مالیات بر درآمد حقوق

          بر اساس ماده 86 ق.م.م" پرداخت کنندگان حقوق هنگام هر پرداخت یا تخصیص آن مکلفند مالیات متعلق را طبق مقررات ماده 85 ق.م.م محاسبه وکسر و ظرف سی روز ضمن تسلیم فهرستی متضمن نام و نشانی در یافت کنندگان حقوق و میزان آن به اداره امور مالیاتی پرداخت ودر ماههای بعد فقط تغییرات را صورت دهند."

"پرداختهایی که توسط غیر از پرداخت کنندگان مقرری و حقوق اصلی انجام می شود ، پرداخت کنندگان، مکلف به محاسبه و کسر  مالیات متعلق  بدون کسر معافیت ماده 84 ق.م.م میباشند. در مواردی که از اشخاص مقیم خارج که در  ایران شعبه یا نمایندگی ندارند حقوق دریافت شود، دریافت کنندگان حقوق مکلفند بر اسا س ماده 82 ق.م.م مالیات متعلقه را به اداره اامور مالیاتی محل سکونت خود پرداخت نمایند."

تعریف درآمد حقوق:طبق ماده 82 ق.م.م" درآمدی که شخص حقیقی در خدمت شخص دیگر ( اعم از

حقیقی یا حقوقی ) در قبال تسلیم نیروی کار خود بابت اشتغال در ایران بر حسب مدت یا کار انجام یافته

به طور نقد یاغیر نقد تحصیل می کند ، مشمول مالیات بر درآمد حقوق است."

درآمد حقوقی که در مدت ماموریت خارج از کشور (از طرف دولت جمهوری اسلامی ایران با اشخاص مقیم ایران) از منابع ایرانی عاید شخص می شود مشمول مالیات بر درآمد حقوق است.

آنچه از تعریف فوق مشخص می گردد اینست که درآمد حقوق در نتیجه رابطه  استخدامی(وجه تمایز درآمد حقوق با مشاغل) بوجود آمده و حتما" می بایست در داخل ایران(مگر در موارد ماموریتهای خارج از کشور)  تحصیل شده باشد.

 

درآمد مشمول مالیات حقوق

  درآمد مشمول مالیات حقوق عبارت است از" حقوق (مقرری یا مزد، یا حقوق اصلی ) و مزایای مربوط به شغل اعم از مستمر ویا غیر مستمر قبل از وضع کسورو پس از کسر معافیتهای مقرر در این قانون" .( ماده 83 ق.م.م )

بطور کلی درآمد حقوق به ترتیب زیر قابل تفکیک میباشد:

الف) حقوق ثابت ( اصل حقوق )

ب‌)    مزایای مربوط شغل که به دو بخش مزایای مستمر و غیر مستمر قابل تفکیک می باشد.

مزایای مستمر: به آندسته از دریافتی هایی که حقوق بگیر بطور مستمروماهانه علاوه بر حقوق اصلی دریافت می نماید، گفته میشود وشامل نقدی و غیر نقدی میباشد. مزایای نقدی مستمر عبارتند از، فوق العاده شغل ، حق اولاد ، حق مسکن ، ایاب و ذهاب ،حق جذب، فوق العاده محرومیت از تسهیلات زندگی،فوق العاده بدی آب و هوا ، فوق العاده محل خدمت، فوق العاده کسر صندوق و.....  .

مزایای غیر نقدی مستمر عبارتند از، استفاده از اتومبیل اختصاصی و استفاده از مسکن .

مزایای غیرمستمر: به آندسته از دریافتی هایی که حقوق بگیر بطورغیر مستمروبه صورت موردی علاوه بر حقوق اصلی دریافت می نماید، گفته میشود.وشامل نقدی و غیر نقدی میباشد.

مزایای نقدی غیر مستمر عبارتند از اضافه کار ،پاداش انجام کار ، فوق العاده ماموریت ، هزینه سفر ، وجوه پرداختی بابت لباس ، عیدی و پاداش آخر سال ، بازخرید مرخصی و....  .

مزایای غیر نقدی غیر مستمرشامل برنج ، روغن و....... .

براساس تبصره ماده 83 ق.م.م مزایای غیر نقدی مشمول مالیات حقوق بشرح زیر تقویم و محاسبه میشود:

الف) مسکن با اثاثیه معادل 25 درصد و بدون اثاثیه 20 درصد حقوق و مزایای مستمر نقدی (باستثنای مزایای معاف موضوع ماده  91 ق.م.م) در ماه پس از وضع وجوهی که از این بابت از حقوق کارمند کسر میشود.

