آیا بدترین دوره اقتصاد جهان به پایان رسیده است؟ در هفته‌های اخیر بازارهای مالی نشانه‌هایی از بهبود را آشکار کرده‌ا‌ند و از آنجا که نتایج بعضی از آمارها بهتر از پیش‌بینی‌ها بوده است این بازارها با هوشیاری واکنش نشان داده‌اند. سیاستگذاران هم کمی خوشبین تر شده اند

بازسازی اقتصاد اگر شروع شود، دردناک و سخت خواهد بود

آیا بدترین دوره اقتصاد جهان به پایان رسیده است؟ در هفته‌های اخیر بازارهای مالی نشانه‌هایی از بهبود را آشکار کرده‌ا‌ند و از آنجا که نتایج بعضی از آمارها بهتر از پیش‌بینی‌ها بوده است این بازارها با هوشیاری واکنش نشان داده‌اند. سیاستگذاران هم کمی خوشبین تر شده اند. در 14 آوریل باراک اوباما رییس‌جمهور آمریکا و بن برنانکه رییس بانک مرکزی این کشور به نشانه‌هایی از موفقیت در پایدار کردن بزرگترین اقتصاد دنیا اشاره کردند.

این خوش بینی شاید مد روز به نظر آید، اما به نظر می‌رسد که بر اساس بسیاری از دلایل موجود زودرس است. قسمتی از رکود اواخر سال 2008 به این دلیل بود که کمپانی‌ها حتی قبل از اینکه تقاضا کاهش یابد تولید خود را کاهش دادند. حال که انبارهای آنها خالی شده است دیگر تولیدشان کاهش نمی‌یابد. این خبر به نظر امیدوارکننده می‌آید.

اما بیم آن می‌رود که تاکید بیش از حد بر چرخه انبار و تولید ما را از توجه به دلایل اصلی بحران اقتصادی اخیر دور کند. بحران اخیر عمدتا بحرانی ترازنامه‌ای است که شتابش به دلیل یک بحران مالی افزایش یافته است. این بحران به شکل نامعمولی خود را در همه نقاط دنیا تکرار کرده است.

همانطور که تحلیل گزارش سالانه جدید صندوق بین‌المللی پول اشاره می‌کند، تمام ویژگی‌های موجود نشانگر بحرانی عمیق و بهبودی ضعیف است. اقتصاددانان صندوق 122 بحران را در کشورهای ثروتمند از سال 1960 مورد مطالعه قرار دادند. آنها متوجه شدند که بعد از یک بحران مالی سرمایه‌گذاری خصوصی معمولا کاهش می‌یابد، چرا که خرید بخش خصوصی بسیار آرا‌م‌تر از سایر انواع بهبود افزایش می‌یابد.

بعضی از نشانه‌های امیدوار کننده ای که ذکر شد پژمرده شده‌اند. مثلا میزان خرده فروشی در آمریکا در ماه مارس کاهش داشت. سایه‌های سیاه مشغول خود نماییند، مخصوصا شبه تورم منفی اقتصاد را به شدت تهدید می‌کند. قیمت اقلام مصرفی آمریکا در ماه مارس به نسبت ماه مارس سال گذشته چهار دهم درصد کاهش داشت. این اولین کاهش سالانه قیمت از سال 1955 به این طرف است. این قیمت‌ها در ژاپن هم در حال کاهشند و در اروپا به ندرت افزایش می‌یابند.کسی شک ندارد که تورم منفی بلند مدت تهدیدات مرگباری برای اقتصاد به همراه دارد. قیمت‌های در حال کاهش بازپرداخت وام‌ها را دشوارتر می‌کنند و باعث کاهش تقاضا می‌شوند. خوش‌بین‌ها هنوز این تهدید را بعید می‌دانند. آنها معتقدند تورم منفی این روزها صرفا اثر موقت کاهش قیمت انرژی است. آنها معتقدند اگر غذا و سوخت را در نظر نگیریم، سایر قیمت‌ها در حال افزایش ملایم 8/1درصدی می‌باشند که رقم ایده آلی است و بسیار بیشتر از رقم سال 2002، آخرین باری که خطر تورم منفی وجود داشت، است.

این اعتقاد خوش بینانه دلایلی برای تایید خود دارد. در ماه‌های اخیر بانک‌های مرکزی سیل نقدینگی را به سمت بازارها نشانه رفته‌اند و آمریکایی‌ها هنوز هم باور دارند که قیمت‌ها در سال‌های بعد افزایش خواهد یافت، اما هنوز هم دلایلی برای نگرانی وجود دارد. آمارها نشان می‌دهد تعداد افرادی که انتظار دارند درآمدشان در آینده کاهش داشته باشد بیشترین رکورد را ثبت کرده است.

آمارهای عمده فروشی نشانگر کاهش قیمت‌ها هستند. کارگاه‌ها و کسب و کارهای کوچکی که حقوق‌هایشان را کاهش داده‌اند زیاد شده‌اند. آخرین گزارش منتشر شده از سوی دولت فدرال در مورد شرایط اقتصادی، فشار برای کاهش قیمت‌ها و دستمزدها را تایید کرده است. به نظر می‌آید که شرایط می‌تواند به شدت ترسناکتر شود و حتی اگر دوره بهبود فرا رسیده باشد، این بهبود بسیار دردناک و سخت خواهد بود.