اقتصاد ژاپن بعد از زلزله

نگاه اقتصاد ژاپن مساله‌ای ترس‌آور برای ژاپنی‌های حاضر در قدرت وجود دارد. در خلال تعطیلات هفته طلایی در ماه جاری، هزاران داو‌طلب به جست‌وجو در ویرانه‌های پر از گل‌و‌لای باقیمانده از سونامی ماه مارس کمک کردند. جاده‌ها، قطار‌های سریع‌السیر و کار‌خانه‌های ویران‌شده با سرعتی شگفت‌آور به وضعیت عادی خود بر‌گشته‌اند. در میان این شور و شوق مردم به باز‌سازی، ایده‌هایی درباره چگونگی اصلاحات و باز‌سازی، نه تنها در مناطق آسیب‌دیده، بلکه همچنین در کل کشور بروز یافته‌اند که زمانی تابو به شمار می‌آمدند. قدرت ترکیب‌یافته زلزله، سونامی و یک حادثه هسته‌ای تمام‌عیار، هر حسی از آسوده‌خاطری را که ژاپنی‌ها درباره انعطاف‌پذیری کشورشان داشته‌اند، دگر‌گون کرده است. تلاش‌های ناشیانه توکیو‌الکتریک‌پاور (تپکو) برای مقابله با بحران در نیرو‌گاه هسته‌ای دای‌ایچی فوکوشیما موقعیت واقعی این شرکت را نشان داده: یک انحصار‌گر بی‌کفایت آن قدر بزرگ است که می‌تواند ناظرانش را خود انتخاب کند یا آنها را تحت کنترل خود بگیرد. این شرکت باید به فعالیت خود پایان دهد. در همین حین کشتی‌های ماهیگیری نا‌بود‌شده و مزارع برنج غرق‌شده در دریا در شمال شرقی ژاپن بحث‌هایی را درباره سرمایه‌گذاری خصوصی در این حوزه‌های به‌شدت محافظت‌شده که دیگر چشم‌انداز مطلوبی را برای جوان‌ها به همراه ندارند، در انداخته است. بسیاری از افراد از ایده مناطق ویژه اقتصادی در شمال شرق حمایت می‌کنند؛ ایده‌ای که این منطقه را از قوانین پیچیده دولتی که مانع کسب‌و‌کار آزاد هستند، رها می‌کند. اینها همه ایده‌های خوبی‌اند؛ اما اگر دولت مرکزی مستقیما از آنها حمایت نکند، تحلیل خواهند رفت. نائوتو کان، نخست‌وزیر ژاپن در بخش بزرگی از بحران غمگنانه از صحنه کناره‌‌گیری کرده است. با این همه زمانی که رهبری خود را نشان می‌دهد، عامه مردم به او پاسخ می‌دهند. محبوبیت او هر چند اندک است، اما در ماه جاری بعد از اینکه به شکلی غیر‌منتظره بر تعطیلی نزدیک‌ترین نیرو‌گاه برق هسته‌ای به توکیو پا‌فشاری کرد، زیاد‌تر شد. او به خاطر تعلیق برنامه‌های معطوف به ساخت نیرو‌گاه‌های هسته‌ای بیشتر، تحسین مردم را بر‌انگیخته. بی‌تردید اگر با کمپین «کان را سر‌نگون کنید» در میان اپوزیسیون و حتی درون حزب خودش روبه‌رو نبود، می‌توانست کار‌های بیشتری را برای شتاب بخشیدن به برنامه اضطراری 10‌تریلیون ینی (123 میلیارد دلاری) برای باز‌سازی بخش‌های آسیب‌دیده منطقه توهوکو انجام دهد؛ اما او باید بر چنین کوته‌فکری‌هایی غلبه کند. مجلس چند‌دسته برای انجام این کار، کان باید ماهرانه پیامی را به بزرگی چالش‌هایی که توهوکو در برابر خود دارد، مخابره کند. او همچنین به بحث و گفت‌وگو درباره آن نیاز دارد تا صدایش بیرون از راهرو‌های قدرت هم شنیده شود. چند علامت دلسرد‌کننده در این میان دیده می‌شود. با افزایش دیون جبرانی تپکو، کان پیشنهادی را به زبان آورده که روز‌گاری باور‌کردنی نبود: این شرکت باید تعطیل شود. ممکن است دست آخر بسیاری از دیون آن، دولت را گرفتار کنند؛ اما تعطیلی یک کار‌خانه می‌تواند به آزاد‌سازی در بخش انرژی که باید مدت‌ها پیش انجام می‌شد، کمک کند. در نگاهی کلی‌تر کان باید برای تشویق مردم به پذیرش تغییرات سخت بر فضای عمومی همبستگی با توهوکو چیره شود. افزایش مالیات‌ها نه فقط برای پرداخت هزینه باز‌سازی در این منطقه، بلکه همچنین برای تقویت نظام تحت فشار تامین اجتماعی ژاپن ضروری است. شاید لازم باشد که سن باز‌نشستگی نیز که اکنون نزدیک به 65 سال است، آشکارا افزایش یابد. تا به حال پیام کان آشفته و نا‌روشن بوده. حتی با این وجود که عرضه‌کنندگان قطعات در توهوکو که در این فاجعه آسیب دیده‌اند از تجارت آزاد سود خواهند برد، کان از ایده شرکت در گفت‌وگو‌های مربوط به ایجاد یک منطقه آزاد تجاری با نام Trans-Pacific Partnership عقب‌نشینی کرده. با این حال او باید طرح‌هایی