تابناک

1392-09-30

در پستوی اقتصادی ایران چه می‌گذرد!

 این وضع خاص دوران اخیر که نام‌های پی در پی چراخ راهنمایی آن شده نمی‌باشد پیش از انقلاب نیز این سرنوشت حاکم بود. نام هژیر یزدانی که با سرمایه‌گذاری در دامپروری به یکی از سرمایه داران نام آور آن روز‌ها تبدیل شد، برای بسیاری نام آشناست.

پس از انقلاب در دهه ۶۰ به خاطر فضای انقلاب و جنگ شاهد نام‌های اینچنین نبودیم ولی دهه هفتاد با نام فاضل خداد و مرتضی رفیق دوست شهرت یافت. اتفاقی که باعث اعدام فاضل خداد به خاطر اختلاس ۱۲۳ میلیارد تومانی گردید. در اوایل دهه هشتاد نام شهرام جزایری برق از سر بسیاری پراند. او که جوانی کم سن و سال بود و با بستنی فروشی هزینه تحصیل خود را فراهم آورده بود، ناگهان به یکی از نام آوران سرمایه دارآن روزگار تبدیل شد.
دهه ۹۰ دیگر شاهد تکثر نام‌آوران بودیم. دهه‌های پیش در انحصار تک ستاره‌ها بودو دهه نود پیشرفت خوبی داشتیم و رقابت ستاره‌های میدان سرمایه‌داری دیدنی شده است. شهریور ۹۰ نام مه آفرید مالک شرکت توسعه سرمایه‌گذاری امیر منصور آریا به عنوان اختلاس سه هزارمیلیارد تومانی همگان را گیج و رقیبانش را کیش و مات کرد. او این روز‌ها دوران انتظار سرنوشت خود را می‌کشد و نگاهش به قلم قاضی سراج دوخته است. جالب است آن زمان که مبالغ سرمایه مه آفرید رسانه‌ای شد بسیاری دلخوش آن بودند که او دیگر رو دست ندارد و شاه کلید سرمایه داران به دام افتاده است. ولی نامی دیگر و جوان‌تر و البته پر راز و رمز‌تر بنام بابک زنجانی بر همه این گمانه‌ها خط بطلان کشاند.

بابک زنجانی نشان داد که ظرفیت اقتصاد ایران برای زایش چنین پدیده‌هایی به مراتب بیش از ظرفیت امثال مه آفرید می‌باشد. او که خود را بسیجی اقتصاد و عصای دست اقتصاد ایران می‌نامد، نامی با گستره بین‌المللی و با دارایی حدود ۲۵ هزار میلیارد تومان این روز‌ها تی‌تر و سوتی‌تر روزنامه هاست. آوازه این نام آوران و ستاره‌ها موجب شده تا اسامی بیشماری که هر کدام می‌توانست خود ستاره آسمان بی‌رقیب سود آوران اقتصاد ایران باشند به کما رفته و نادیده انگاشته شوند و پرونده هر کدام که باز شد افکار عمومی را از پرونده دیگران منصرف کرد. حالا هم مطابق اخبار باید منتظر خود‌نمایی بابک شماره ۲ بود و شاید بابک‌های بیشماری نیز در صف رخ نمایی هستند تا از این طریق معلوم شود که بازار رقابت ستاره‌های میلیاردر در اختیار و انحصار چند نفر و مربوط به یک دوره خاص نیست که این بازار ظرفیت مانور ستاره‌های بیشمار را دارد! پیرامون پدیده ستاره سازهای اقتصاد ایران و اینکه در پستو‌های این اقتصاد چه می‌گذرد لازم است به نکاتی چند توجه شود

۱ ـ مطالعه سرنوشت ستاره‌های میدان سرمایه داری در ایران نشان می‌دهد که قریب به اتفاق نام آوران این عرصه بدون سابقه و زمینه‌های پیشین و در یک رخداد راز آلود و یکشبه به چنین موقعیت ممتازی رسید ه‌اند.

