یکی از گام‌های اولیه برای شروع کسب‌وکار جدید تهیه طرح تجاری است.

اقدامات اولیه قبل از آغاز کسب‌وکار
تهیه طرح تجاری 

طرح تجاری سندی از یک برنامه مشروح است که با استفاده از کلمات و اشکال، چارچوب کسب‌وکار پیشنهادی را معرفی می‌کند.این طرح می‌تواند برنامه‌ای برای شروع کسب‌وکار جدید یا برنامه‌ای برای توسعه یا تغییر مسیر اساسی یک کسب‌وکار در حال فعالیت باشد. تهیه طرح تجاری به همان اندازه که برای کسب‌وکاری با 1 میلیارد پوند سرمایه اولیه ضروری است. برای کسب‌وکاری که برای آغاز فعالیت تنها نیازمند 1.000 پوند است نیز ضرورت دارد. طرح تجاری می‌تواند حامیان بالقوه را متقاعد کند که پیشنهاد شما منطقی است، همچنین برنامه‌ریزی و نظارت بر پیشرفت کسب‌وکار با استفاده از این طرح آسان‌تر خواهد بود.
یک طرح تجاری باید توسط افرادی که مسوول کسب‌وکار هستند و با مشاوره یک حسابدار کاردان تهیه شود.
اهداف یک طرح تجاری عبارتند از:
انتقال افکار به روی کاغذ
تامین سرمایه
نظارت بر پروژه
اهداف کلیدی
هنگام برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی کسب‌وکار جدید، باید نکات مختلفی را مدنظر داشته باشید. وقتی ایده تجاری در قالب یک طرح منظم تعریف شود، وضعیت برایتان روشن‌تر می‌شود و با دقت بیشتری می‌توانید پروژه را ارزیابی کنید. به علاوه، برای تکمیل طرح باید به سوالات زیادی پاسخ دهید و یافتن این پاسخ‌ها مستلزم تحقیق و بررسی خواهد بود. طرح تجاری کلیدی است که با آن می‌توانید به خزانه تامین‌کنندگان مالی راه پیدا کنید. بنابراین، لازم است کلیه اطلاعاتی که برای پاسخگویی به سوالات احتمالی آنها مورد نیاز است در این طرح وجود داشته باشد. همچنین ساختار و نحوه ارائه این طرح باید منظم و واضح و لحن ارائه مطالب نیز مجاب‌کننده و نشانگر شور و علاقه شما به پروژه باشد. چهار جنبه کلیدی زیر که حامیان به دنبال آن هستند باید در طرح تجاری گنجانده شده باشد:
اسناد مربوط به تحقیق بازار
برنامه‌ریزی مناسب
کنترل مالی
قابلیت و تعهد مسوولان پروژه
حتی اگر برای راه‌اندازی کسب‌وکار خود نیازی به گرفتن وام ندارید، باز هم طرح تجاری تهیه کنید، زیرا این طرح از هدر رفتن سرمایه جلوگیری می‌کند. به علاوه، پیش‌بینی‌های دقیق در زمینه تامین مالی که لازمه تکمیل این طرح است، هرگونه مشکل احتمالی را از قبل نشان خواهد داد.
طرح تجاری مسیری که کسب‌وکار برای سال اول (و گاهی اوقات برای یک مدت طولانی‌تر) باید طی کند را مشخص می‌نماید. با شروع کسب‌وکار معمولا کارهای بسیاری برای انجام دادن وجود دارند. گاهی اوقات این موضوع موجب می‌شود افراد به اشتباه این مشغله را مترادف با موفقیت کسب‌وکار خود بدانند، اما اگر طرح تجاری داشته باشید. می‌توانید حداقل ماهی یک بار وضعیت خود را بررسی کنید و ببینید آیا طبق برنامه پیش می‌روید یا خیر (به ویژه از لحاظ پیش‌بینی گردش وجوه نقد). اگر پاسخ منفی است، می‌توانید دست به اقدامات اصلاحی بزنید. هر چقدر سریع‌تر عمل کنید بهتر خواهد بود.

