الف

1392-08-20

ایران پس از تحریم

 که طی این سالها کشور را به چنین نابسامانی اقتصادی رسانده اند . هر چند امید به لغو تمامی تحریم ها طی چند جلسه مذاکره ی دست گرمی، مقرون به واقعیت نیست اما فرض محال آوردن که محال نیست.

فرض کنیم که مذاکرات هسته ای پیشرو موفقیت آمیز باشد و ایران و غرب به یک نتیجه ی واحد در این موضوع برسند و ماحصل آن، لغو تمامی تحریم هایی باشد که طی چند سال اخیر بر علیه کشورمان وضع شده است . تحریم هایی که عده ای پوپولیست سعی دارند تمامی مشکلات کشور را به وجود آن نسبت دهند و مدیریت ضعیف و غیر قابل دفاع خود را طی این سالها به حساب نیاوردند . خوب برگردیم به فرض مورد نظرما .

چند ماهی از لغو تمامی تحریم ها گذشته و فروش نفت ایران به نهایت حد خود رسیده و طلب های حاصل از فروش نفت در دوران پیش از لغو تحریمها، باز پس داده شده است . بانک مرکزی دیگر وارد تجارت جهانی شده و فراوانی ارز در بازار بیداد می کند و از همین بابت دلار به ۱۳۰۰ تومان رسیده است . ارز تک نرخی شده و دیگر از رانت خبری نیست . دارایی های ایران هم در سرتاسر جهان آزاد شده اند . تازه، فراتر از اینها، بورسیه و پذیرش دانشجویان ایرانی به اروپا و آمریکا و کانادا و دیگر کشورهای معتبر ممنوع نیست . اعتبار ویزای ایرانی به اعتبار گذشته خود بازگشته و از اثر انگشت نیز خبری نیست . ترانزیت هوایی و دریایی و زمینی رونق یافته و سالی بیش از ۶۰۰ میلیون دلار آورده ی ارزی نصیب مان می کند. سرمایه گذاران خارجی برای عقد قرارداد به رقابت مشغول اند و سرگرم دادن پیشنهادهای متنوع.

همه ی این اتفاقات خوب تنها یک اعلام عمومی و رسانه ای است و هنوز مانده تا اثرات درونی خود را بر کشور بگذارد . خوب، بیایید فرض خود را کمی لوث کنیم . چند ماه دیگر هم بگذارید طی شود . پس از گذشت چند ماه دیگر از لغو تحریم ها، از کاهش نرخ بیکاری خبری نیست  تورم پایش را کرده تو یک کفش و از ۲۰ تا ۳۰ درصد پایین تر نمی آید . نقدینگی تا حدودی و نه به کلی کنترل شده  نرخ سود بانکی از قبل از لغو تحریم ها به دلیل کنترل نقدینگی بالا رفته بود و تا به نرخ مناسب خود برگردد نیازمند زمانی نسبتاً طولانی است. قیمت خودرو هنوز واقعی نشده و با وجود لغو تحریم های قطعات یدکی همچنان بالاست. قیمت مسکن فرو کش کرده اما دچار رکود شده است. چون پیش از لغو تحریم ها مسکن را گران ساخته اند و باید گران بفروشند. راستی تخم مرغ هنوز هم گران است.

خوب، پس چرا چیزی درست نمی شود؟ چرا همه چیز گران است ؟ پس مشکل کجاست ؟ تحریم ها که لغو شده و همه موانع برداشته شده، پس چرا جوانان همچنان بیکارند ؟ چرا نرخ ازدواج تکان نخورده ؟ چرا ......؟ چرا ......؟ چرا ......؟ برمی گردم به همان گفته ی پیشین، که کثیری از مشکلات کشور در عرصه اقتصاد، چه در دوران فعلی و چه حتی در دوران فرضی پس از لغو تحریم، برمی گردد به عرصه مدیریت. مدیریتی که طی سالهای گذشته، با توجه به علم آن عمل نشد و غیر متخصصانه دنبال شد. پست های کلان و کلیدی، به کسانی تعلق گرفت که از داشتن اندک تجربه ای در آن حوزه محروم بودند و تنها صرف هم عقیده بودن به یک باور فکری غیر ضروری – که آن هم در حد شعاری بیش نبود – مبنای انتخاب وزرا و مسئولین قرار گرفت.

می خواهم بگویم که تحریم ها هر چقدر اثر داشته باشند، در انتخاب وزرا و مسئولین که اثری ندارند . مگر جز این است که بی بهره ماندن از وزرای متخصص و کاربلد، نتیجه ی تحریم خودمان است ؟ در انتخاب یک مسئول متخصص و آشنا به کار اجرایی، «خود تحریمی» کرده ایم و انصافاً این دیگر کار آمریکا و اجانب نیست . خداوند بر درجات مرحوم حاج احمد آقای خمینی بیافزاید که وجود برخی مشکلات کشور را، معضل مدیریتی می دانستند : «بعضی‌ها همه نقاط ضعف و بی کفایتی خود را با هیاهو به گردن استکبار جهانی و آمریکا انداخته و از زیر بار مسئولیت شانه خالی می‌کنند. » اینها را گفتم تا بدانید و بدانیم که حل همه ی مشکلات کشور بسته و وابسته به لغو تحریم ها نیست و اگر می بود هم نباید با لغو بلافاصله ی آن، انتظار معجزه و گشایش در امور کشور را داشت. اکنون انتظارات بوجود آمده از دولت اعتدال، در رفع تمامی این مشکلات، غیر واقعی، غیرعلمی و البته غیر منطقی است.

رسانه ها به جای اینکه اینقدر به مذاکرات هسته ای بپردازند و آن را با هزار آب و تاب پوشش رسانه ای دهند، بیایند ضمیمه ای انتشار دهند و یک دهم آنرا صرف ساخت درونی اقتصاد نمایند و نقد وابستگی کنند . بیایند معضلات مدیریتی این سالها را آسیب شناسی کنند و به همگان بفهمانند که کثیری از مشکلات کنونی کشور، به کج فهمی در علم مدیریت مربوط است تا تحریم های موجود . این غربی که ما می شناسیم، ول کن آرمانهای انقلاب نیست. اگر مسئله ی هسته ای حل شود، می رود سراغ یک سوژه ی دیگر و آن را بعنوان تهدیدی برای جهانیان بهانه قرار می دهد و باز هم تحریم و باز هم مذاکره و باز هم تلاش برای لغو تحریم و باز ...... . سال ها اینچنین می گذرد و وقت ملت و دولت تلف می شود و با این روال، گامی هنوز برای توسعه و پیشرفت و عدالت ایران عزیز برنداشته ایم . اما نمی دانم غرب با این موضوع چطور می خواهد کنار بیاید، که با تمام انعطافی که نظام در برابر آنها از خود نشان دهد، هرگز استقلال و آزادی خود را معامله نخواهد کرد و در این میان، تنها چیزی که گویا قابل انعطاف نیست، همین دو عنصر انفکاک ناپذیر است .
- روح الله فردوسی