هزینه های قابل قبول و استهلاک در قانون مالیاتهای مستقیم

– هزینه های قابل قبول و استهلاک

        ماده 147- هزینه‌های قابل قبول برای تشخیص درآمد مشمول مالیات بشرحی که ضمن مقررات این قانون مقرر می‌گردد عبارتست از هزینه‌هائی که درحدود  متعارف متکی به مدارک بوده و منحصراً  مربوط به تحصیل درآمد مؤسسه در دوره مالی مربوط با رعایت حد نصابهای مقرر باشد. درمواردیکه هزینه‌ای در این قانون پیش‌بینی نشده یا بیش از نصابهای مقرر در این قانون بوده ولی پرداخت آن به موجب قانون و یا  مصوبه هیأت وزیران صورت گرفته باشد قابل قبول خواهد بود.

تبصره – از لحاظ مقررات این فصل مؤسسه عبارت است از:

کلیه اشخاص حقوقی و همچنین صاحبان مشاغل موضوع بند «الف » و « ب» ماده (95) این قانون.

        ماده 148- هزینه‌هائی که حائز شرایط مذکور در ماده فوق می‌باشد به شرح زیر در حساب مالیاتی قابل قبول است.

1- قیمت خرید کالای فروخته شده و یا قیمت خرید مواد مصرفی درکالا وخدمات فروخته شده.

2- هزینه‌های استخدامی متناسب با خدمت کارکنان. براساس مقررات استخدامی مؤسسه به شرح  زیر:

الف – حقوق یا مزد اصلی و مزایای مستمر اعم از نقدی و یا غیرنقدی (مزایای غیرنقدی به قیمت تمام شده برای کارفرما).

ب – مزایای غیرمستمر اعم از نقدی و غیرنقدی از قبیل خواربار،  بهره‌وری، پاداش، عیدی، اضافه‌کار، هزینه سفر و فوق‌العاده مسافرت. نصاب هزینه سفر و فوق‌العاده مسافرت مدیران و بازرسان و کارکنان به خارج از ایران بمنظور رفع حوائج مؤسسه ذیربط طبق آئین‌نامه‌ای خواهد بود که از طرف وزارت امور اقتصادی و دارائی، و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور تهیه و به‌تصویب هیأت وزیران  می‌رسد تعیین خواهد شد.

  ج – هزینه های بهداشتی و درمانی و وجوه پرداختی بابت بیمه‌های بهداشتی و عمر و حوادث ناشی از کارکنان.

د – حقوق بازنشستگی، وظیفه، پایان خدمت طبق مقررات استخدامی مؤسسه و خسارت اخراج و بازخرید طبق قوانین موضوعه مازاد  برمانده حساب ذخیره مربوط.

هـ ـ وجوه پرداختی به سازمان تأمین اجتماعی طبق مقررات مربوط و همچنین تا میزان سه‌درصد (3%) حقوق پرداختی سالانه بابت پس انداز کارکنان براساس آئین‌نامه‌ای که پیشنهاد سازمان امور مالیاتی به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی می‌رسد.

وـ معادل یک ماه آخرین حقوق و دستمزد و همچنین مابه‌التفاوت تعدیل حقوق سنوات قبل که به منظور تأسیس حقوق بازنشستگی و وظیفه و مزایای پایان خدمت خسارت، اخراج و بازخریدکارکنان مؤسسه ذخیره می‌شود این حکم نسبت به ذخایری که تاکنون در حساب بانکها نگهداری شده است نیز جاری خواهد بود.

3- کرایه محل مؤسسه درصورتیکه اجاری باشد، مال‌الاجاره پرداختی طبق سند رسمی و درغیراین‌صورت درحدود متعارف.

4- اجاره بهای ماشین‌آلات و ادوات مربوط به مؤسسات درصورتیکه اجاری باشد.

5- مخارج سوخت، برق، روشنائی، آب و مخابرات و ارتباطات.

6- وجوه پرداختی  بابت انواع سهمیه مربوط به عملیات و دارایی مؤسسه. 

7- حق‌الامتیاز پرداختی و همچنین حقوق و عوارض و مالیاتهائی که بسبب فعالیت مؤسسه به شهرداریها و وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به آنها پرداخت می‌شود (به‌استثناء مالیات بردرآمد و ملحقات آن و سایر مالیاتهائی که مؤسسه بموجب مقررات این قانون ملزم  به کسر از دیگران و پرداخت آن می‌باشد و همچنین جرائمی که به دولت و شهرداریها پرداخت می‌گردد).

8- هزینه‌های تحقیقاتی، آزمایشی و آموزشی، خرید کتاب، نشریات و لوح‌های فشرده، هزینه‌های بازاریابی تبلیغات و نمایشگاهی مربوط به فعالیت مؤسسه براساس  آیین‌نامه‌ای که به پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور به تصویب وزیر امور اقتصادی ودارایی می‌رسد.

