یک شیوه کارآ و انسانی برای کاهش تولید کوکائین چیست؟ همیشه حاضر جواب: به کشاورزان برای تغییر نوع کشت پول بدهید.

مخمصه‌هاي اطراف ما، نيات خوب همه راه‌حل نيست



مسائل: (1) قيمت كوكائين بالا خواهد رفت و بنابراين اساسا عرضه را به جاي اول برمي‌گرداند؛ (2) مشكلات اداري جدي به وجود خواهد آمد.
در حالي‌كه مبارزه با مواد مخدر را يكسره شكست‌خورده ناميدن، شايد كاري اشتباه باشد يا نباشد (اگر خريد و فروش و مصرف موادمخدر حكم مجرمانه نداشته باشد ما واقعا نمي‌دانيم چه اتفاقي مي‌افتد)، این مبارزه قطعا پرهزينه است: پرهزينه براي ماليات‌دهندگاني كه مجبورند پول اجراي آن قانون را بدهند و جمعيت بيشتري كه در زندان نگه داشته مي‌شوند و براي مصرف‌كننده يا فروشنده مواد كه دستگير مي‌شوند يا در جنگ مواد مخدر كشته مي‌شوند. به‌علاوه، برنامه نابودي موادمخدر كه آمريكا در كشورهاي خارجي برعهده گرفته است احساس کینه و دشمنی نسبت به آن دولت‌ها و نيز آمريكا ايجاد مي‌كند. بنابراين تعجبي ندارد كه مردم با نيت خوب به دنبال روش‌هاي كارآتر و انساني‌تر براي كنترل مصرف مواد مخدر باشند. يك پيشنهاد مردم‌پسند اين است كه عرضه مواد مخدر را با پول دادن به كشاورزان براي كشت ساير محصولات به جاي كوكائين كاهش دهيم. از آنجا كه اين كشاورزان از كشت كوكائين، با معيارهاي درآمد در آمريكا، پول اندكي به دست مي‌آورند، استدلال بالا اينطور ادامه مي‌يابد كه هزينه زيادي نخواهد داشت تا آنها را ترغيب به تغيير نوع كشت كنيم.
اين پيشنهاد دو مساله را ناديده مي‌گيرد. نخست و از همه اساسي‌تر اينكه مردم به انگيزه‌ها واكنش نشان مي‌دهند و بازارهای مواد مخدر به شيوه‌اي واكنش نشان مي‌دهد كه سياست تغییر نوع کشت را عمدتا بي‌اثر مي‌سازد. قيمت كوكائين در سر كشتزار نسبت كوچكي از قيمت خياباني مواد مخدر است؛ براي استدلالي كه عرضه مي‌داريم آن را مثلا 5 درصد در نظر مي‌گيريم. فرض می‌كنيم دولت‌ها به كشاورزان قيمتي براي محصول جايگزين پيشنهاد دهند كه برای آنها درآمدي دو برابر آنچه كه از كشت كوكائين به دست مي‌آورند خواهد داشت. از آنجا كه كشاورزان از اين برنامه بهره‌مند مي‌شوند و عرضه كوكائين کاهش می‌یابد، باندهاي مواد مخدر قيمتي را كه بابت كوكائين مي‌پردازند افزایش خواهند داد، به طوري كه كوكائين دوباره براي كشاورزان سودآورتر مي‌شود و هر دو عرضه و مصرف مواد عمدتا به سطح پيشين آنها برمي‌گردد. من مي‌گويم «عمدتا»، چون با مثلا دو برابر شدن قيمت كوكائيني كه فرض مي‌گيريم 5 درصد هزينه مواد خياباني به حساب مي‌آيد، قيمت خياباني مواد را 5 درصد بالا خواهد برد و اين اتفاق تقاضا براي مواد را كاهش خواهد داد، اما نه خيلي زياد.
امكان تصور جهاني هست كه اين مساله بوجود نخواهد آمد و سياست تغییر نوع کشت نه تنها انساني خواهد بود، بلكه شيوه كارآ و عملي براي مبارزه با مواد مخدر است. فرض كنيد كشاورزان تمايلي به كشت كوكائين نداشته باشند و منحصرا به اين خاطر اين كار را مي‌كنند كه تنها راه كسب حداقل درآمد مورد نيازشان است. پس اگر همان درآمد از كشت محصول ديگري به كشاورز پيشنهاد شود، آنها از توليد كوكائين دست برمي‌دارند حتي اگر بتوانند با ادامه توليد كوكائين درآمد به مراتب بالاتري به دست آورند، اما جهاني كه در آن زندگي مي‌كنيم چقدر شباهت به جهاني دارد كه كشاورزان فقير مايل خواهند بود با همان حداقل درآمد سر كنند؟ حتي اگر يك چند تايي پیدا شوند که اينطور باشند ديگراني هستند كه مايل به عرضه كوكائيني هستند كه اين كشاورزان نمي‌خواهند توليد نمايند.
