معافیت های مالیاتی اشخاص حقیقی وحقوقی در قانون مالیاتهای مستقیم

        ماده 132- درآمد مشمول مالیات ابزاری ناشی از فعالیت‌های تولیدی و معدنی در واحدهای تولیدی یا معدنی در بخش‌های تعاونی و خصوصی که از اول سال 1381 به بعد از طرف وزارتخانه‌های ذی‌ربط برای آنها پروانه بهره‌برداری صادر یا قرارداد استخراج و فروش منعقد می‌شود، از تاریخ شروع بهره‌برداری یا استخراج به میزان هشتاددرصد (80%) به مدت چهار سال و در مناطق کمتر توسعه یافته به میزان صددرصد (100%) و به مدت ده سال از مالیات موضوع ماده (105) این قانون معاف هستند.

تبصره 1- فهرست مناطق کمتر توسعه یافته برای بقیه مدت برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و همچنین درآغاز هر دوره برنامه توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و وزارتخانه‌های  امور اقتصادی و دارائی و صنایع و معادن تهیه و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد.

تبصره 2- معافیت‌های موضوع این ماده شامل درآمد واحدهای تولیدی و معدنی مستقر در شعاع یکصد و بیست کیلومتری مرکز تهران و پنجاه کیلومتری مرکز اصفهان وسی کیلومتری مراکز استانها و شهرهای دارای بیش از سیصدهزار نفر جمعیت  براساس آخرین سرشماری به‌استثنای شهرک‌های صنعتی استقرار یافته در شعاع سی کیلومتری مراکز استانها و شهرهای مذکور نخواهد بود.

تبصره 3- کلیه تأسیسات ایرانگردی و جهانگردی دارای پروانه بهره‌برداری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هرسال از پرداخت پنجاه‌درصد (50%) مالیات متعلق معاف هستند.

تبصره 4- ضوابط مربوط به تعیین  تاریخ شروع بهره‌برداری واحدهای معاف موضوع این ماده و همچنین تعیین محدوده موضوع تبصره (2) این ماده توسط وزارتخانه‌های اموراقتصادی و دارایی و صنایع و معادن تعیین و اعلام می‌گردد.

        ماده 133- صددرصد درآمد شرکتهای تعاونی روستایی، عشایری، کشاورزی صیادان، کارگری، کارمندی، دانشجویان و دانش‌آموزان و اتحادیه‌های آنها از مالیات معاف است.

تبصره – دولت مکلف است معادل مالیات بردرآمد متعلق به آن قسمت از سود ابرازی سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران را که با تصویب مجمع عمومی برای سرمایه‌گذاری در شرکتهای تعاونی روستایی اختصاص داده می‌شود پس از وصول و واریز آن به حساب درآمد عمومی کشور از محل اعتبار ردیف خاصی که به همین منظور در قانون بودجه کل کشور پیش‌بینی می‌شود دروجه سازمان مذکور مسترد نماید.

        ماده 134- درآمد حاصل از تعلیم و تربیت مدارس غیرانتفاعی اعم از ابتدائی، راهنمائی، متوسطه فنی و حرفه‌ای، دانشگاهها و مراکز آموزش عالی غیرانتفاعی و درآمد مؤسسات نگهداری معلولین ذهنی و حرکتی بابت نگهداری اشخاص مذکور که حسب مورد دارای پروانه فعالیت از  مراجع ذی‌ربط هستند و همچنین درآمد باشگاهها و مؤسسات ورزش دارای مجوز از سازمان تربیت‌بدنی حاصل از فعالیتهای منحصراً  ورزشی از پرداخت مالیات معاف است.

آیین‌نامه اجرائی این ماده به پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارائی به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.

        ماده 135- حذف شده است.

        ماده 136- وجوه پرداختی بابت بیمه عمر از طرف مؤسسات بیمه بموجب قراردادهای منعقده بیمه عاید ذینفع می شود از پرداخت مالیات معاف است.