 

 ب ) اتو مبیل اختصاصی با راننده معادل  10 درصد و بدون راننده معادل 5 درصد حقوق و مزایای مستمر نقدی (باستثنای مزایای معاف موضوع ماده  91 ق.م.م) در ماه پس از وضع وجوهی که از این بابت از حقوق کارمند کسر میشود.

کلیه خودرو های دستگاههای دولتی باستثناء خودروهای خدمات اختصاصی و تشریفاتی ، خودروهای خدمات عمومی محسوب میشوند و مشمول بند "ب" ماده 83 ق.م.م نخواهند بود.

 

 ج ) سایر مزایای غیر نقدی معادل قیمت تمام شده برای پرداخت کننده حقوق .

برای سایر کارکنان حقوق بگیر( بخش خصوصی ) استفاده از خودروی اختصاصی به عنوان یک نوع مزایای غیر نقدی محسوب گردیده و می بایست با در نظر گرفتن سایر مزایای غیر نقدی (مستمر و غیر مستمر ) حقوق بگیر حداکثر تا سقف معادل دو دوازدهم معافیت سالانه موضوع ماده 84 ق.م.م باستناد بند 13 ماده91 ق.م.م از پرداخت مالیات معاف و مازاد مشمول مالیات حقوق میباشد.

 

نرخ مالیات بر درآمد حقوق

        ماده 85ق.م.م نرخ ومالیات بر درآمد حقوق را به شرح ذیل تعیین نموده است:

•        " در مورد کارکنان مشمول قانون نظا م هماهنگ پرداخت کارکنان دولت پس از کسر معافیتهای مقرر در این قانون به نرخ مقطوع 10%."

کارکنان وزارتخانه ها ،موسسات دولتی یا وابسته به دولت ، بانکها وسایر شرکتهای دولتی ونیز سازمانهایی که شمول قوانین ومقررات عمومی برآنها مستلزم ذکر نام یا تصریح نام است ویا از محل اعتبارات دولتی حقوق دریافت مینمایند و همچنین اعضای هیات علمی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی دولتی از نظر مالیات بر درآمد حقوق مشمول نرخ فوق میباشند.

•        در مورد سایر حقوق بگیران پس از کسر معافیتهای مقرر در این قانون تا مبلغ 42000000ریال به نرخ 10%و نسبت به مازاد آن به نرخ ماده 131 ق.م.م .

معافیت

        ماده84 ق.م.م میزان معافیت درآمد حقوق و ماده91 ق.م.م و ماده92 ق.م.م، آن بخش از درآمد حقوق را که مشمول مالیات حقوق نمی باشد را به شرح زیر مشخص مینماید:

-  تا میزان  150برابر حد اقل حقوق مبنای جدول حقوق موضوع ماده (1) قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت، درآمد سالانه مشمول مالیات حقوق کلیه حقوق بگیران از جمله کارگران مشمول قانون کار،از یک یا چند منبع ، از پرداخت مالیات معاف میشود.

برای مثال ضریب حداقل حقوق مبنا برای سال 82 عدد 320 میباشدکه با ضرب آن در عدد ثابت 400 حداقل حقوق مبنا برای سال 82 بدست خواهد آمد.میزان معافیت سالانه براسا س ماده84 ق.م.م بشرح زیر محاسبه می گردد:

                                                                                                   128000=400×320    

میزان معافیت سالانه مالیات حقوق سال82                                   19200000=150×128000                      

  -  درآمد حقوق دریافتی روسا و اعضای ماموریتهای سیاسی خارجی و روسا و اعضاء هیاتهای نمایندگی فوق العاده دول خارجی در ایران از دولت متبوع خود ، بشرط معامله متقابل و همچنین روسا و اعضای هیاتهای نمایندگی سازمان ملل متحد و موسسات تخصصی آن در ایران نسبت به درآمد حقوق دریافتی از سازمان و موسسات مزبور در صورتی که تابع دولت جمهوری اسلامی نباشند.     

-   درآمد حقوق روسا و اعضای ماموریت های کنسولی خارجی در ایران وهمچنین کارمندان موسسات فرهنگی دول خارجی که  از دولت متبوع خود دریافت می دارند ،بشرط معامله متقابل.