انتخاب قالب طرح تجاری
قالب‌های مناسب برای یک طرح تجاری متعددند؛ البته اطلاعات موجود در همه آنها کم و بیش به هم شبیه است. همچنین نرم‌افزارهایی برای تهیه طرح تجاری وجود دارند که پس از وارد کردن پاسخ مجموعه‌ای از سوالات، برای شما طرح تجاری تهیه می‌کنند. البته فراموش نکنید که این برنامه‌ها با وجود برخورداری از مزایایی مانند سهولت کار، نقایص آشکاری مانند عدم انعطاف‌پذیری نیز دارند.
بزرگ‌ترین خطر استفاده از این برنامه‌ها در این است که کارآفرین آینده را به اندازه کافی به چالش نمی‌اندازند.
شکل عمومی طرح شامل یک جلد، چند صفحه متن تایپ شده و ضمائم است. گاهی اوقات، طرح تجاری به اسنادی برای تایید اطلاعات متن نیاز دارد که می‌توان آنها را همراه با بقیه صفحات یا به صورت جداگانه به طرح ضمیمه کرد.
جلد مناسب باید به سند شما ظاهری حرفه‌ای بدهد. اطلاعات روی جلد شامل این موارد است: نام مسوول مسوولان پروژه، نام پیشنهادی یا فعلی کسب‌وکار (اگر نشانی تجاری وجود ندارد، نشانی منزل مالک را بنویسید) و نام و نشانی حسابدار (البته در صورتی که حسابدار نقش مهمی در تهیه طرح تجاری داشته باشد).
بهتر است تاریخ طرح جدید باشد. می‌توانید هر بار که طرح تجاری خود را به فرد جدیدی می‌دهید، نسخه‌ای جدید از آن را با تاریخ روز پرینت بگیرید یا سند را بدون تاریخ بگذارید. اگر تاریخ روی طرح قدیمی باشد، خواننده تصور می‌کند فرد دیگری قبلا آن را رد کرده است.

خلاصه و فهرست مطالب
خلاصه شامل یک صفحه مطلب حاوی عناوین کلیدی موجود در طرح تجاری است و به خواننده اجازه می‌دهد که در یک نگاه چکیده طرح را از نظر بگذراند. هرچه طرح بزرگ‌تر باشد، بر اهمیت این صفحه افزوده خواهد شد. یک طرح تجاری با بیش از حدود ده صفحه، بعد از خلاصه یک فهرست مطالب نیز دارد. در این فهرست شماره صفحات ذکر می‌شود و خواننده می‌تواند بلافاصله عنوان مورد نظر خود را پیدا کند.

مقدمه
مقدمه، متن واضح و شفافی است که ماهیت کسب‌وکار پیشنهادی را مشخص می‌کند. در طرح یک تولیدکننده باید وضعیت فعلی ساخت محصول (و در صورتی که تولید محصول از قبل آغاز شده) تاریخ عرضه اولیه و تعداد کالاهای فروخته شده نیز ذکر شوند. در طرح مربوط به یک کسب‌وکار خدماتی مواردی از قبیل خرده‌فروش یا عمده‌فروش بودن مشخص شود. اگر مراحل متعدد توسعه پیش‌بینی شده‌اند، باید این موارد را نیز ذکر کرد.

سوابق کسب‌وکار
ذکر سوابق کسب‌وکار تنها زمانی ضروری خواهد بود که یک کسب‌وکار در جریان در معرض فروش باشد یا یک بنگاه فعال قصد توسعه یا تغییر مسیر عمده‌ای از فعالیت‌هایش را داشته باشد. 

در این بخش، تاریخ آغاز فعالیت کسب‌وکار (در مورد شرکت‌های با مسوولیت محدود، این زمان معمولا تاریخ تشکیل است) و رخدادهای مهم اخیر در تاریخچه کسب‌وکار ذکر می‌شود. به علاوه، متن سوابق کسب‌وکار در برگیرنده آخرین حساب‌ها و نکاتی درباره وضعیت مالی فعلی کسب‌وکار است برای پروژه‌های بزرگ‌تر احتمالا حساب‌های سه سال آخر بنگاه موردنیاز است.

تحقیق بازار
در اغلب موارد این بخش بسیار مهم از طرح تجاری باید حداقل یک صفحه و برای پروژه‌های بزرگ‌تر بسیار بیش از این مقدار را به خود اختصاص دهد. این قسمت از طرح خلاصه‌ای از یافته‌های تحقیق بازار (شامل مشتریان هدف، اندازه بازار و همه پیش‌بینی‌هایی که در مورد آن دارید)، میزان حساسیت بازار به قیمت و توصیف رقبا همراه با نقاط قوت و ضعف آنها را در بردارد. ویژگی‌های سیاست قیمت‌‌گذاری را می‌توان در قسمت تامین مالی در صفحات بعد گنجاند.
در پروژه‌های بزرگ‌تر، وجود یک گزارش مستقل تحقیق بازار موجب اعتبار بخشیدن به طرح خواهد شد. این گزارش به طرح تجاری ضمیمه و در متن به‌عنوان یک بخش ضروری از آن یاد می‌شود.