را برای آزاد‌سازی پی بریزد که شرکت‌های خصوصی را به سرمایه‌گذاری در توهوکو و مناطق دیگر ترغیب کنند. عاملی که او را از این کار باز‌می‌دارد، سیاست است. در حالی که پارلمان ژاپن چند‌دسته شده، شجاع بودن سخت است، اما سیاستمداران توانایی او برای مهار افکار عمومی در این قضیه را نا‌دیده گرفته‌اند. سال‌های زیادی نیست که ایده‌های خوب، چنین آزادانه در ژاپن جریان یافته‌اند؛ اما این دست فضا‌ها پایدار نمی‌مانند. اگر کان این فرصت را از دست دهد، ژاپن سال‌ها حسرت خواهد خورد. گسستی قاطع از گذشته اقتصاد ژاپن بعد از زلزله اقتصاد ژاپن با سرعتی بیشتر از آنچه انتظار می‌رفت، بهبود می‌یابد. آیا تغییرات گسترده‌تر نیز می‌تواند به سرعت رخ دهد؟ 13 مه گذشته، یوشیهیرو مورای، فرماندار استان سونامی‌زده میاگی عریضه‌ای خشم‌آلود را از روسای یک شرکت تعاونی که از مدت‌ها پیش بخشی از غنی‌ترین محل‌های ماهیگیری شمال شرقی ژاپن را در کنترل خود داشتند، دریافت کرد. شعار آنها این بود: «نمی‌گذاریم ماهیگیر حقوق‌بگیر شود.» آنها در این عریضه به برنامه مورای که گفته بود باید در عوض دریافت پول برای باز‌سازی وسایل آش و لاش‌ شده، بگذارند که شرکت‌های خصوصی در آب‌های میاگی ماهی بگیرند، پاسخ داده بودند. مورای که قبلا خلبان بوده، توجهی به اعتراض‌های آنها نکرد و متوجه شد که بیشتر‌شان بیش از 60 سال سن دارند و به این ترتیب این صنعت به هر طریق در معرض خطر فرو‌پاشی قرار دارد. او بعدا به اکونومیست گفت که آزاد‌سازی سواحل میاگی به عنوان مدلی برای اصلاحات در سراسر کشور عمل خواهد کرد. او گفت: «هر جا انقلابی رخ دهد، همیشه درد و رنج‌هایی هم به وجود می‌آید.» بعد از اینکه زلزله و سونامی 11 مارس و بحران هسته‌ای متعاقب آن، ایمان شهر‌وندان ژاپن را به کشور خود و مدیرانش دستخوش دگر‌گونی کرد، این قبیل تصمیمات رایج‌تر شده‌اند. اکنون پرسش این است که آیا این شور و شوق به اصلاح تنها به باز‌سازی توهوکو، منطقه ویران‌شده در شمال شرقی محدود خواهد ماند یا از آن فرا‌تر خواهد رفت و مشکلات اضافه‌ظرفیت، بدهی‌های فراوان عمومی و روند کاهش قیمت‌ها را که از مدت‌ها قبل از فاجعه ژاپن را به ستوه آورده بودند، حل خواهد کرد؟ سرعت رفع مشکلات، امید‌ها را به این که اقتصاد ژاپن بعد از این شوک‌های آغازین دوباره بهبود خواهد یافت، بالا می‌برد. تولید صنعتی بین ماه‌های فوریه و مارس 5/15 در‌صد کاهش یافت که سقوطی شدید‌تر از رکورد پیشین 6/8 در‌صدی را که در فوریه 2009 و اندکی بعد از ور‌شکستگی لمن‌برادرز ثبت شد، نشان می‌دهد. ارقام این هفته نشان داد که جی‌دی‌پی ژاپن در سه‌ماهه نخست امسال در قیاس با سه‌ماهه پایانی سال گذشته با نرخ سالانه‌ای معادل 7/3 در‌صد کاهش یافته و اقتصاد ژاپن را به لحاظ تکنیکی به رکود فرو برده است. افزون بر آن کاهش تولید در ماه‌های آخر سال 2010، 3 در‌صد بود، در حالی که مقدار آن قبلا 3/1 در‌صد بر‌آورد شده بود، اما اقتصاد‌دانان مستقل افزایشی را در نیمه دوم سال جاری پیش‌بینی می‌کنند که در مقایسه با آنچه بعد از ور‌شکستگی لمن رخ داد، پیشرفتی بزرگ است. بهبود در توهوکوی مصیبت‌زده از آنچه بسیاری از افراد پیش‌بینی کرده بودند، سریع‌تر بوده. دولت می‌گوید که نود در‌صد بنگاه‌های تولید‌کننده‌ای که از این فاجعه آسیب دیده‌اند، امید‌وارند که تولید خود را به سطوح پیش از بحران در میانه تابستان گذشته برسانند. بعد از تلاش قهرمانانه رنساس‌الکترونیکس، شرکت تراشه‌ای زلزله‌زده‌ای که میکرو‌کنترلگر‌هایش برای کار بسیاری از خود‌رو‌ها حیاتی‌اند، تویوتا که به سختی آسیب دیده بود، امید‌وار است که تا پاییز روند عادی تولید خود را از سر گیرد. تولید برق در توکیو نیز که با از‌کار‌افتادگی نیرو‌گاه هسته‌ای دای‌ایچی فوکوشیما و ژنراتور‌های دیگر در اثر زلزله و سونامی دچار آشفتگی‌های فراوانی شده بود، در حال احیا است و بهبود اقتصاد را بیش از پیش تقویت خواهد کرد. از 29 مارس تا‌کنون