        ماده 137- هزینه‌های درمانی پرداختی هر مؤدی بابت معالجه خود یا همسر و اولاد و پدر و مادر، برادر و خواهر تحت تکفل دریکسال مالیاتی بشرط اینکه اگر دریافت کننده مؤسسه درمانی یا پزشک مقیم ایران باشد دریافت وجه را گواهی نماید وچنانچه به تأیید وزارت بهداشت ودرمان و آموزش پزشکی بعلت فقدان امکانات لازم معالجه در خارج از ایران صورت گرفته است پرداخت هزینه  مزبور به گواهی مقامات رسمی دولت جمهوری اسلامی ایران در کشور محل معالجه یا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رسیده باشد، همچنین حق‌بیمه پرداختی هر‌شخص حقیقی به مؤسسات بیمه ایرانی بابت بیمه عمر و بیمه‌های درمانی از درآمد مشمول مالیات مؤدی کسر می‌گردد. ودر مورد معلولان و بیماران خاص و صعب‌العلاج علاوه بر هزینه‌های مذکور و هزینه مراقبت و توانبخشی آنان نیز قابل کسر از درآمد مشمول مالیات معلول یا بیمار یا شخصی که تکلفل او را عهده‌دار است می‌باشد.

        ماده 138- آن قسمت از سود ابرازی شرکت‌های تعاونی و خصوصی که برای توسعه و بازسازی و نوسازی یا تکمیل واحدهای موجود صنعتی و معدنی خود یا ایجاد واحدهای جدید صنعتی یا معدنی در آن سال مصرف  گردد از پنجاه‌درصد (50%) مالیات متعلق موضوع ماده (105) این قانون معاف خواهد بود مشروط براینکه قبلاً اجازه توسعه یا تکمیل یا ایجاد واحدصنعتی یا معدنی جدید در قالب طرح سرمایه‌گذاری معین از وزارتخانه ذی‌ربط تحصیل شده باشد. درصورتی که هزینه اجرای طرح یا طرح‌های یاد شده درهرسال مازاد بر سود ابرازی همان سال باشد ویا از هزینه طرح سرمایه‌گذاری کمترباشد شرکت می‌تواند ازمعافیت مذکور در محاسبه مالیات سود ابرازی سالهای بعد حداکثر به مدت سه سال و به میزان مازاد مذکور و یا باقیمانده هزینه اجرای کامل طرح بهره‌مند شود.

تبصره 1- درصورتی‌که شرکت، قبل از تکمیل اجرای طرح را متوقف نماید یا ظرف یک سال پس از مهلت تعیین شده درطرح سرمایه‌گذاری آنرا به بهره‌برداری نرساند یا ظرف پنج سال پس از شروع بهره‌برداری آنرا تعطیل، منحل یا منتقل نماید معادل معافیت‌های مالیاتی منظور شده در این ماده برای اجرای طرح و جرائم متعلقه موضوع ماده (190) این قانون از شرکت وصول خواهدشد.

تبصره 2- واحدهای صنعتی جدید که با استفاده از معافیتهای مندرج در این ماده تأسیس می‌شوند نمی‌توانند از معافیتهای مالیاتی موضوع ماده (132) این قانون استفاده نمایند.

تبصره 3- کارخانه‌های واقع در محدوده آبریز تهران که تعداد کارکنان آنها کمتر از پنجاه نفر نباشند در صورتی که تأسیسات خود را کلاً به خارج از شعاع یکصد و بیست کیلومتری مرکز تهران انتقال دهند براساس ضوابطی که از طرف وزارت امور اقتصادی و دارائی و وزارت ذیربط حسب مورد برقرار می‌شود تا ده سال از تاریخ بهره‌برداری در محل جدید از پرداخت مالیات بردرآمد ناشی از فعالیت صنعتی مربوط معاف خواهند بود.

تبصره 4- ازنظر این قانون محدوده آبریز تهران شامل منطقه آبریز غربی، رودخانه حبله‌رود گرمسار و منطقه آبریز شرقی رودخانه زیاران و کلیه مناطق رودخانه‌های دماوند، جاجرود دارآباد، دربند، اوین، فرحزاد، کن، کرج، و کردان بوده و حدود آن عبارتست از:

شمالاً – خط الرأس کوههای البرز که آب آن به رشته کویر مرکزی جاری می‌شود.