تبلیغ و ترویج
جزئیات اقدامات برنامه ریزی شده برای تبلیغ و ترویج و ذکر هزینه‌ها این بخش را تشکیل می‌دهند. در بعضی از موارد این بخش یک صفحه یا بیشتر از یک صفحه را به خود اختصاص می‌دهد.

محل کسب
این بخش با بیان نوع محل موردنیاز (دفتر، فروشگاه، واحد صنعتی و غیره) و مساحت زیربنا شروع می‌شود. همچنین، موقعیت مکانی و موارد دیگری مانند محوطه بزرگ ویژه بارگیری در این بخش ذکر می‌شوند. اگر محل کسب از قبل تعیین شده، باید در طرح به این نکته اشاره کرد. همچنین باید مشخص شود که آیا محل کسب خریداری می‌شود یا استیجاری است. طول مدت اجاره، تاریخ اجاره بعدی، گزارش‌های مالیاتی (اگر اطلاعی از آن دارید) و اینکه آیا حق بیمه ساختمان در اجاره گنجانده شده است یا خیر نیز از جمله مواردی هستند که باید قید شوند.

کارکنان
در این بخش شرایط مالک / مالکین یا مدیر / مدیران ذکر می‌شود و جزئیات سن، صلاحیت‌ها، دارایی‌های شخصی (معمولا مالکیت اماکن)، رابط‌های تجاری دیگر و از همه مهم‌تر هرگونه تجربه مرتبط این افراد مشخص می‌شود.
برای پروژه‌های مهم، ضمیمه کردن سوابق کامل شغلی این افراد ضروری است. طرح باید تعداد کارکنان موردنیاز نیمه‌وقت یا تمام وقت خود برای راه‌اندازی کسب‌و‌کار و همچنین امکان افزایش این افراد در آینده را مشخص کند. به علاوه، مهارت‌های موردنیاز، دستمزد احتمالی و آموزش‌های لازم برای این افراد نیز باید ذکر شوند. در بعضی پروژه‌ها در این بخش به پیشرفت‌های مرحله به مرحله همزمان با توسعه و گسترش کسب و کار نیز اشاره می‌شود.

تجهیزات و وسایل نقلیه
این بخش درباره تجهیزات موردنیاز برای اداره کسب و کار،خرید فوری یا اجاره آنها و دست دوم یا نو بودن تجهیزات خریداری شده بحث می‌کند. همچنین، می‌توان عرضه‌کنندگان تجهیزات را نیز معرفی کرد. به ویژه در صورتی که تجهیزات گران‌‌قیمت یا متعدد باشند، فهرست کردن آنها در بخش ضمائم طرح مفید خواهد بود. نیازمندی‌های مربوط به حمل و نقل هم باید در این بخش ذکر شوند، زیرا یک کامیون یا اتومبیل سواری معمولا بخش مهمی از هزینه‌های اولیه و جاری یک پروژه را به خود اختصاص می‌دهند. در صورت نیاز به نوع وسیله نقلیه، نقش آن در کسب و کار، چگونگی تامین هزینه خرید و مسافتی که احتمالا در سال خواهد پیمود اشاره کنید.

عرضه‌کنندگان (و پیمانکاران فرعی)
بسیاری از کسب و کارها برای تامین مواد خام، کالا، قطعات یا خدمات به کسب و کارهای دیگر وابسته‌اند. هرگونه اشکال در تامین این نیازها ممکن است منجر به بروز فاجعه شود. مراقب «تک منبع بودن»- یعنی وابستگی شدید به یک عرضه‌کننده- باشید. این بخش از طرح تجاری شامل مطالبی درباره عرضه‌کنندگان و پیمانکاران فرعی (که مالک قصد استفاده از آنها را دارد) و نکاتی درباره بحث‌ها و مکاتباتی که با آنها انجام شده یا می‌شود خواهد بود.