موردی از قطع کامل برق رخ نداده است. توکیو‌الکتریک‌پاور (تپکو) که نیرو‌گاه فوکوشیما را در مالکیت خود دارد، امید‌‌وار است که حد‌اکثر ظرفیتش در تابستان امسال به 56-55 گیگا‌وات برسد که اگر هوا زیاد گرم نشود، می‌تواند مازاد اندکی را هم به وجود آورد. فرا‌تر از توکیو، تردید‌ها درباره کاهش احتمالی تولید برق در تابستان پیش رو هنوز ادامه دارند؛ چون تنها 19 ر‌آکتور از 54 رآکتور هسته‌ای ژاپن کار می‌کند. بسیاری از آنهایی که برای انجام رسیدگی‌های معمول بسته شده‌اند، برای آغاز دوباره کار خود به تایید دولت‌های محلی نیاز دارند؛ اما در حالی که حادثه فوکوشیما هنوز در ذهن مردم بسیار تازه است، معلوم نیست که بتوانند تایید این کار را بگیرند. با این همه شرکت‌ها و خانواده‌ها نشان داده‌اند که به کاهش تقاضا در ساعات اوج مصرف تمایل دارند و دولت امید‌وار است که این موضوع نیاز به قطع کامل برق را از بین ببرد. یک نکته امید‌وار‌کننده دیگر این است که مصرف‌کنندگان دوباره پا می‌گیرند. هر چند در ماه آوریل کاهش بی‌سابقه‌ای در میزان اعتماد آنها به بازار رخ داد، اما تعطیلات «هفته طلایی» در روز‌های نخست ماه مه جنب‌و‌جوشی غیر‌منتظره را در گردشگری به بار آورد. ماساکی کانو، اقتصاد‌دان ارشد جی‌پی‌مورگان در توکیو به شوخی می‌گوید که «این نخستین باری است که در ترافیک گیر کرده‌ام و خوشحال بوده‌ام.» اما اگر بخش خصوصی تمام نیروی خود را برای باز‌سازی صرف می‌کند، بخش عمومی جسارت و دلاوری کمتری دارد. دولت بودجه متممی به ارزش 4 تریلیون ین (50 میلیارد دلار) را برای جمع‌آوری آثار باز‌مانده از فاجعه و دیگر کار‌های ضروری تصویب کرده است؛ اما کشمکشی سیاسی درباره طرحی برای خرج 10 تریلیون ین دیگر جهت باز‌سازی و احیای توهوکو، منطقه‌ای که حتی بیش از فاجعه نیز با مشکلاتی دست به گریبان بوده، وجود دارد. این مخارج عمومی برای تضمین رونق قدرتمندانه اقتصاد ملی حیاتی خواهد بود. حتی اگر دولت نائوتو کان که از نتایج ضعیف در نظر‌سنجی‌ها و چند‌دستگی در پارلمان رنج می‌برد بتواند در این جدال پیروز شود، باز هم تردید‌هایی در این باره وجود دارد که آیا رهبری‌اش چنان قدرتمند است که بتواند اقتصاد را از دو دهه رشد اندک و بدهی‌های روز‌افزون خارج کند. در 17 مه، نخست‌وزیر تصمیم‌گیری درباره پیوستن به گفت‌وگو‌ها برای تشکیل یک منطقه آزاد تجاری را به تعویق انداخت. هدف از تشکیل این منطقه، جلو‌گیری از ادامه روند کاهش مشاغل تولیدی در آسیا که از پایه صنعتی ژاپن می‌کاهد و در‌آمد‌های مالیاتی را تحلیل می‌برد، بود. نگرانی دیگر این است که آیا کان می‌تواند اصلاحاتی را در نظام مالی برای کمک به کاستن از بار موجود بر بودجه‌های عمومی انجام دهد یا نه. نظر‌سنجی‌ها نشان می‌دهند که گرایش به بالا بردن مالیات بر مصرف برای کمک به تقسیم فشار باز‌سازی که اندکی بعد از بحران زیاد بود، حالا کاهش می‌یابد. با وجود این تردید‌ها درباره سیاست اصلاحات، مورای تنها کسی نیست که گسستی قاطع از گذشته را مطالبه می‌کند. درون وزارت اقتصاد، تجارت و صنایع (متی)، برنامه‌هایی باز‌بینی‌شده برای رشد آماده می‌شوند که به گفته یکی از مقامات، تولید‌کنندگان کوچک برق را به افزایش سهم خود از شبکه توانا می‌سازد، افزایش انرژی‌های تجدید‌پذیر را تشویق می‌کند و اندازه‌گیری هوشمند را برای تحریک محافظت‌ها به کار می‌بندد. مقامات بر این باورند که تمرکز بر فناوری‌های سبز می‌تواند تکانی تازه به اقتصاد ژاپن بدهد. برخی فکر می‌کنند که تپکو باید در معرض ور‌شکستگی قرار گیرد و در همین زمان در‌های بازار انرژی توکیو به روی رقابت بیشتر گشوده شود. دولت‌ تا این اندازه پیش نرفته؛ اما در 18 ماه مه کان اشاره کرد که شاید قدرت انحصاری نیرو‌گاه‌های برق مورد باز‌بینی قرار گیرد، کاری که می‌تواند به جدا‌سازی تولید و توزیع برق از همدیگر بینجامد. به قول یکی از مقامات متی، فضا در حال دگر‌گونی است. «قبل از 11 مارس، هدف