۲ ـ اوج این نام‌آوری در سن جوانی بوده است و تجربه کمترین نقش را در این باروری ایفا کرده است.

۳ ـ مطالعه نحوه دارایی ستاره‌های عرصه سرمایه داری نشان می‌دهد که بانک‌ها نقش کلیدی و محوری در ستاره شدن آنان بر عهده داشته‌اند. دسترسی این عده به منابع ارزان قیمت بانکی آنان را در موقعیت بهتر و بر‌تر برای رقابت قرار داده است. این در حالی است که همین نظام بانکی برای پرداخت وام ده میلیون تومانی به یک مستحق و جوان دم بخت با ناکار آمدی و بن بست روبروست. بر این اساس تمام فساد‌ها از کیسه مردم صورت پذیرفته است.

۴ ـ نظام توزیع در ایران گلوگاه اصلی برای قهرمان سازی و ستاره پروری در حوزه سرمایه داری می‌باشد. بازی با تعرفه‌ها به یک بخت آزمایی تبدیل شده است. بار‌ها شاهد بودیم که ناگهان طی یک تصمیم به نام مردم تعرفه واردات کاهش پیدا می‌کند و در کسری از زمان به قیمت قبلی بر می‌گردد این بازی سخیف برای این است که نور چشمی‌ها با تکیه بر منابع ارزان قیمت بانکی بتوانند گشایش اعتبار با تعرفه پایین انجام دهند و سپس با دریافت اجناس آن را با قیمت تعرفه‌های گران شده به چند برابر عرضه نمایند حال تصور کنید که چه سودی در این وادی سوداگری نصیب عده‌ای خاص می‌شود.

۵ ـ نوسان بازار ارز عده‌ای را به آب و نان رساند و جمشید بسم الله‌ها تربیت کرد. عده ا ی توانستند از طریق رانت با ارز قیمت مرجع ماشین لوکس وارد کنند و با قیمت ارز آزاد به چند برابر عرضه نمایند.

۶ ـ تحریم‌ها اگر چه کمر مردم را شکسته ولی عده‌ای را هم به نان و نام رسانده است. اینان بخشی از ظرفیت پستوی اقتصاد ایران برای ستاره پروری می‌باشد. بی‌شک ستاره‌های موفق عرصه اقتصاد ایران فقط همین چند نفر نام آور نیستند قرعه فال به نام این چند نفر افتاده چنانچه پرده کنار رود آنگاه همه متوجه می‌شوند که اینان در مقابل خیل کثیری که نامشان مکتوم مانده و اخلاصشان اجازه نمایش نمی‌دهد؛ عددی بحساب نمی‌آیند. ولی باید دانست که صف ستاره‌های واقعی طویل‌تر از این چند نفر می‌باشند. این نمایه واقعی پستوی اقتصاد دولتی ایران است. اگر بناست راه نجاتی پیدا شود باید راه‌ها به پستو بسته شود. اقتصاد باید مردمی و شفاف شود. اقتصاد در تاریکی راهزن پیدا می‌کند. اقتصاد باید آفتابی شود. اقتصاد رانتی مردان زیر زمینی پیدا می‌کند سیاست‌ها باید ثابت و ماند گار شوند. سیاست گذاری یک‌شبه رانت‌زا و فساد آور می‌باشد؛ اما یک نصیحت به ستاره‌های بد اقبال عرصه بی‌رقابت سرمایه‌داری در ایران:
درست است که قدرت اقتصادی، قدرت مانور سیاسی و حتی قضایی خلق می‌کند ولی تجربه گذشته نشان داده که نزدیکی به سیاستمداران‌‌ همان قدر که فرصت‌ساز و موجب پرتاب و شتاب است در عین حال فرصت سوز و عامل سقوط مهیب خواهد بود پس دامن خود را از نزدیکی به اهالی سیاست پاک نگه دارید!