شرقاً – ساحل غربی رودخانه حبله‌رود گرمسار.

غرباً  - ساحل شرقی رودخانه زیاران.

جنوباً – خطوط ممتد از غرب به شرق از محل تقاطع رودخانه زیاران با رودخانه شور تا خط‌القعر دریاچه نمک به سمت غرب تا محل تقاطع با مسیر حبله رود گرمسار.

        ماده 139-

الف – موقوفات، نذورات، پذیره کمک‌ها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی آستان قدس رضوی، آستان حضرت عبدالعظیم الحسنی (ع)،آستانه حضرت معصومه (س)، آستان حضرت احمد ابن موسی (ع) «شاه چراغ »، آستان مقدس حضرت امام خمینی (ره)، مساجد، حسینیه‌ها، تکایا و سایر بقاع متبرکه از پرداخت مالیات معاف است تشخیص سایر بقاع متبرکه به عهده سازمان اوقاف و امور خیریه می‌باشد.

ب – کمک‌ها وهدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی سازمان هلال احمر جمهوری اسلامی ایران از پرداخت مالیات معاف است.

ج – کمک ها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی صندوق‌های پس انداز بازنشستگی و سازمان بیمة خدمات درمانی و سازمان تأمین اجتماعی و همچنین حق بیمه و حق بازنشستگی سهم کارکنان و کارفرما و جریمه‌های دریافتی مربوط  توسط آنها از پرداخت مالیات معاف است.

د – کمک‌ها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی مدارس علوم اسلامی از پرداخت مالیات معاف است تشخیص مدارس علوم اسلامی با شورای مدیریت حوزه علمیه قم می‌باشد.

هـ ـ کمک‌ها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی نهادهای انقلاب اسلامی از پرداخت مالیات معاف است تشخیص نهادهای انقلاب اسلامی با هیأت‌وزیران می‌باشد.

و – آن قسمت از درآمد صندوق عمران موقوفات کشور که به مصرف عمران موقوفات برسد از پرداخت مالیات معاف است.

ز – درآمد اشخاص از محل وجوه بریّه ولی فقیه خمس زکات از پرداخت مالیات معاف است.

ح – آن قسمت از درآمد موقوفات عام که طبق موازین شرعی به مصرف اموری از قبیل تبلیغات اسلامی، تحقیقات فرهنگی، علمی، دینی، فنی، اختراعات، اکتشافات، تعلیم و تربیت، بهداشت و درمان، بنا و تعمیر نگهداری مساجد و مصلاها و حوزه‌های علمیه و مدارس علوم  اسلامی و مدارس و دانشگاه‌های دولتی، مراسم تعزیه و اطعام، تعمیر آثار باستانی، امور عمرانی و آبادانی، هزینه یا وام تحصیلی دانش آموزان ودانشجویان، کمک به مستضعفان و آسیب دیدگان حوادث ناشی از سیل، زلزله، آتش‌سوزی، جنگ و حوادث غیرمترقبه دیگر برسد، مشروط براین‌که درآمد و هزینه‌های مزبور به تأیید سازمان اوقاف و امور خیریه رسیده باشد از پرداخت مالیات معاف است.

ط – کمک‌ها وهدایای دریافتی نقدی وغیرنقدی مؤسسات خیریه و عام‌المنفعه که به ثبت رسیده‌اند، مشروط برآن که به موجب اساسنامه آنها صرف امور مذکور دربند «ح» این ماده شود وسازمان امور مالیاتی کشور بردرآمد و هزینه آنها نظارت کند، از پرداخت مالیات معاف  است.

ی – کمک‌ها وهدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی و همچنین حق عضویت اعضاء مجامع حرفه‌ای، احزاب و انجمن‌ها و تشکل‌های غیردولتی که دارای مجوز از مراجع‌ذی‌ربط باشند و وجوهی که به موجب قانون و مقررات مربوط از درآمد یا حق‌الزحمه اعضاء آنها کسر و به حساب مجامع مزبور واریز می‌شود از پرداخت مالیات معاف است.

