دنیای اقتصاد

1388-02-29

تاملی در جایزه مالیات‌های تکلیفی مکسوره

مطلبی باعنوان «چالش در خصوص جایزه مالیات‌‌های تکلیفی مکسوره» به قلم هم پیشه گرامی‌‌‌آقای باتقوا در ستون یادداشت صفحه بورس روز 16/2/1388 به چاپ رسید که از نظر کارشناسی نیازمند تشریح کامل موضوع و اصلاح است.

صدر ماده 190 قانون مالیات‌‌های مستقیم مصوب 1366 مقرر کرده «معادل 4درصد از مالیات‌های پرداختی مؤدی تا سررسید مقرر به عنوان جایزه خوش حسابی از بدهی مالیاتی او کسر خواهد شد ...» و در انتها با عبارت «حکم این ماده شامل مالیات‌هایی که به موجب‌مقررات این قانون اشخاص دیگر به عنوان مالیات مودی پرداخت می‌کند، نخواهد بود» ختم می‌شد. قسمت اخیر باب هرگونه ادعا توسط مودی نسبت به مالیات‌‌های پرداختی دیگران و بهره‌مندی از جایزه خوش‌حسابی در صورت حصول شرایط مقرر را می‌‌‌بست. در اصلاحیه سال 1371 قسمت ذیل ماده 190 به شرح یاد شده حذف و زمینه طرح ادعا بابت مالیات‌‌هایی که توسط اشخاص ثالث کسر و پیش از سررسیدهای مقرر پرداخت شده بود فراهم شد.

اگر از ابتدا حکم اخیر در متن ماده 190 قانون مالیات‌‌های مستقیم مصوب 1366 قرار نمی‌گرفت با توجه به عبارت «مالیات‌‌های پرداختی مودی» این استدلال که قانونگذار پرداخت ارادی و مستقیم توسط مودی را اصل قرار داده و تشویق مقرر را مشمول پرداخت‌‌های اجباری و غیرمستقیم از طریق اشخاص ثالث نکرده قابل تامل بود، ولی از آنجا که عدم طرح سخن بیهوده از جانب قانونگذار قاعده است درج حکم اخیر منصرف از چنین استدلالی تلقی می‌شود. بنا بر این، قانونگذار بدون جایگزینی حکم اصلاحی و با حذف حکم عدم شمول مالیات‌‌های پرداختی توسط اشخاص ثالث در سال 1371 جواز به طرح ادعای جایزه خوش حسابی توسط مودیان به سبب مالیات‌‌های تکلیفی پرداختی داده است. نتیجه اینکه چنانچه این موضوع تنها به دوره تا پایان سال 1380 (مقطع اصلاحیه بعدی) محدود باشد اختلاف چندانی در نتیجه‌گیری با نگارنده مطلب اشاره شده وجود ندارد. اما از آنجا که در مطلب عنوان شده حصر زمانی برای ادعا و پیشنهاد ذکر نشده و از طرفی احکام یاد شده در اصلاحیه بهمن ماه 1380 بازنگری شد به منظور جلوگیری از برداشت اشتباه از نتیجه‌گیری لازم است جریان تغییر در احکام دنبال شود. با اصلاحات جامعی که در سال 1380 در مورد قانون مالیات‌‌های مستقیم صورت گرفت دو موضوع پرداخت توسط مودی و پرداخت از طریق اشخاص ثالث در مواد 190 و 242 به طور مشخص‌تری مورد توجه قرار گرفت. بر این اساس صدر ماده 190 بدین ترتیب جایگزین شد که علی الحساب پرداختی بابت مالیات عملکرد هر سال مالی قبل از سررسید مقرر در این قانون برای پرداخت مالیات عملکرد موجب تعلق جایزه‌‌ای معادل یک‌درصد مبلغ پرداختی به ازای هر ماه تا سررسید مقرر خواهد بود که از مالیات متعلق همان عملکرد کسر خواهد شد. متن اخیر شفاف‌‌تر از متن اجمالی قبلی تصویب شد و چنانجه تبصره‌‌ای به ماده 242 الحاق نمی‌شد ابهام پیشین در مورد پردازنده علی‌الحساب می‌توانست وجود داشته باشد.

به موجب تبصره ماده 242 «مبالغ اضافی دریافتی از مودیان بابت مالیات موضوع این قانون به هر عنوان مشمول خسارتی به نرخ یک‌و‌نیم درصد در ماه از تاریخ دریافت تا زمان استرداد است و از محل وصولی‌‌های جاری به مودی پرداخت خواهد شد.

حکم این تبصره نسبت به مالیات‌‌های تکلیفی و علی الحساب‌‌های پرداختی در صورتی که اضافه بر مالیات متعلق باشد درصورتی که ظرف سه ماه از تاریخ درخواست مودی مسترد نشود از تاریخ انقضای مدت مزبور جاری خواهد بود». با توجه به مراتب فوق، بر خلاف ابهام موجود برای سالهای 1371 الی 1380 در مورد جایزه خوش حسابی مالیات‌های پرداختی پیش از سررسید مقرر توسط اشخاص ثالث، اصلاحیه بهمن ماه 1380 با شفافتر کردن ماده 190 و الحاقیه تبصره ماده 242 صرفنظر از اینکه تا چه حد کامل است و به انصاف نزدیک است ابهام و خلاء مطروحه را پوشش می‌دهد.