مساله دوم اين است كه چگونه سياست وادار ساختن كشاورزان به تغيير نوع کشت به كشت قانوني را اجرا كنيم. فرض كنيد به كشاورزان بوليويايي و كلمبيايي گفته شده است دولت مايل به خريد همه محصولات جايگزيني كه آنها روي زمين فعلا اختصاص يافته به كشت كوكائين توليد مي‌كنند با قيمتي است كه اين محصولات جايگزين را سودآورتر از كوكائين مي‌سازد. كشاورزان سپس ادعا خواهند كرد كه آنها در همه یا تقريبا همه زمين‌هاي خود كوكائين كشت مي‌كرده‌اند و دولت بايد تمام محصولات كشت شده آنها را خريداري كند. اگر دولت سعي كند جلوي اين مشكل را مثلا با استفاده از نقشه‌هاي ماهواره‌اي بگيرد كه نشان مي‌دهد كشاورزان در كدام زمين‌ها كوكائين كشت كرده‌اند و سپس فقط محصولاتي را بخرد كه روي اين زمين‌ها كشت شده است، كشاورزان توليد كوكائين خود را به زمين‌هايي انتقال مي‌دهند كه دولت از خريد محصولات جايگزين در آنها خودداري مي‌كند. به‌علاوه فرض كنيد اين مشكل را بتوان تا حدي حل كرد و موفق به كاهش توليد كوكائين شويم. قيمت كوكائين افزايش خواهد يافت و اين اتفاق به كشاورزان ساير كشورها انگيزه خواهد داد تا كوكائين بيشتري توليد كنند.
هيچ‌كدام از اين دلایل نمي‌خواهد بگويد ترغيب كردن كشاورزان كوكائين به تغيير نوع كشت خود، تلاش كاملا بي‌ثمري است. این سیاست مي‌تواند با اطمينان دادن به كشاورزان كه حالا دیگر با انتخاب بين خطر مجازات به‌واسطه كاشت كوكائين يا فقر مطلق به واسطه نكاشتن كوكائين مواجه نيستند اثر كوچكي داشته باشد. اما انتظار نداشته باشيد كه اين سياست، كاري كارستان كند.

استفاده اجباري از كمربند ايمني جان‌هاي بيشتري را نجات مي‌دهد؟
همیشه حاضر جواب: ظاهرا كه بستن كمربند جان انسان‌ها را نجات مي‌دهد.
مساله: شايد اینطور باشد، اما اين بديهي نيست چون واكنش رانندگان را ناديده مي‌گيرد.
آيا كمربندهاي خودرو واقعا زندگي آدم‌ها را نجات مي‌دهد؟ شايد اما نمي‌توان مطمئن بود چون كه آنها احتمال تصادف كردن را بيشتر مي‌كنند. كمربندها اين كار را نه به خاطر برخي اصول محرمانه مهندسي، بلكه به‌واسطه تاثيرشان بر انگيزه‌ها مي‌كنند. بياييد به دو حالت حدي فرضي نگاه كنيم. در يكي، خودروها چنان قرص و محكم ساخته مي‌شوند كه احتمال كشته شدن در يك تصادف صفر است. در حالت ديگر، خودروها چنان سرسري ساخته مي‌شوند كه راننده حتي با تصادف 20 كيلومتر در ساعت كشته خواهد شد. حتي در حالت اول هم رانندگان انگيزه قوي دارند كه احتياط كنند، اما آنها نسبت به حالت دوم قطعا بي‌احتياط‌تر رانندگي مي‌كنند. بنابراين كمربند ایمنی دو اثر دارد: احتمال اين را كه شما در يك تصادف كشته شويد كاهش مي‌دهد، اما احتمال اين را كه شما تصادف كنيد را بيشتر مي‌كند.