9- هزینه‌های مربوط به جبران خسارت وارده مربوط به فعالیت ودارائی مؤسسه مشروط براینکه:

اولاً – وجود خسارت محقق باشد.

ثانیاً – موضوع و میزان آن مشخص باشد.

ثالثاً – طبق مقررات قانون  یا قراردادهای موجود جبران آن بعهده دیگری نبوده یا در هر صورت از طریق دیگر جبران نشده باشد.

آیین نامه احراز شروط سه‌گانه مذکور در این بند به پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور به‌تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی می‌رسد .

10- هزینه‌های فرهنگی، ورزشی، و رفاهی کارگران پرداختی به وزارت کار و امور اجتماعی حداکثر معادل ده هزار ریال به ازاء هر کارگر.

11- ذخایر مطالباتی که وصول آن مشکوک باشد مشروط براینکه اولاً مربوط به فعالیت مؤسسه باشد ثانیاً احتمال غالب برای لاوصول ماندن آن موجود باشد ثالثاً دردفاتر مؤسسه به حساب مخصوص منظور شده باشد تازمانی که طلب وصول گردد یا لاوصول بودن آن محقق شود.آیین‌نامه مربوط به این بند به پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور به تصویب وزیر امور اقتصادی ودارایی می‌رسد.

12- زیان اشخاص حقیقی و یا حقوقی که از طریق رسیدگی به دفاتر آنها و با توجه به مقررات احراز گردد از درآمد سال  یا سالهای بعد استهلاک‌پذیر است.

13- هزینه‌های جزئی مربوط به محل مؤسسه که عرفاً  بعهده مستأجر است درصورتیکه اجاری باشد.

14- هزینه‌های مربوط به حفظ و نگهداری محل مؤسسه درصورتیکه ملکی باشد.

15- مخارج حمل و نقل .

16- هزینه‌های ایاب و ذهاب، پذیرایی و انبارداری .

17-حق‌الزحمه‌های پرداختی متناسب با کار انجام شده از قبیل حق‌العمل ـ دلالی ـ حق‌الوکاله ـ حق‌المشاوره ـ حق حضور ـ هزینه حسابرسی ـ و خدمات مالی اداری وبازرسی ـ هزینهْ نرم‌افزاری ـ طراحی و استقرار سیستم‌های مورد نیاز مؤسسه، سایر هزینه‌های کارشناسی در ارتباط با فعالیت مؤسسه وحق‌الزحمه بازرس قانونی.

18- سود و کارمزدی که برای انجام عملیات مؤسسه به بانک‌ها، صندوق تعاون و همچنین مؤسسات اعتباری غیربانکی مجاز پرداخت شده یا تخصص یافته باشد.

19- بهای ملزومات اداری و لوازمی که معمولاً ظرف یکسال از بین می‌روند.

20- مخارج تعمیر و نگهداری ماشین‌آلات و لوازم‌کار و تعویض قطعات یدکی که به عنوان تعمیر اساسی تلقی نگردد.

21- هزینه‌های اکتشاف معادن که منجربه بهره برداری نشده باشد.

22- هزینه‌های مربوط به حق‌عضویت و حق‌اشتراک پرداختی مربوط به فعالیت مؤسسه.

23- مطالبات لاوصول به شرط اثبات آن از طرف مؤدی بازار به مانده حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول.

24- زیان حاصل از تسعیر ارز براساس لیست متداول حسابداری مشروط براتخاذ یک روش یکنواخت طی سالهای مختلف از طرف مؤدی.

25- ضایعات متعارف تولید.

26- ذخیره مربوط به هزینه‌های پرداختنی قابل قبول که به سال مورد رسیدگی ارتباط دارد.

27- هزینه‌های قابل‌قبول مربوط به سالهای قبلی که پرداخت یا تخصیص آن درسال مالیاتی مورد رسیدگی تحقق می‌یابد.

28- هزینه خرید کتاب و سایر کالاهای فرهنگی ـ هنری برای کارکنان و افراد تحت تکفل آنها تا میزان حداکثر پنج‌درصد (5%) معافیت مالیاتی موضوع ماده (84) این قانون به ازای هر نفر.

تبصره 1- هزینه‌های دیگری که مربوط به تحصیل درآمد مؤسسه تشخیص داده می‌شود و در این ماده پیش‌بینی نشده است. به پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور و تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی جزو هزینه‌های قابل قبول پذیرفته خواهدشد.

تبصره 2- مدیران و صاحبان سرمایه اشخاص حقوقی درصورتیکه دارای شغل موظف در مؤسسات مذکور باشند جزء کارکنان مؤسسه محسوب خواهند شد ولی در مؤسساتی که غیر اشخاص حقوقی باشند حقوق و مزایای صاحب مؤسسه و اولاد تحت تکفل و همسرنامبرده به استثنای هزینه سفر و فوق‌العاده مسافرت مربوط به شغل که مشمول مقررات جزء بند «2» این ماده خواهد بود جزء هزینه‌های قابل قبول منظور نخواهد شد.