ژاپن روشن نبود. حالا این هدف بسیار آشکار‌تر شده.» امروز بیشتر تلاش‌ها بر بهبود و خروج از فاجعه متمرکز شده‌اند؛ اما به شکلی منطقی می‌توان امید‌وار بود که انرژی‌ها به یافتن راه تازه رو به جلویی برای اقتصادی معطوف شوند که عمدتا به خاطر تجارت خارجی رشد می‌کند، تقاضای داخلی‌اش کافی نیست و نتوانسته از خروار‌ها پول نقد آزادی که در تراز‌نامه‌های خصوصی وجود دارد، به گونه‌ای مولد استفاده کند. افت اقتصاد ژاپن بعد از زلزله فرا‌تر از پیش‌بینی‌ها است بعد از آنکه زلزله و سونامی 11 مارس گذشته تولید ژاپن را به هم ریخت و مصرف‌کنندگان را به کاهش مخارج خود وا‌داشت و به این ترتیب کشور را به سومین کسادی خود ظرف ده سال گذشته فرو‌برد، اقتصاد آن بیش از مقداری که در سه ماهه نخست بر‌آورد می‌شد، افت کرد. به گزارش دبیر‌خانه دولت ژاپن، تولید نا‌خالص داخلی در سه ماه منتهی به مارس با نرخ سالانه 7/3 در‌صد تنزل یافت؛ در حالی که نرخ باز‌بینی ‌شده برای کاهش تولید در سه ماه قبل از آن 3 در‌صد بود. نرخ متوسطی که 23 اقتصاد‌دان شرکت‌کننده در نظر‌سنجی بلومبرگ‌نیوز برای کاهش تولید ژاپن پیش‌بینی می‌کردند، 9/1 در‌صد بود. فاجعه مارس گذشته به اقتصادی آسیب رساند که پیش‌تر به خاطر چند سال کاهش پیاپی قیمت‌ها و فرو‌کش کردن مخارج مصرفی از پا در‌آمده بود و چون کار‌خانه‌ها تعطیل شدند، سود شرکت‌هایی مانند تویوتا کاهش یافت. اقتصاد ژاپن که اگر تغییرات قیمت‌ها را در نظر نگیریم، اکنون در کوچک‌ترین اندازه خود از سال 1991 به این سو قرار دارد، ممکن است در فصل کنونی و پیش از رونق دوباره در ادامه سال با آغاز باز‌سازی، باز هم تنزل یابد. «با افت صادرات و مخارج مصرفی، ممکن است که انقباض اقتصاد در سه‌ماهه دوم حتی از این هم بیشتر شود». این را نوریو میاگاوا، اقتصاد‌دان ارشد موسسه تحقیقاتی و مشاوره‌ای میزوهو در توکیو می‌گوید. «احتمالا اقتصاد از سه‌ماهه سوم که آشوب به‌وجود ‌آمده در زنجیره عرضه فرو ‌می‌نشیند و باز‌سازی‌ها آغاز می‌شود، رشد خود را از سر خواهد گرفت.» چند روز پیش (20 مه) شاخص متوسط سهام نیکی، به خاطر داده‌های بد‌تر از انتظار درباره جی‌دی‌پی، 4/0 در‌صد افت کرد. شاخص نیکی بعد از زلزله و سونامی که بیش از 24 هزار کشته یا مفقودی به جا گذاشت، 8 در‌صد کاهش یافته است. کائورو یوسانو، وزیر اقتصاد ژاپن به خبر‌نگاران گفت که این سقوط اقتصادی می‌تواند تنها یک «پدیده گذرا» باشد و دو فصل متوالی از افت فعالیت‌های اقتصادی «ضرورتا به معنای تغییر مسیر اقتصاد نیست.» اقتصاد‌دانان معمولا رکود را افت اقتصاد طی دو فصل متوالی تعریف می‌کنند. دولت ژاپن در مقابل برای این کار، کمیته‌ای از اساتید دانشگاه را به تعیین زمان آغاز و پایان دوره‌های بهبود وا‌داشته است. به گفته دبیر‌خانه دولت، بعد از باز‌بینی داده‌های گرد‌آوری ‌شده از سال 1980 به این سو، رقم باز‌بینی ‌شده تولید نا‌خالص داخلی در سه‌ماهه چهارم که افتی 3 در‌صدی را بر مبنای سالانه به دست می‌دهد، بیش از دو برابر تخمین پیشین بود. داده‌های کنونی نشان می‌دهد که افزایش سرمایه بنگاه‌ها در سه‌ماهه نخست 9/0 در‌صد کاهش یافته و این اولین بار در شش فصل اخیر است که چنین اتفاقی رخ می‌دهد. جونکو نیشیوکا، اقتصاد‌دان ارشد آر‌بی‌اس (بانک پادشاهی اسکاتلند) در توکیو می‌گوید: «نمی‌توان به سادگی تصور کرد که در حالی که هنوز عدم‌اطمینان‌های زیادی وجود دارد، شرکت‌ها بی‌باکانه مخارج تجاری خود را افزایش خواهند داد.» گزارش هفته پیش همچنین نشان داد که در دوره دو ماهه ژانویه‌‌-‌مارس، مخارج مصرفی در قیاس با سه ماه قبل از آن (دومین فصل پیاپی افت اقتصاد) 6/0 در‌صد کمتر شده است. منبع: بلومبرگ

منبع:	دنیای اقتصاد	تاریخ انتشار:	1390-03-08
نویسنده:	اکونومیست,بلومبرگ	مترجم:	حسین راستگو
چکیده:
بعد از زلزله در ژاپن شور و شوق بی‌سابقه‌ای برای اصلاحات پدیدار شده است. دولت با بی‌توجهی از کنار این موضوع می‌گذرد.