-  دریافتی کارشناسان خارجی از دولت متبوع یا موسسات بین المللی بابت اعزام به ایران از محل کمکهای بلا عوض فنی و اقتصادی وعلمی و فرهنگی دول خارجی و یا موسسات بین المللی که با موافقت دولت جمهوری اسلامی به ایران اعزام میشوند.

- دریافتی کارمندان محلی سفارتخانه ها و کنسولگریها ونمایندگیهای دولت جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور، در صورتیکه دارای تابعیت  جمهوری اسلامی ایران را نداشته و همچنین به شرط معامله متقابل.

-  حقوق بازنشستگی و وظیفه یا مستمری پرداختی به وراث و حق سنوات وحقوق ایام مرخصی استفاده نشده که در موقع بازنشستگی یا از کارافتادگی به حقوق بگیر پرداخت می شود.

-  هزینه سفر و فوق العاده مسافرت مربوط به شغل .

-  مسکن واگذاری در محل کارگاه یا کارخانه جهت استفاده کارگران و خانه های ارزان قیمت سازمانی در خارج از محل کارگاه یا کارخانه که مورد استفاده کارگران قرار می گیرد.

-  وجوه حاصل از بیمه بابت جبران خسارت بدنی و معالجه وامثال آن .

-  عیدی سالانه یا پاداش آخر سال جمعا" معادل یک دوازدهم میزان معافیت مالیاتی مالیاتی موضوع  ماده84 ق.م.م .

-  خانه های سازمانی که با اجازه قانونی یا بموجب ائیننامه های خاص در اختیار ماموران کشوری گذاشته میشود.

-  وجوهی که کارفرما بابت هزینه معالجه کارکنان خود یا افراد تحت تکفل آنها مستقیما" یا به وسیله حقوق حقوق بگیر به پزشک یا بیمارستان باستناد اسناد و مدارک مثبته پرداخت کند.

-  مزایای غیر نقدی پرداختی به کارکنان حد اکثر معادل دو دوازدهم معافیت موضوع ماده84 ق.م.م .

-  درآمد حقوق پرسنل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران اعم از نظامی و انتظامی ، مشمولان قانون استخدامی وزارت اطلاعات وجانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و آزادگان.

-  50% مالیات حقوق کارکنان شاغل در مناطق کمتر توسعه یافته طبق فهرست سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور بخشوده می شود.

-  به منظور تشویق کارفرمایان کارگاههای موجود به استخدام نیروی کار جدید ، دولت موظف است کارفرمایانی را که در دوران برنامه از طریق مراکز خدمات اشتغال وزرات کار و امور اجتماعی مبادرت به استخدام نیروی کار جدید نمایند تخفیفاتی به شرح زیر قرار دهد:

کاهش مالیات کارفرمایان این گونه کارگاهها به میزان برحقوق دریافتی از کارکنان  جدید الاستخدام.(ماده49برنامه سوم توسعه)

براساس آئیننامه اجرایی کلیه کارفرمایان مذکور با احراز شرایط مندرج در این آئیننامه از پرداخت مالیات برحقوق کارکنان جدید الا ستخدام علاوه بر نیروهای موجود بمیزان صددرصد معاف میباشند.

-  اقساط ماهیانه تسهیلات اعتباری مسکن از بانکها، از درآمد مشمول مالیات دریافت کنندگان تسهیلات کسر ومانده درآمد مکتسبه در شمول محاسبات مالیاتی قرار می گیرد.استفاده از این معافیت مالیاتی فقط برای یکبار برای هر خانوار ویا افراد متاهل مجاز بوده و شامل واحد های با مساحت مفید حد اکثر 120 متر مربع خواهد بود.(ماده 139 برنامه سوم توسعه)

 

 

مرور زمان مالیاتی حقوق

       مرور زمان مالیات حقوق ، در موارد تخلف کارفرما از تکالیف مقرر در ماده85 ق.م.م جاری بوده و مالیات متعلق بارعایت مرور زمان مالیاتی موضوع ماده157 ق.م.م قابل مطالبه خواهد بود.

در مواردیکه با اسناد و مدارک اثبات گردد که مالیات متعلق توسط کارفرما بموقع کسر گردیده لیکن بحساب مزبور واریز نگردیده است ،وصول این مالیات مشمول مرور زمان نخواهد بود.