درباره اثر خالص چه مي‌توان گفت؟ داشتن كمربند، روش اضافي براي كاهش احتمال مردن در يك تصادف را به ما مي‌دهد؛ روشي كه برخي رانندگان نسبت به كندتر و با احتياط‌تر رانندگي كردن بي‌زحمت‌تر مي‌بينند، به‌طوري كه هزينه جان سالم به در بردن را كاهش مي‌دهد. بنابراين رانندگان براي خودشان ايمني بيشتري «مي‌خرند» و تلفات رانندگي كاهش مي‌يابد،‌ اما رانندگان با دانستن اينكه كمربند احتمال مردن در تصادف را كاهش خواهد داد، سريع‌تر و بي‌احتياط‌تر رانندگي مي‌كنند. (نيازي نيست كه آنها تصميم آگاهانه‌اي براي به استقبال خطر رفتن بگيرند، بلكه مي‌تواند صرفا از احساس نگراني كمتر درباره تصادف كردن ناشي شود.) در اين حالات احتمال بيشتري هست كه به جاي راننده، رهگذران و ساير رانندگان كشته شوند. (به همين دليل است كه يك نفر پيشنهاد داد براي كاهش تلفات رانندگي به جاي اجباري كردن كمربند، بهتر است روي فرمان خودرو يك ميخ 15 سانتيمتری نصب شود كه تيزي آن به سمت سينه راننده باشد.) بنابراين نظريه اقتصادي به تنهايي نمي‌تواند به ما بگويد آيا بستن كمربند تعداد آدم‌هاي بيشتري را نجات مي‌دهد، نظريه اقتصادي فقط امكان‌ها را بيان مي‌كند. براي اين‌كه از امكان‌ها به احتمال‌ها برويم بايد به داده‌ها رجوع كنيم. متأسفانه داده‌ها يكصدا نيستند، اگر چه البته هيچكس دليل نياورده است بستن كمربند، علت اصلي تصادفات است. پرسش اين است كه در حاشيه و مقدار نهايي چه اتفاقي مي‌افتد.
همه اينها به كنار، اين مساله كه كمربند جان افراد را نجات مي‌دهد يا خير، تفاوت بين رويكرد مهندسان را كه سعي دارند به اين پرسش با استفاده از آدمك‌ها در تصادفات ساختگی پاسخ دهند و اقتصاددانان كه فرض مي‌كنند انسان‌ها آدمك نيستند و بنابراين روي انگيزه‌ها دقيق مي‌شوند به روشني نشان مي‌دهد. البته به هر دو رويكرد نياز است.

آيا واقعا مي‌خواهيد قيمت پيشنهادي‌تان برنده مزایده شود؟
همیشه حاضر جواب: قيمت‌دهندگانی که برنده می‌شوند وضع مالي بهتري از قيمت‌دهندگان بازنده پيدا مي‌كنند.
مساله: مصیبت برنده را يادتان نرود.
فرض كنيد وزارت کشور می‌خواهد ناحيه‌اي را براي حفاري نفت اجاره دهد و بيست شركت با پيشنهادات
مهر و موم شده براي گرفتن حق حفاري وارد مزايده شوند. همچنين فرض كنيم شما دوستي در وزارت كشور داريد كه از طريق وي، زودتر از اعلام رسمی خواهید دانست کدام شركت خوشبخت، برنده مزايده حفاري شده است. چون كه شما پيرو اصول اخلاقي نبوده و مايل به معامله با استفاده از اطلاعات محرمانه هستيد، تصميم به خريد سهام آن شركت را مي‌گيريد و اين را به دوست ديگرتان كه كلاس اقتصاد را گذرانده است مي‌گوئيد. برايتان شگفت‌آور است كه اين دوست شما توصيه مي‌كند سهام اين شركت را نخريد. استدلال وي به اين شرح است: بيست بنگاه با بيست پيشنهاد قيمتي آمده‌اند و هر پيشنهاد قيمتي به اندازه ساير پيشنهادها فكر مي‌كند حقوق حفاري با اين قيمت ارزش دارد. از آنجا كه شركت خوشبخت بالاترين پيشنهاد را داده است، معنايش اين است كه نوزده شركت ديگر با خود فكر كردند كه ارزش حقوقي حفاري كمتر از اين است. در صورتي كه هيچ دليلی نداشته باشيم كه فكر كنيم شركت خوشبخت مديران و زمين‌شناسان باهوش‌تري از ساير شركت‌ها دارد بايد فرض را بر اين بگذاريد كه اين شركت قيمت بالايي مي‌پردازد و بنابراين سود و قيمت سهامش كاهش خواهد يافت. اين را «مصیبت برنده» مي‌نامند.