نگاه اقتصاد ژاپن مساله‌ای ترس‌آور برای ژاپنی‌های حاضر در قدرت وجود دارد. در خلال تعطیلات هفته طلایی در ماه جاری، هزاران داو‌طلب به جست‌وجو در ویرانه‌های پر از گل‌و‌لای باقیمانده از سونامی ماه مارس کمک کردند. جاده‌ها، قطار‌های سریع‌السیر و کار‌خانه‌های ویران‌شده با سرعتی شگفت‌آور به وضعیت عادی خود بر‌گشته‌اند. در میان این شور و شوق مردم به باز‌سازی، ایده‌هایی درباره چگونگی اصلاحات و باز‌سازی، نه تنها در مناطق آسیب‌دیده، بلکه همچنین در کل کشور بروز یافته‌اند که زمانی تابو به شمار می‌آمدند. قدرت ترکیب‌یافته زلزله، سونامی و یک حادثه هسته‌ای تمام‌عیار، هر حسی از آسوده‌خاطری را که ژاپنی‌ها درباره انعطاف‌پذیری کشورشان داشته‌اند، دگر‌گون کرده است. تلاش‌های ناشیانه توکیو‌الکتریک‌پاور (تپکو) برای مقابله با بحران در نیرو‌گاه هسته‌ای دای‌ایچی فوکوشیما موقعیت واقعی این شرکت را نشان داده: یک انحصار‌گر بی‌کفایت آن قدر بزرگ است که می‌تواند ناظرانش را خود انتخاب کند یا آنها را تحت کنترل خود بگیرد. این شرکت باید به فعالیت خود پایان دهد. در همین حین کشتی‌های ماهیگیری نا‌بود‌شده و مزارع برنج غرق‌شده در دریا در شمال شرقی ژاپن بحث‌هایی را درباره سرمایه‌گذاری خصوصی در این حوزه‌های به‌شدت محافظت‌شده که دیگر چشم‌انداز مطلوبی را برای جوان‌ها به همراه ندارند، در انداخته است. بسیاری از افراد از ایده مناطق ویژه اقتصادی در شمال شرق حمایت می‌کنند؛ ایده‌ای که این منطقه را از قوانین پیچیده دولتی که مانع کسب‌و‌کار آزاد هستند، رها می‌کند. اینها همه ایده‌های خوبی‌اند؛ اما اگر دولت مرکزی مستقیما از آنها حمایت نکند، تحلیل خواهند رفت. نائوتو کان، نخست‌وزیر ژاپن در بخش بزرگی از بحران غمگنانه از صحنه کناره‌‌گیری کرده است. با این همه زمانی که رهبری خود را نشان می‌دهد، عامه مردم به او پاسخ می‌دهند. محبوبیت او هر چند اندک است، اما در ماه جاری بعد از اینکه به شکلی غیر‌منتظره بر تعطیلی نزدیک‌ترین نیرو‌گاه برق هسته‌ای به توکیو پا‌فشاری کرد، زیاد‌تر شد. او به خاطر تعلیق برنامه‌های معطوف به ساخت نیرو‌گاه‌های هسته‌ای بیشتر، تحسین مردم را بر‌انگیخته. بی‌تردید اگر با کمپین «کان را سر‌نگون کنید» در میان اپوزیسیون و حتی درون حزب خودش روبه‌رو نبود، می‌توانست کار‌های بیشتری را برای شتاب بخشیدن به برنامه اضطراری 10‌تریلیون ینی (123 میلیارد دلاری) برای باز‌سازی بخش‌های آسیب‌دیده منطقه توهوکو انجام دهد؛ اما او باید بر چنین کوته‌فکری‌هایی غلبه کند. مجلس چند‌دسته برای انجام این کار، کان باید ماهرانه پیامی را به بزرگی چالش‌هایی که توهوکو در برابر خود دارد، مخابره کند. او همچنین به بحث و گفت‌وگو درباره آن نیاز دارد تا صدایش بیرون از راهرو‌های قدرت هم شنیده شود. چند علامت دلسرد‌کننده در این میان دیده می‌شود. با افزایش دیون جبرانی تپکو، کان پیشنهادی را به زبان آورده که روز‌گاری باور‌کردنی نبود: این شرکت باید تعطیل شود. ممکن است دست آخر بسیاری از دیون آن، دولت را گرفتار کنند؛ اما تعطیلی یک کار‌خانه می‌تواند به آزاد‌سازی در بخش انرژی که باید مدت‌ها پیش انجام می‌شد، کمک کند. در نگاهی کلی‌تر کان باید برای تشویق مردم به پذیرش تغییرات سخت بر فضای عمومی همبستگی با توهوکو چیره شود. افزایش مالیات‌ها نه فقط برای پرداخت هزینه باز‌سازی در این منطقه، بلکه همچنین برای تقویت نظام تحت فشار تامین اجتماعی ژاپن ضروری است. شاید لازم باشد که سن باز‌نشستگی نیز که اکنون نزدیک به 65 سال است، آشکارا افزایش یابد. تا به حال پیام کان آشفته و نا‌روشن بوده. حتی با این وجود که عرضه‌کنندگان قطعات در توهوکو که در این فاجعه آسیب دیده‌اند از تجارت آزاد سود خواهند برد، کان از ایده شرکت در گفت‌وگو‌های مربوط به ایجاد یک منطقه آزاد تجاری با نام Trans-Pacific Partnership عقب‌نشینی کرده. با این حال او باید طرح‌هایی را برای آزاد‌سازی پی بریزد که شرکت‌های خصوصی را به سرمایه‌گذاری در توهوکو و مناطق دیگر ترغیب کنند. عاملی که او را از این کار باز‌می‌دارد، سیاست است. در حالی که پارلمان ژاپن چند‌دسته شده، شجاع بودن سخت است، اما سیاستمداران توانایی او برای مهار افکار عمومی در این قضیه را نا‌دیده گرفته‌اند. سال‌های زیادی نیست که ایده‌های خوب، چنین آزادانه در ژاپن جریان یافته‌اند؛ اما این دست فضا‌ها پایدار نمی‌مانند. اگر کان این فرصت را از دست دهد، ژاپن سال‌ها حسرت خواهد خورد. گسستی قاطع از گذشته اقتصاد ژاپن بعد از زلزله اقتصاد ژاپن با سرعتی بیشتر از آنچه انتظار می‌رفت، بهبود می‌یابد. آیا تغییرات گسترده‌تر نیز می‌تواند به سرعت رخ دهد؟ 