مسئله1 -  کارمندی مشمول قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت باشد.اقلام دریافتی ماهانه وی به شرح زیر می باشد:

- حقوق و فوق العاده شغل مستمر ماهانه                                                                    900000ریال

- فوق العاده جذب مستمر                                                                                        500000 ریال

- فوق العاده شرایط محیط کارمستمر                                                                       150000 ریال

- فوق العاده نوبت کاری مستمر                                                                                 50000ریال 

- اضافه کار ساعتی در فروردین ماه                                                                          400000ریال

مطلوبست محاسبه مالیات حقوق اردیبهشت ماه سال 1381

حل:

                                                                       1600000= 50000+ 150000+ 500000+ 900000

درآمد حقوق سالانه                                                                                      19200000= 12×1600000

درآمد مشمول مالیات حقوق پس از کسر معافیت                           1800000= 17400000-19200000

مالیات سالانه                                                                                             180000= 10%× 1800000

مالیات حقوق اردیبهشت ماه                                                                        15000= 12÷ 180000

مالیات اضافه کار                                                                                           40000= 10%× 400000 

مجموع مالیات حقوق و اضافه کار اردیبهشت ماه                                      55000= 40000+ 15000

مسئله2-  کارمندی مشمول قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت باشد.اقلام دریافتی ماهانه وی به شرح زیر میباشد:

- حقوق و فوق العاده شغل مستمر ماهانه                                                             2500000ریال

- فوق العاده جذب مستمر                                                                                   700000 ریال

- حق مدیریت مستمر                                                                                         500000 ریال

- اضافه کار ساعتی در خرداد ماه                                                                         800000ریال

مطلوبست محاسبه مالیات حقوق خردادماه سال 1381

 حل:

                                                                       3700000= 500000+700000+2500000

درآمد حقوق سالانه                                                                             44400000=12×3700000

درآمد مشمول مالیات حقوق پس از کسر معافیت                 27000000=17400000-44400000

مالیات سالانه                                                                                  2700000=10%× 27000000

مالیات حقوق خرداد ماه                                                                     225000= 12÷ 2700000

مالیات اضافه کار                                                                                   80000= 10%× 800000 

مجموع مالیات حقوق و اضافه کار خرداد ماه                                     305000= 80000+225000

 

مسئله3-  کارمند یک شرکت خصوصی دریافتی به شرح زیر داشته باشد:

 

- حقوق و فوق العاده شغل مستمر ماهانه                                                                             5500000ریال

- فوق العاده جذب مستمر                                                                                                 1000000 ریال

- حق مدیریت مستمر                                                                                                         500000 ریال

- فوق العاده شرایط محیط کارمستمر                                                                                  300000 ریال

- ایاب و ذهاب                                                                                                                 200000 ریال

- اضافه کار ساعتی در خرداد ماه                                                                                        400000ریال

مطلوبست مالیات حقوق خردادماه سال 1381 .

حل:

                                                 7500000= 200000+300000+500000+1000000+5500000                                                                     

درآمد حقوق سالانه                                                                               90000000=12×7500000

درآمد مشمول مالیات حقوق پس از کسر معافیت                  72600000=17400000- 90000000

درآمدمشمول مالیات مشمول  نرخ ماده 131                        30600000=42000000-72600000

مالیات به نرخ 10%                                                                            4200000= 10%×42000000

مالیات به نرخ ماده 131 ق.م.م                                                       6120000=20%×30600000                                                  

مالیات سالانه                                                                          10320000= 6120000+4200000

مالیات حقوق خرداد ماه                                                                      860000=12÷10320000

مالیات اضافه کار                                                                                     80000=20%×400000

چون درآمد مشمول مالیات حقوق به نرخ ماده 131 ق.م.م محاسبه گردیده ،لذا اضافه کار نیز به مجموع در آمد مشمول مالیات منظور ونرخ ماده 131 ق.م.م اعمال خواهد شد.

مجموع مالیات حقوق و اضافه کار خرداد ماه                                       940000=80000+860000

مسئله4-  حقوق یک کارمند شرکت خصوصی در اسفند ماه سال 81 به شرح زیر می باشد:

- حقوق اصلی                                                                                          2000000ریال

- فوق العاده شغل                                                                                    1000000ریال

- فوق العاده محرومیت از تسهیلات                                                             200000ریال

- فوق العاده محل خدمت                                                                           100000ریال

- فوق العاده جذب                                                                                   1500000ریال

- اضافه کار                                                                                             1500000ریال

- پاداش آخر سال                                                                                    1500000ریال

مطلوبست محاسبه مالیات حقوق اسفند ماه.

