قانون تجارت

تعریف شرکت و انواع آن

شرکت جمع آن شرکتها می‌باشد به معنای انباز گشتن، انبازی. مرحوم دهخدا شرکت را شریک شدن، انبار گشتن، مشارکت اتحادیه چند کس برای غرض یا نفعی خاص معنا کرد و در اصطلاح اجتماع حقوق چند مالک یا مالکان متعدد در شیء یا اشیاء  معین به نحو اشاعه. خواه به حکم قانون باشد شرکت قانونی یا قهری مانند شرکت وراث در ترکه یا به تراضی باشد شرکت عقدی یا شرکت قراردادی خواه به صورت شرکت تجاری باشد خواه به صورت شرکت مدنی. کلیه شرکتها دارای شخصیت حقوقی مستقل هستند، و تصمیمات شخص حقوقی (شرکتها) به وسیله مقاماتی که به موجب قانون یا اساسنامه صلاحیت اتخاذ تصمیم دارند، گرفته می‌شود. شرکتها از تاریخ ثبت در دفتر ثبت مخصوص که در سازمان ثبت و اسناد و املاک معین شده، دارای شخصیت حقوقی می‌شوند و می‌توانند دارای کلیه حقوق و تکالیفی باشند که قانون برای افراد قائل است، مگر حقوق و تکالیفی که بالطبیعه فقط انسان ممکن است دارای آن باشد، مانند حقوق و تکالیف ابوت و نبوت و مانند آن. شرکت را می‌توان اینگونه تعریف نمود که شرکت عبارت است از مجموعه اداره و موسسه و سازمانی که به صورت شخصیت حقوقی فعالیت خاصی را اعم از تجاری، فرهنگی و اجتماعی انجام می‌دهند.

شرکتهای تجاری: نوعی از شرکت عقدی است که به موجب قوانین تجارت ایجاد می‌گردد و یا تاسیس حقوقی که در آن چند شخص حقیقی یا حقوقی سرمایه خود را در میان می‌گذارند تا پس از انجام عملیاتی از منافع آن متمتع گردند.

شرکت مدنی: اجتماع حقوق مالکین متعدد در شیئی واحد به نحو اشاعه را گویند. قانونگذار در ماده 20 قانون تجارت انواع شرکتهای تجارتی بر هفت قسم تقسیم کرده است:

1- شرکت سهامی 2- شرکت با مسئولیت محدود 3- شرکت تضامنی 4- شرکت مختلط غیر سهامی 5- شرکت مختلط سهامی 6- شرکت نسبی 7- شرکت تعاونی تولید و مصرف.

شرکت سهامی: شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آنهاست.

شرکت با مسئولیت محدود: شرکتی است که بین دو یا چند نفر برای امور تجارتی تشکیل شده و هر یک از شرکاء بدون این که سرمایه به سهام یا قطعات سهام تقسیم شده باشد فقط تا میزان سرمایه خود در شرکت مسئول قروض و تعهدات شرکت است.

شرکت تضامنی : شرکتی است که در تحت اسم مخصوصی برای امور تجارتی بین دو یا چند نفر با مسئولیت تضامنی تشکیل می‌شود: اگر دارایی شرکت برای تادیه تمام قروض کافی نباشد. هر یک از شرکاء مسئول پرداخت تمام قروش شرکت است ...

شرکت مختلط غیر سهامی: شرکت است که برای امور تجارتی در تحت اسم مخصوصی بین یک یا چند نفر شریک ضامن و یک یا چند نفر شریک با مسئولیت محدود بدون انتشار سهام تشکیل می شود ...

شرکت مختلط سهامی: شرکتی است که در تحت اسم مخصوص بین یک عده شرکای سهامی و یک یا چند نفر شریک است ضامن تشکیل می‌شود ...

شرکت نسبی: شرکتی است که برای امور تجارتی در تحت اسم مخصوص بین دو یا چند نفر تشکیل و مسئولیت هر یک از شرکاء به نسبت سرمایه‌ای است که در شرکت گذاشته.

شرکت تعاونی: شرکتی که با هدف‌های هفتگانه مندرج در قانون بخش تعاونی با قید کلمه تعاونی و تابعیت ایرانی از حداقل هفت عضو تشکیل گردد. (مواد 1 به بعد قانون بخش تعاونی)

شرکت تعاونی تولید: شرکتی است که بین عده‌ای از ارباب حرف تشکیل می‌شود و شرکاء مشاغل خود را برای تولید و فروش اشیاء یا اجناس به کار می‌برند.

شرکت تعاونی مصرف: شرکتی است که برای مقاصد ذیل تشکیل می‌شود:

1. فروش اجناس لازمه برای مصارف زندگی اعم از این که اجناس مزبور را شرکاء ایجاد کرده و یا خریده باشند.

2. تقسیم نفع و ضرر بین شرکاء به نسبت خرید هر یک از آنها.

عده‌ای شرکتهای تجارتی را به شرکتهای سرمایه و شرکتهای اشخاص تقسیم نموده‌اند. در شرکتهای سرمایه، فقط سرمایه مورد توجه است، شخص و سرمایه گذار آنچنان نقشی در شرکت ندارند، و تنها تا میزان سرمایه‌ای که در شرکت سرمایه‌گذاری کرده‌اند، مسئول تعهدات شرکت هستند، در چنین شرکتهایی سرمایه حرف اصلی را می‌زند، از خصوصیات شرکتهای سرمایه قابل انتقال بودن سهام، و بعد از فوت شرکاء انتقال اوراق سهام به ورثه آن است.

شرکتهای اشخاص، شرکتهایی هستند که شخصیت شرکاء مورد توجه است و اعتبار شرکت به اعتبار شرکاء بستگی دارد، و سرمایه شرکت نقش عمده‌ای در اعتبار شرکت نخواهد داشت. مسئولیت شرکاء شرکت در مقابل اشخاص ثالث، تضامنی و نامحدود است و اشخاص ثالث جهت استیفاء طلب خود می‌توانند به هر یک از شرکاء شرکت مراجعه کنند. از خصوصیات شرکتهای اشخاص، سهام بدون رضایت سایر شرکاء قابل انتقال نیست، و بدون رضایت سایر شرکاء بعد از فوت به وراث شریک هم قابل انتقال نمی‌باشد. در برخی موارد هم خروج یک شریک باعث انحلال شرکت می شود. شرکت تضامنی و نسبی و همچنین شرکتهای مختلط غیر سهامی و با مسئولیت محدود جزء شرکتهای اشخاص می‌باشند.