپه و سیبا مربوط به بانک ملی است، همچنین چک‌های بین بانکی و تضمینی نیز خدمت دیگری در این بخش محسوب می‌شود. البته اگر از مشکلات برخی از این سیستم‌ها که منجر به ضعف در خدمت‌رسانی مناسب می‌شود بگذریم، بعضا قطعی این سیستم‌ها انجام کار بانکی در شعبه‌ای خارج از شعبه اصلی مشتری را غیرممکن می‌کند و این مساله باعث سردرگمی‌و نارضایتی مشتریان می‌شود، بدین ترتیب به نظر می‌رسد برخی بانک‌ها بهانه‌های جدیدی را نیز برای پاس کردن چک‌ها به کار می‌برند که خارج از عرف است.

«کلر بانکی» مورد توجه مشتریان پرتردد به بانک‌هادر مورد چک می‌توان به «کلر» کردن چک نیز اشاره کرد.

در این روش فرد می‌تواند چک شخص دیگری را که در جریان معامله‌ای در اختیار وی قرار گرفته و عموما نیز در تاریخی دورتر از زمان حال نیز صادر شده است، به بانک موردنظر خود بسپارد تا بانک بتواند به تاریخی که در چک قید شده است آن را به شعبه صادر کننده بفرستد و پس از پاس شدن، به حسابی که مشتری مشخص کرده است، واریز کند که معمولا در این روش اگر چک به تاریخ روز صادر شده باشد دو تا سه روز این رفت و برگشت‌ها به طول می‌انجامد.

چک‌ها کی برگشت می‌خورند؟

چکی که به روش کلر بانکی به حسابی گذاشته (خوابانده) می‌شود در حالت عادی و معمول آن به دلایل شایعی مانند نبود یا کمبود موجودی حساب، ناخوانا بودن یا مغایرت امضای صاحب چک و همچنین ارسال زودتر از تاریخ قید شده در برگه چک یا خط خوردگی و همچنین تفاوت در رنگ نوشته‌های برگه چک برگشت می‌خورد که البته در مورد کافی نبودن موجودی و تکرار آن از سوی صاحب چک ممکن است بانک در مراحل بعدی از صدور دسته چک جدید برای آن مشتری اجتناب کند.

دلیل برگشت برخی چک‌ها؛

خرابی سیستم!

چندی پیش نیز در گزارشی اعلام کردیم که یکی از شعب یک بانک دولتی چکی به دلیل جالب «خرابی سیستم» برگشت زده بود، این در حالی است که شیوه مذکور کاملا غیر قانونی بوده و بانک بدون توجه به حقوق شهروندی و مشتریان بانک چنین اقدامی‌را انجام داده است.

در همین حال، اخیرا برخی از شعب بانک‌ها نیز بهانه‌های جدیدی را برای برگشت چک‌ها به جز کسری موجودی، از قبیل «خرابی سیستم» مطرح می‌کنند.

اقدامات این‌چنینی نه تنها هزینه‌هایی را برای فرد دریافت‌کننده چک به دلیل مراجعه مجدد حضوری به بانک و پرداخت کارمزد برای نقد کردن چک به همراه دارد، بلکه زمانی را نیز از فرد مذکور از بین می‌برد؛ برهمین اساس، حقوق شهروندی در این گونه موارد بدون اینکه بانک‌ها پاسخ قانع‌کننده‌ای ارائه کنند، زیرپا گذاشته می‌شود.

این در حالی است که بانک‌ها برای برگشت زدن چک‌ها، لازم است فرم‌های مربوطه که بانک مرکزی در اختیار آنها قرار داده است را پر کنند، نه اینکه با الصاق برگه‌ای به چک مشتری که هیچ وجه قانونی نیز ندارد، نسبت به برگشت زدن چک اقدام کنند.

برگشت زدن چک با الصاق برگه !

در مواردی نیز مشاهده می‌شود که برخی شعب بانک‌ها چک مشتری بانک را که فاقد موجودی بوده و قرار بوده به صورت کلر پاس شود، به جای برگشت زدن، عودت می‌دهند.

این درحالی است که به نظر می‌رسد عودت دادن چک بانکی با الصاق برگه‌ای با همین مضمون از تخلفات آشکار برخی شعب بانک‌ها باشد. برهمین اساس، ضرورت هشدار و برخورد قاطع بانک مرکزی با اینگونه اقدامات احساس می‌شود.

البته گفته می‌شود بانک‌ها به منظور پایین‌آوردن حجم و تعداد چک‌های برگشتی خود و ماندگاری بیشتر پول در شعب در برخی از ماه‌های سال چنین رویه‌ای را در پیش می‌گیرند.

در این شرایط، بانک مرکزی به عنوان نهادی ناظر بر عملکرد بانک‌ها باید آنها را از به کار بردن سلایق شخصی در نحوه برخورد با چک‌ها و برگشت زدن چک‌ها منع کند، زیرا این رویه که برخی از بانک‌ها در خصوص چک‌ها در پیش گرفته‌اند، حقوق شهروندی را از بین می‌برند و نهادی نیز پاسخگوی این‌گونه اهمال کاری‌ها نیست.