13 مه گذشته، یوشیهیرو مورای، فرماندار استان سونامی‌زده میاگی عریضه‌ای خشم‌آلود را از روسای یک شرکت تعاونی که از مدت‌ها پیش بخشی از غنی‌ترین محل‌های ماهیگیری شمال شرقی ژاپن را در کنترل خود داشتند، دریافت کرد. شعار آنها این بود: «نمی‌گذاریم ماهیگیر حقوق‌بگیر شود.» آنها در این عریضه به برنامه مورای که گفته بود باید در عوض دریافت پول برای باز‌سازی وسایل آش و لاش‌ شده، بگذارند که شرکت‌های خصوصی در آب‌های میاگی ماهی بگیرند، پاسخ داده بودند. مورای که قبلا خلبان بوده، توجهی به اعتراض‌های آنها نکرد و متوجه شد که بیشتر‌شان بیش از 60 سال سن دارند و به این ترتیب این صنعت به هر طریق در معرض خطر فرو‌پاشی قرار دارد. او بعدا به اکونومیست گفت که آزاد‌سازی سواحل میاگی به عنوان مدلی برای اصلاحات در سراسر کشور عمل خواهد کرد. او گفت: «هر جا انقلابی رخ دهد، همیشه درد و رنج‌هایی هم به وجود می‌آید.» بعد از اینکه زلزله و سونامی 11 مارس و بحران هسته‌ای متعاقب آن، ایمان شهر‌وندان ژاپن را به کشور خود و مدیرانش دستخوش دگر‌گونی کرد، این قبیل تصمیمات رایج‌تر شده‌اند. اکنون پرسش این است که آیا این شور و شوق به اصلاح تنها به باز‌سازی توهوکو، منطقه ویران‌شده در شمال شرقی محدود خواهد ماند یا از آن فرا‌تر خواهد رفت و مشکلات اضافه‌ظرفیت، بدهی‌های فراوان عمومی و روند کاهش قیمت‌ها را که از مدت‌ها قبل از فاجعه ژاپن را به ستوه آورده بودند، حل خواهد کرد؟ سرعت رفع مشکلات، امید‌ها را به این که اقتصاد ژاپن بعد از این شوک‌های آغازین دوباره بهبود خواهد یافت، بالا می‌برد. تولید صنعتی بین ماه‌های فوریه و مارس 5/15 در‌صد کاهش یافت که سقوطی شدید‌تر از رکورد پیشین 6/8 در‌صدی را که در فوریه 2009 و اندکی بعد از ور‌شکستگی لمن‌برادرز ثبت شد، نشان می‌دهد. ارقام این هفته نشان داد که جی‌دی‌پی ژاپن در سه‌ماهه نخست امسال در قیاس با سه‌ماهه پایانی سال گذشته با نرخ سالانه‌ای معادل 7/3 در‌صد کاهش یافته و اقتصاد ژاپن را به لحاظ تکنیکی به رکود فرو برده است. افزون بر آن کاهش تولید در ماه‌های آخر سال 2010، 3 در‌صد بود، در حالی که مقدار آن قبلا 3/1 در‌صد بر‌آورد شده بود، اما اقتصاد‌دانان مستقل افزایشی را در نیمه دوم سال جاری پیش‌بینی می‌کنند که در مقایسه با آنچه بعد از ور‌شکستگی لمن رخ داد، پیشرفتی بزرگ است. بهبود در توهوکوی مصیبت‌زده از آنچه بسیاری از افراد پیش‌بینی کرده بودند، سریع‌تر بوده. دولت می‌گوید که نود در‌صد بنگاه‌های تولید‌کننده‌ای که از این فاجعه آسیب دیده‌اند، امید‌وارند که تولید خود را به سطوح پیش از بحران در میانه تابستان گذشته برسانند. بعد از تلاش قهرمانانه رنساس‌الکترونیکس، شرکت تراشه‌ای زلزله‌زده‌ای که میکرو‌کنترلگر‌هایش برای کار بسیاری از خود‌رو‌ها حیاتی‌اند، تویوتا که به سختی آسیب دیده بود، امید‌وار است که تا پاییز روند عادی تولید خود را از سر گیرد. تولید برق در توکیو نیز که با از‌کار‌افتادگی نیرو‌گاه هسته‌ای دای‌ایچی فوکوشیما و ژنراتور‌های دیگر در اثر زلزله و سونامی دچار آشفتگی‌های فراوانی شده بود، در حال احیا است و بهبود اقتصاد را بیش از پیش تقویت خواهد کرد. از 29 مارس تا‌کنون موردی از قطع کامل برق رخ نداده است. توکیو‌الکتریک‌پاور (تپکو) که نیرو‌گاه فوکوشیما را در مالکیت خود دارد، امید‌‌وار است که حد‌اکثر ظرفیتش در تابستان امسال به 56-55 گیگا‌وات برسد که اگر هوا زیاد گرم نشود، می‌تواند مازاد اندکی را هم به وجود آورد. فرا‌تر از توکیو، تردید‌ها درباره کاهش احتمالی تولید برق در تابستان پیش رو هنوز ادامه دارند؛ چون تنها 19 ر‌آکتور از 54 