تبصره 3- درمحاسبه مالیات شرکتها و اتحادیه‌های تعاونی ذخایر موضوع  بندهای «1» و «2» ماده (15) قانون شرکت‌های تعاونی مصوب16/3/1350 و اصلاحیه‌های بعدی آن و در مورد شرکت‌ها و اتحادیه‌هایی که وضعیت خود را با قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران مصوب 13/6/1370 تطبیق داده‌اند یا بدهند، ذخیره موضوع بند «1» و حق تعاون و آموزش موضوع بند «3» ماده (25) قانون اخیر الذکر جزو هزینه محسوب می‌شود.

        ماده 149- درتشخیص درآمد مشمول مالیات محاسبه استهلاکات دارائی و هزینه‌های تأسیس و سرمایه‌ای با رعایت اصول زیر انجام می‌شود:

1- آن قسمت از دارائی ثابت که بر اثر استعمال یا گذشت زمان یا سایر عوامل بدون توجه به تغییر قیمتها ارزش آن تقلیل می‌یابد قابل استهلاک است.

2- مأخذ استهلاک، قیمت تمام شده دارائی می‌باشد.

3 - استهلاکات از تاریخی محاسبه می‌شود که دارایی قابل استهلاک آماده برای بهره‌برداری، دراختیار مؤسسه قرار می‌گیرد. درصورتیکه دارائی قابل استهلاک به استثناء فیلمهای سینمائی وارده از خارج کشور از تاریخ اولین نمایش قابل استهلاک خواهدبود. درخلال ماه دراختیار مؤسسه قرار گیرد، ماه مزبور درمحاسبه منظور نخواهد شد. درمورد کارخانجات دوره بهره‌برداری آزمایشی جزء بهره‌برداری محسوب نمی‌گردد.

4-هزینه‌های تأسیس از قبیل مخارج ثبت مؤسسه حق مشاوره و نظایر آن و هزینه‌های زائد بر‌درآمد «دوره قبل از بهره‌برداری و دوره بهره‌برداری آزمایشی» جز درمواردیکه ضمن جدول مقرر در ماده (151) این قانون تصریح خواهد شد حداکثر مدت ده سال از تاریخ بهره‌برداری بطور مساوی قابل استهلاک است.

5-درصورتیکه براثر فروش مال قابل استهلاک یا مسلوب‌المنفعه شدن ماشین‌آلات زیانی متوجه مؤسسه گردد، زیان حاصل معادل ارزش مستهلک نشده دارائی منهای حاصل فروش (درصورت فروش) یکجا قابل احتساب درحساب سود و زیان همان سال می‌باشد.

تبصره – درمورد محاسبه مالیات تهیه‌کنندگان فیلمهای ایرانی که در ایران تهیه می‌شود قیمت تمام شده فیلم در سال اول بهره‌برداری و درصورتیکه درآمد فیلم تکافو نکند در سالهای بعد درمحاسبه درآمد مشمول مالیات منظور خواهد شد.

        ماده 150-  طرز محاسبه استهلاک به شرح زیر است:

الف ـ درمواردیکه طبق جدول مذکور در ماده (151) این قانون برای استهلاک، نرخ تعیین شود نرخها ثابت بوده و در هر سال مابه‌التفاوت قیمت تمام شده مال مورد استهلاک و مبلغی که در سالهای قبل برای آن بعنوان استهلاک منظور شده است اعمال می‌گردد.

ب ـ درمواردیکه طبق جدول مذکور در ماده (151) این قانون مدت تعیین شده، در هرسال بطور مساوی از قیمت تمام شده مال به نسبت مدت مقرر، استهلاک منظور می‌گردد.

تبصره 1- هزینه مربوط به تغییر یا تعمیر اساسی دارائی قابل استهلاک جزء قیمت تمام شده دارائی محسوب می‌شود.

تبصره 2- مؤسسات می‌توانند هزینه‌های نرم‌افزاری خود را حداکثر تا پنج سال مستهلک کنند.

تبصره 3- مؤسسات می‌توانند آن مقدار از دارایی‌های ثابت استهلاک‌پذیر را که برای بازسازی، جایگزینی خطوط تولید یا توسعه و تکمیل خریداری گردیده است با دوبرابر نرخ یا نصف مدت استهلاک پیش‌بینی شده در جدول استهلاکات موضوع  ماده (151) این قانون حسب مورد مستهلک کنند.

تبصره 4- دراجاره‌های سرمایه‌ای دارایی‌های ثابت استهلاک‌پذیر، نحوه انعکاس هزینه استهلاک در دفاتر طرفین معامله براساس استانداردهای حسابداری خواهد بود.

        ماده 151- جدول استهلاکات براساس ضوابط مصوب، از طرف سازمان امور مالیاتی کشور تهیه و پس از تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی به موقع اجراء گذارده می‌شود.