ک – موقوفات و کمک‌ها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی انجمن‌ها و هیأت‌های مذهبی مربوط به اقلیت‌های دینی مذکور در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مشروط براین‌که رسمیت آنها به تصویب وزارت کشور برسد، از پرداخت مالیات معاف است.

ل – فعالیت‌های انتشاراتی و مطبوعاتی فرهنگی و هنری که به موجب مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام می‌شوند از پرداخت مالیات معاف است.

تبصره 1- وجوهی که از فعالیت‌های غیر انتفاعی وبه منظور پیشبرد اهداف و وظایف اشخاص موضوع این ماده از راه برگزاری دوره‌های آموزشی، سمینارها نشرکتاب و نشریه‌های دوره‌ای و…در چارچوب اساسنامه آنها تحصیل می‌شود و سازمان امور مالیاتی کشور بردرآمد و‌ هزینه آنها نظارت می‌کند، از پرداخت مالیات معاف است.

تبصره 2- حکم تبصره (2) ماده (2) این قانون در مورد درآمد مشمول مالیات اشخاص موضوع این ماده جاری می‌باشد.

تبصره 3- آیین‌نامه اجرایی  موضوع این ماده به وسیله سازمان امور مالیاتی کشور تهیه و به‌پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.

تبصره 4- مفاد این ماده درمواردی که از طرف حضرت امام خمینی (ره ) یا مقام معظم رهبری دارای مجوز می‌باشند براساس نظر مقام معظم رهبری انجام می‌گیرد.

        ماده 140- حذف شده است .

        ماده 141-

الف – صددرصد (100%) در آمد حاصل از صادرات محصولات تمام شده کالاهای صنعتی و محصولات بخش کشاورزی (شامل محصولات زراعی، باغی، دام و طیور، شیلات، جنگل و مرتع) و صنایع تبدیلی و تکمیلی آن و پنجاه‌درصد (50%) درآمد حاصل از صادرات سایر کالاهایی که به منظور دست یافتن به اهداف صادرات کالاهای غیرنفتی به خارج از کشور صادر می‌شوند مشمول مالیات معاف هستند و فهرست کالاهای مشمول این ماده در طول هر برنامه به پیشنهاد وزارتخانه‌های امور اقتصادی و دارایی، بازرگانی،کشاورزی(1) و جهادسازندگی(2) و وزارتخانه‌های صنعتی به تصویب هیأت وزیران می‌رسد.     

تبصره – زیان حاصل از صدور کالاهای معاف از مالیات درمورد کسانی که غیر از امور صادراتی فعالیت دیگری هم دارند، در محاسبه مالیات سایر فعالیتهای آنان منظور نخواهد شد.

        ماده 142- درآمد کارگاههای فرش دستباف و صنایع‌دستی و شرکتهای تعاونی و اتحادیه‌های تولیدی مربوط از پرداخت مالیات معاف است.

        ماده 143- شرکتهائی که سهام آنها طبق قانون مربوط از طرف هیأت‌پذیرش برای معامله در بورس قبول میشود از سال پذیرش تا سالی که از فهرست نرخها در بورس حذف نشده درصورتی‌که کلیه نقل و انتقالات سهام از طریق  کارگزاران بورس انجام و در دفاتر مربوط ثبت گردد و از پرداخت ده‌درصد مالیات شرکت موضوع بند « د» ماده (105) این قانون معاف می‌باشد. همچنین (15%) سود سهام پرداختی یا تخصیصی طبق تصمیم ارکان صلاحیتدار شرکت به آندسته از سهامداران شرکتهای مذکور در این ماده که جمع سهام هریک از آنها از(5%) سرمایه شرکت بیشتر نبوده و تعداد کل سهامداران شرکت نیز از یکصد نفر کمتر نباشد، از مالیات معاف خواهد بود.

تبصره 1- از هرنقل وانتقال سهام شرکتها در بورس، مالیات مقطوعی به میزان نیم‌درصد ارزش فروش سهام وصول و از این بابت وجه دیگری بعنوان مالیات بردرآمد نقل و انتقال سهام مطالبه نخواهد شد.