حل:

مجموع درآمد مستمرغیر معاف                           4800000= 1500000+100000+200000+1000000+2000000

                                                                                                 57600000=12×4800000

درآمد مستمر سالانه پس از کسر معافیت سالانه                                         40200000=17400000-57600000

پاداش آخر سال پس از کسر معافیت بند 10 ماده 91                              50000=(12÷17400000)-1500000

مجموع درآمد مشمول حقوق اضافه کار و پاداش                             41750000=50000+1500000+40200000

که کمتر از نصاب 42000000 ریال می باشد بنابراین کلیه درآمدها به نرخ 10%مشمول مالیات خواهند شد.

مالیات یکساله درآمد مستمر                                                                             4020000=10%×40200000                                                        

مالیات یکماهه درآمد مستمر                                                                              335000= 12÷4020000

مالیات اضافه کار                                                                                                 150000=10%×1500000

مالیات پاداش                                                                                                            5000=10%×50000

مجموع مالیات اسفند ماه                                                                    490000=5000+150000+335000

 

مسئله5- دریافتی ماهانه کارمند یک شرکت خصوصی در سال 82 بشرح زیر می باشد:

- حقوق اصلی                                                                                          2500000ریال

- فوق العاده محرومیت از تسهیلات                                                             800000ریال

- فوق العاده بدی آب و هوا                                                                       400000ریال

- فوق العاده محل خدمت                                                                           400000ریال

وی از مسکن بدون اثاثه و اتومبیل بدون راننده نیز استفاده می نماید و مبلغ 150000 ریال بابت مسکن و 20000 ریال بابت اتومبیل از وی کسر می گردد.مالیات قابل کسر هر ماه را محاسبه نمایید.

 

حل:

مجموع درآمد غیر معاف                                                        4100000=400000+400000+800000+2500000

درآمد غیر نقدی مشمول مالیات (مسکن )                                                                820000=20%×4100000     

        درآمد غیر نقدی مشمول مالیات (مسکن )بعد از کسر پرداختی                            670000=150000-820000                                                                                  

درآمدغیر نقدی مشمول مالیات (اتومبیل )                                                            205000=5%×4100000

درآمد غیر نقدی مشمول مالیات (اتومبیل )بعد از کسر پرداختی                      185000=20000- 205000

درآمد مشمول مالیات یکساله                               59460000=12×4955000=185000+670000+4100000

                        کسر میشودمعافیت                                              (19200000)

                                         40260000 

                                                                                                4026000=10%×40260000  

مالیات یکماه حقوق                                                                                          335500=12÷4026000  

 

مسئله6-  حقوق و فوق العاده شغل شخصی که کارمند یکی از وزارتخانه ها می باشد مبلغ1500000ریال در ماه میباشد . در تیر ماه سال82 مبلغ   1700000ریال بابت اضافه کار ماههای گذشته دریافت نموده است . در پایان شهریور نیز مبلغ  1200000 ریال پاداش نقدی به وی پرداخت گردیده است. مطلوبست محاسبه مالیات اضافه کار و پاداش .

حل:

درآمد یکساله حقوق                                                                                   18000000=12×1500000

باقیمانده معافیت موضوع ماده 84 ق.م.م                                 (1200000)=19200000- 18000000                                                                                             

درآمد مشمول مالیات اضافه کار                                                       500000= 1200000- 1700000

مالیات اضافه کار                                                                                           50000= 10%×500000

مالیات پاداش                                                                                              120000=10%×1200000

 

مسئله7-  حقوق بگیر یک شرکت خصوصی که در منطقه کمتر توسعه یافته ، در تیر ماه سال 82 بشرح زیر می باشد:

- حقوق اصلی                                                                                            1500000ریال

- حق تخصص                                                                                             400000ریال

- فوق العاده خارج از مرکز                                                                            45000ریال

- فوق العاده بدی آب هوا                                                                              50000ریال

- فوق العاده جذب                                                                                        60000ریال

- اضافه کار                                                                                                 750000ریال

مطلوبست محاسبه مالیات حقوق تیر ماه.

حل:

مجموع درآمد مستمر                                       2055000=60000+50000+45000+400000+1500000

مجموع درآمد مستمر سالانه                                                                               24660000=12×2055000

کسر میشود معافیت                     &am