رآکتور هسته‌ای ژاپن کار می‌کند. بسیاری از آنهایی که برای انجام رسیدگی‌های معمول بسته شده‌اند، برای آغاز دوباره کار خود به تایید دولت‌های محلی نیاز دارند؛ اما در حالی که حادثه فوکوشیما هنوز در ذهن مردم بسیار تازه است، معلوم نیست که بتوانند تایید این کار را بگیرند. با این همه شرکت‌ها و خانواده‌ها نشان داده‌اند که به کاهش تقاضا در ساعات اوج مصرف تمایل دارند و دولت امید‌وار است که این موضوع نیاز به قطع کامل برق را از بین ببرد. یک نکته امید‌وار‌کننده دیگر این است که مصرف‌کنندگان دوباره پا می‌گیرند. هر چند در ماه آوریل کاهش بی‌سابقه‌ای در میزان اعتماد آنها به بازار رخ داد، اما تعطیلات «هفته طلایی» در روز‌های نخست ماه مه جنب‌و‌جوشی غیر‌منتظره را در گردشگری به بار آورد. ماساکی کانو، اقتصاد‌دان ارشد جی‌پی‌مورگان در توکیو به شوخی می‌گوید که «این نخستین باری است که در ترافیک گیر کرده‌ام و خوشحال بوده‌ام.» اما اگر بخش خصوصی تمام نیروی خود را برای باز‌سازی صرف می‌کند، بخش عمومی جسارت و دلاوری کمتری دارد. دولت بودجه متممی به ارزش 4 تریلیون ین (50 میلیارد دلار) را برای جمع‌آوری آثار باز‌مانده از فاجعه و دیگر کار‌های ضروری تصویب کرده است؛ اما کشمکشی سیاسی درباره طرحی برای خرج 10 تریلیون ین دیگر جهت باز‌سازی و احیای توهوکو، منطقه‌ای که حتی بیش از فاجعه نیز با مشکلاتی دست به گریبان بوده، وجود دارد. این مخارج عمومی برای تضمین رونق قدرتمندانه اقتصاد ملی حیاتی خواهد بود. حتی اگر دولت نائوتو کان که از نتایج ضعیف در نظر‌سنجی‌ها و چند‌دستگی در پارلمان رنج می‌برد بتواند در این جدال پیروز شود، باز هم تردید‌هایی در این باره وجود دارد که آیا رهبری‌اش چنان قدرتمند است که بتواند اقتصاد را از دو دهه رشد اندک و بدهی‌های روز‌افزون خارج کند. در 17 مه، نخست‌وزیر تصمیم‌گیری درباره پیوستن به گفت‌وگو‌ها برای تشکیل یک منطقه آزاد تجاری را به تعویق انداخت. هدف از تشکیل این منطقه، جلو‌گیری از ادامه روند کاهش مشاغل تولیدی در آسیا که از پایه صنعتی ژاپن می‌کاهد و در‌آمد‌های مالیاتی را تحلیل می‌برد، بود. نگرانی دیگر این است که آیا کان می‌تواند اصلاحاتی را در نظام مالی برای کمک به کاستن از بار موجود بر بودجه‌های عمومی انجام دهد یا نه. نظر‌سنجی‌ها نشان می‌دهند که گرایش به بالا بردن مالیات بر مصرف برای کمک به تقسیم فشار باز‌سازی که اندکی بعد از بحران زیاد بود، حالا کاهش می‌یابد. با وجود این تردید‌ها درباره سیاست اصلاحات، مورای تنها کسی نیست که گسستی قاطع از گذشته را مطالبه می‌کند. درون وزارت اقتصاد، تجارت و صنایع (متی)، برنامه‌هایی باز‌بینی‌شده برای رشد آماده می‌شوند که به گفته یکی از مقامات، تولید‌کنندگان کوچک برق را به افزایش سهم خود از شبکه توانا می‌سازد، افزایش انرژی‌های تجدید‌پذیر را تشویق می‌کند و اندازه‌گیری هوشمند را برای تحریک محافظت‌ها به کار می‌بندد. مقامات بر این باورند که تمرکز بر فناوری‌های سبز می‌تواند تکانی تازه به اقتصاد ژاپن بدهد. برخی فکر می‌کنند که تپکو باید در معرض ور‌شکستگی قرار گیرد و در همین زمان در‌های بازار انرژی توکیو به روی رقابت بیشتر گشوده شود. دولت‌ تا این اندازه پیش نرفته؛ اما در 18 ماه مه کان اشاره کرد که شاید قدرت انحصاری نیرو‌گاه‌های برق مورد باز‌بینی قرار گیرد، کاری که می‌تواند به جدا‌سازی تولید و توزیع برق از همدیگر بینجامد. به قول یکی از مقامات متی، فضا در حال دگر‌گونی است. «قبل از 11 مارس، هدف ژاپن روشن نبود. حالا این هدف بسیار آشکار‌تر شده.» امروز بیشتر تلاش‌ها بر بهبود و خروج از فاجعه متمرکز شده‌اند؛ اما به شکلی منطقی می‌توان امید‌وار بود که انرژی‌ها به یافتن راه تازه رو به جلویی برای اقتصادی معطوف شوند که عمدتا به خاطر تجارت خارجی رشد می‌کند، تقاضای داخلی‌اش کافی نیست و نتوانسته از خروار‌ها پول نقد آزادی که در تراز‌نامه‌های خصوصی وجود دارد، به گونه‌ای مولد استفاده کند. افت اقتصاد ژاپن بعد از زلزله فرا‌تر از پیش‌بینی‌ها است بعد از آنکه زلزله و سونامی 11 مارس گذشته تولید ژاپن را به هم ریخت و مصرف‌کنندگان را به