کارگزاران بورس مکلفند مالیات مزبور را به هنگام هر انتقال از انتفال دهنده وصول و به حساب تعیین شده از طرف وزارت امور اقتصادی و دارائی واریز نمایند و ظرف مدت ده روز از تاریخ انتقال رسید آن را به همراه فهرستی حاوی تعداد و مبلغ فروش سهام مورد انتقال به اداره امور مالیاتی محل ارسال دارند.

تبصره 2- از هر نقل وانتقال سهام و سهم‌الشرکه و حق‌تقدم سهام و سهم‌الشرکه شرکاء، در سایر شرکتها چهاردرصد (4%) ارزش اسمی آنها وصول می‌شود و از این بابت وجه دیگری به عنوان مالیات بردرآمد نقل و انتقال فوق مطالبه نخواهد شد. انتقال‌دهندگان سهام و سهم‌الشرکه و حق‌تقدم سهام مکلفند قبل از انتقال، مالیات متعلق را به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز کنند. ادارات ثبت یا دفاتر رسمی مکلفند در موقع ثبت تغییرات یا تنظیم سند انتقال حسب مورد گواهی پرداخت مالیات متعلق را اخذ و ضمیمه پرونده مربوط به ثبت یا انتقال کنند.

تبصره 3- در شرکتهای سهامی پذیرفته شده در بورس اندوخته صرف سهام مشمول مالیات مقطوع به نرخ نیم‌درصد (5/0%) خواهد بود و به این درآمد مالیات دیگری تعلق نمی‌گیرد. شرکتها مکلفند ظرف سی‌روز از تاریخ ثبت افزایش سرمایه آن را به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز کنند.

        ماده 144- جهیزیه منقول و مهریه اعم از منقول یا غیرمنقول و جوایز علمی و بورس‌های تحصیلی و همچنین درآمدی‌ که بابت حق اختراع یا حق اکتشاف عاید مخترعین و مکتشفین می‌گردد بطور کلی و نیز درآمد ناشی از فعالیت پژوهشی و تحقیقاتی مراکزی که دارای پروانه تحقق از وزارتخانه‌های ذیصلاح می‌باشند به مدت ده سال از تاریخ اجرای این اصلاحیه طبق ضوابط مقرر درآئین‌نامه‌ای که به پیشنهاد وزارتخانه‌های فرهنگ و آموزش عالی(1)، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و امور اقتصادی و دارائی به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید، از پرداخت مالیات معاف می‌باشد.

        ماده 145- سود دریافتی به هرعنوان در موارد زیر از پرداخت مالیات معاف است:

1-                  سود متعلق به سپرده‌های مربوط به کسور بازنشستگی و پس‌انداز کارمندان و کارگران نزد بانک‌های ایرانی در حدود مقررات استخدامی مربوطه.

2-                  سود یا جوایز متعلق به حساب‌های پس‌انداز و سپرده‌های مختلف نزد بانکهای ایرانی، یا مؤسسات غیربانکی مجاز این معافیت شامل سپرده‌هائی که بانک‌ها یا مؤسسات اعتباری غیربانکی مجاز نزد هم می‌گذارند نخواهد بود

3-                  جوایز متعلق به اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه.

4-                  سود پرداختی بانک‌های ایرانی به بانک‌های خارج از ایران بابت اضافه برداشت (اوردرافت) و سپرده ثابت به شرط معامله متقابل.

5-                  سود و جوایز متعلق به اوراق مشارکت.

تبصره – درمواردی که درقانون مالیاتهای  مستقیم به بانک‌ها اشاره می‌شود امتیازات، تسهیلات، ترجیحات و تکالیف ذکر شده شامل مؤسسات اعتباری غیربانکی که به موجب قانون یا با مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تأسیس شده‌اند یا می‌شوند نیز خواهد شد.

        ماده 146- کلیه معافیت‌های مدت‌دار که به موجب قوانین مالیاتی و مقررات قبلی مقرر شده است با رعایت مقررات مربوط تا انقضاء مدت به قوت خود باقی است.