اين استدلال معقول به نظر مي‌آيد پس شما سهام شركت خوشبخت را كه بي‌درنگ با اعلام برنده شدن در مزايده افزايش مي‌يابد نمي‌خريد. آيا بازار رفتار احمقانه‌اي دارد يا ايرادي به استدلال دوست شما وارد است؟ خوب همه بنگاه‌ها درباره مصیبت برنده مي‌دانند و بنابراين قيمتي كه آنها پيشنهاد مي‌دهند اندكي كمتر از بهترين حدسشان درباره ميزان ارزشمندي پروژه است. بنابراين حتي اگر شركت خوشبخت پيشنهاد قيمتی بالاتر از ساير بنگاه‌ها بدهد، هنوز هم قيمتش مي‌تواند كمتر از ارزش حقوق حفاري باشد و گوياي اين است كه شايد اصلا مصیبت برنده وجود نداشته باشد، اما اين فقط در صورتي درست است كه بنگاه‌ها عقلايي رفتار کرده و خطر مصیبت برنده را به حساب آورند. بنابراين، اقتصاددان رفتاري- اما نه اقتصادداني كه محكم به فرض رفتار عقلايي چسبيده است- هنوز هم می‌تواند استدلال كند كه برنده‌ها مصیبت مي‌بينند و بازار سهام اشتباه كرده است. در مزايده‌هايي كه مصیبت برنده كاربرد دارد لزوما حراج رسمي نيستند، بلكه مي‌تواند هر محيطي باشد كه چند بنگاه براي كسب نيروي انساني يا ساير منابع «قيمت‌دهي» مي‌كنند.

آيا رشد اقتصادي سريع چين براي آمريكا بد است؟
همیشه حاضر جواب: چين رقيب آمريكا است، به طوري كه منافع آن را بايد از كل منافع آمريكا كم كرد.
مساله: عرصه اقتصاد، زمين ورزش رقابت‌جويانه نيست.
فرض كنيد تيم فوتبال الف در جدول بالا بيايد اين خبر بدي براي تيم فوتبال ب است. فرض كنيد GDP چين به سرعت افزايش مي‌يابد، آيا اين خبر بدي براي آمريكا است؟ بيشتر مردم ظاهرا اينطور فكر مي‌كنند شايد چون كه تجارت بين كشورها را از زاویه مسابقات ورزشي مي‌بينند، اما اقتصاد ورزش نيست. مهم‌تر اينكه اقتصاد بازي مجموع صفر نيست، یعنی این واقعيت كه يك طرف برنده مي‌شود دلالت دارد كه طرف ديگر بايد بازنده شود. آنهايي كه برايشان بديهي است درآمد سرانه بالاتر چين خبر بدي براي آمريكا است بايد از خودشان بپرسند آیا آنها فكر مي‌كنند درآمد سرانه بالاي ما، وضع هند را بدتر ساخته است و اگر اينطور است، چگونه؟
براي اينكه ببينيم وقتي توليدكنندگان چيني كارآتر مي‌شوند، به‌طوري كه درآمد چيني‌ها افزايش مي‌يابد، چه اتفاقي براي آمريكا مي‌افتد، ابتدا با نگاه فقط به تجارت دو جانبه بين آمريكا و چين بحث را ساده نگه مي‌داريم و براي لحظه‌اي ناديده مي‌گيريم كه تجارت به صورت پاياپاي و كالا به كالا نبوده و از پول استفاده مي‌شود. سپس بايد دقيقا مشخص سازيم چيني‌ها چه نوع كالايي را اكنون كارآتر توليد مي‌كنند و بنابراين ارزان‌تر مي‌فروشند. آيا آنها كالاهايي هستند كه آمريكا از چين وارد مي‌كند يا كالايي هستند كه به چين صادر مي‌كند- يا حداقل اينكه قبل از اينكه چين در توليد آنها كارآتر شود به چين صادر مي‌كرد؟ ابتدا با حالتي شروع مي‌كنيم كه آنها كالايي هستند كه آمريكا وارد مي‌كند.
با توجه به رقابت بنگاه‌هاي چيني براي فروش به آمريكا، ارزان شدن اين كالاها به اين معناست كه اكنون ما مي‌توانيم كالاهاي چيني بيشتري در ازاي كالاهايي كه به چين مي‌فروشيم به دست آوريم. اين چيزي به نظر نمي‌رسد كه جايي براي شكايت داشته باشد- به خصوص وقتي كه ملاحظه كنيد ما از اين بابت نيز شكايت مي‌كنيم كه صادركنندگان نفت، ما را مجبور مي‌كنند پول زيادي براي خريد نفت آنها بپردازيم و در حالي كه چين براي ما مقدار بيشتر از كالاهايي مي‌فرستد كه اينك در آن‌ها عدم مزيت نسبي داريم، چين همچنين مقدار بيشتر از كالاهاي ما را مي‌خرد كه در آن‌ها مزيت نسبي داريم (مثل هواپيما، تراشه رایانه و صندلي كلاس درس دانشگاه‌هاي سرآمد ما.) هيچ عدم مزيت نسبي بدون وجود مزيت نسبي در جايي ديگر وجود ندارد؛ همانطور كه افزايش واردات، مشاغل برخي آمريكايي‌ها را نابود مي‌كند، مشاغلي براي سايرين ايجاد مي‌كند و همانطور كه پیشتر بيان كرديم، افزايش حاصله در تجارت به نفع آمريكا به طور كلي است، به