کاهش مخارج خود وا‌داشت و به این ترتیب کشور را به سومین کسادی خود ظرف ده سال گذشته فرو‌برد، اقتصاد آن بیش از مقداری که در سه ماهه نخست بر‌آورد می‌شد، افت کرد. به گزارش دبیر‌خانه دولت ژاپن، تولید نا‌خالص داخلی در سه ماه منتهی به مارس با نرخ سالانه 7/3 در‌صد تنزل یافت؛ در حالی که نرخ باز‌بینی ‌شده برای کاهش تولید در سه ماه قبل از آن 3 در‌صد بود. نرخ متوسطی که 23 اقتصاد‌دان شرکت‌کننده در نظر‌سنجی بلومبرگ‌نیوز برای کاهش تولید ژاپن پیش‌بینی می‌کردند، 9/1 در‌صد بود. فاجعه مارس گذشته به اقتصادی آسیب رساند که پیش‌تر به خاطر چند سال کاهش پیاپی قیمت‌ها و فرو‌کش کردن مخارج مصرفی از پا در‌آمده بود و چون کار‌خانه‌ها تعطیل شدند، سود شرکت‌هایی مانند تویوتا کاهش یافت. اقتصاد ژاپن که اگر تغییرات قیمت‌ها را در نظر نگیریم، اکنون در کوچک‌ترین اندازه خود از سال 1991 به این سو قرار دارد، ممکن است در فصل کنونی و پیش از رونق دوباره در ادامه سال با آغاز باز‌سازی، باز هم تنزل یابد. «با افت صادرات و مخارج مصرفی، ممکن است که انقباض اقتصاد در سه‌ماهه دوم حتی از این هم بیشتر شود». این را نوریو میاگاوا، اقتصاد‌دان ارشد موسسه تحقیقاتی و مشاوره‌ای میزوهو در توکیو می‌گوید. «احتمالا اقتصاد از سه‌ماهه سوم که آشوب به‌وجود ‌آمده در زنجیره عرضه فرو ‌می‌نشیند و باز‌سازی‌ها آغاز می‌شود، رشد خود را از سر خواهد گرفت.» چند روز پیش (20 مه) شاخص متوسط سهام نیکی، به خاطر داده‌های بد‌تر از انتظار درباره جی‌دی‌پی، 4/0 در‌صد افت کرد. شاخص نیکی بعد از زلزله و سونامی که بیش از 24 هزار کشته یا مفقودی به جا گذاشت، 8 در‌صد کاهش یافته است. کائورو یوسانو، وزیر اقتصاد ژاپن به خبر‌نگاران گفت که این سقوط اقتصادی می‌تواند تنها یک «پدیده گذرا» باشد و دو فصل متوالی از افت فعالیت‌های اقتصادی «ضرورتا به معنای تغییر مسیر اقتصاد نیست.» اقتصاد‌دانان معمولا رکود را افت اقتصاد طی دو فصل متوالی تعریف می‌کنند. دولت ژاپن در مقابل برای این کار، کمیته‌ای از اساتید دانشگاه را به تعیین زمان آغاز و پایان دوره‌های بهبود وا‌داشته است. به گفته دبیر‌خانه دولت، بعد از باز‌بینی داده‌های گرد‌آوری ‌شده از سال 1980 به این سو، رقم باز‌بینی ‌شده تولید نا‌خالص داخلی در سه‌ماهه چهارم که افتی 3 در‌صدی را بر مبنای سالانه به دست می‌دهد، بیش از دو برابر تخمین پیشین بود. داده‌های کنونی نشان می‌دهد که افزایش سرمایه بنگاه‌ها در سه‌ماهه نخست 9/0 در‌صد کاهش یافته و این اولین بار در شش فصل اخیر است که چنین اتفاقی رخ می‌دهد. جونکو نیشیوکا، اقتصاد‌دان ارشد آر‌بی‌اس (بانک پادشاهی اسکاتلند) در توکیو می‌گوید: «نمی‌توان به سادگی تصور کرد که در حالی که هنوز عدم‌اطمینان‌های زیادی وجود دارد، شرکت‌ها بی‌باکانه مخارج تجاری خود را افزایش خواهند داد.» گزارش هفته پیش همچنین نشان داد که در دوره دو ماهه ژانویه‌‌-‌مارس، مخارج مصرفی در قیاس با سه ماه قبل از آن (دومین فصل پیاپی افت اقتصاد) 6/0 در‌صد کمتر شده است. منبع: بلومبرگ

دسته بندی اطلاعات

اقتصاد ژاپن بعد از زلزله

بعد از زلزله در ژاپن شور و شوق بی‌سابقه‌ای برای اصلاحات پدیدار شده است. دولت با بی‌توجهی از کنار این موضوع می‌گذرد.

مشخصات ثبت اطلاعات

مدیریت رازنامه

نظرات و پیشنهادات

سلام،وقت بخیر زمانی که لیست تعدیل حقوق تهیه می گردد و حقوق و عیدی از مالیات معاف می گردند در سیستم حسابداری چطور باید مالیات حقوق را کسر کرد متشکرم

سلام ، وقت بخیر نحوه سند زدن پرداختی بیمه تامین اجتماعی به چه صورته ؟ بدون این که تو لیست حقوق و دستمزد بیام ه صورت جداگانه چطوری ثبت بزنم؟

سلام و وقت بخیر برای استارت آپ ها و کسب و کارهای الکترونیک آیا معافیت مالیاتی وجود دارد؟ در صورت تایید، نحوه استفاده از معافیت چگونه است؟

سلام و وقت بخیر برای استارت آپ ها و کسب و کارهای الکترونیک آیا معافیت مالیاتی وجود دارد؟ در صورت تایید، نحوه استفاده از معافیت چگونه است؟

با سلام خدمت استاد محترم برای آموزش کارکنان در دوره آموزشی اکسل در حسابداری میخواستم ببینم چطوری باید با شما هماهنگی کنیم. با تشکر