جنبه‌های قانونی
در این بخش به قوانین و مقرراتی که می‌توانند روی کسب‌وکارشما تاثیر قابل توجهی داشته باشند، اشاره می‌شود. اگر به مجوز نیاز دارید لازم است منبع صادرکننده مجوز، هزینه، تاخیر احتمالی و ملاک‌هایی که باید رعایت شوند را ذکر کنید. همچنین، باید به هرگونه تاخیر احتمالی و مذاکرات با مسوولان ذی‌ربط شهرداری برای تعیین وقت ملاقات نیز اشاره کرد.
کلیه زمانبندی‌های پیش‌بینی شده، به ویژه جنبه‌های وابسته به زمان یا مواردی که زمان در آنها از اهمیت حیاتی برخوردار است باید ذکر شوند. به عنوان مثال، شاید تولیدکننده‌ای قصد داشته باشد در یک نمایشگاه مهم محصولی را به بازار معرفی کند. در این مورد، تاریخ برپایی نمایشگاه باید ذکر شود.

تهیه طرح تجاری
تامین مالی
این بخش را می‌توان به چند قسمت تقسیم کرد:
قیمت‌گذاری: در این قسمت به نحوه قیمت‌گذاری محصول یا خدمت، شرایط اعتباری ارائه شده و «سود افزوده» یا «سود ناخالص» احتمالی (سود ناویژه) اشاره می‌شود. معمولا هنجارهای صنعت مورد نظر و میزان حساسیت قیمت (اگر جای دیگری به آنها اشاره نشده باشد) در این قسمت ذکر می‌شوند.
 

پیش‌بینی گردش وجوه نقد: این موضوع در قسمت‌های پایانی طرح تجاری خواهد آمد، اما ذکر آن در اینجا هم امکان‌پذیر است. در این قسمت ویژگی‌های قابل توجه پیش‌بینی و مفروضاتی که پیش‌بینی بر پایه آنها انجام شده ذکر می‌گردد.
ارزیابی ریسک پروژه: در این قسمت مخاطراتی که کسب‌و‌کار را تهدید می‌کنند به صورت کمی بیان می‌شوند. ریسک‌های بالقوه عبارتند از: یک رقیب جدید، تغییرات در قوانین و مقررات، مشکلات تامین کالا یا مواد خام، تغییر شرایط در کشورهای خارجی، نوسانات نرخ ارز، بیماری، سیل یا آتش‌سوزی گسترده. ریسک رایج‌تر این است که کسب و کار به کل فروش پیش‌بینی شده دست پیدا نکند.
پیش‌بینی گردش وجوه نقد را یک بار دیگر با فرض 20 (یا 30) درصد فروش کمتر با همان مقدار هزینه بالاسری انجام دهید. می‌توانید در این قسمت به این مطلب اشاره کنید و پیش‌بینی جدید گردش وجوه نقد (با فروش کمتر) را در بخش ضمائم طرح بیاورید. به علاوه، در این قسمت برنامه‌های احتیاطی برای رویارویی با موانع نیز ذکر می‌شوند (به عنوان مثال، کسب و کار به هنگام بیماری مالک یا مالکین در اختیار چه کسی قرار می‌گیرد).
نیازمندی‌های تامین مالی: در این قسمت (که معمولا بند پایانی یا ماقبل پایانی است) کل پول مورد نیاز برای پروژه، مبلغی که مالک یا مالکین تامین می‌کنند و نیاز یا عدم نیاز پروژه به وام به صورتی شفاف و خالی از ابهام ذکر می‌شود. نیازمندی‌ به وام باید به بخش‌های سرمایه سهام (برای شرکت‌های با مسوولیت محدود)، وام‌های بانکی و تسهیلات اضافه برداشت تقسیم شود. به علاوه، طرح باید به طوری کلی موارد مصرف وام را مشخص کند.
دستمزد متخصصان: این مبالغ باید تا حد ممکن برآورد شوند.
ضمائم
این بخش در پایان طرح تجاری می‌آید. ضمائم بسته به نوع و مقیاس کسب و کار تغییر می‌کنند؛ اما به طور کلی شامل موارد زیر هستند:
هزینه‌های سرمایه‌ای آغاز کار: در مواردی که هزینه‌ها قابل توجه هستند، ذکر جزئیات هزینه‌های آغاز کار به این شکل بسیار مفید است.
حساب سود و زیان برآورد شده: ذکر این موضوع برای پروژه‌های کوچک مطلوب و برای پروژه‌های دیگر ضروری است. این بخش را گاهی به نام حساب سود و زیان پیش‌بینی شده یا پیش‌بینی P و L می‌شناسند. این بخش معمولا توسط حسابدار تنظیم می‌شود و خلاصه مهمی از هزینه‌های بالاسری‌ای که کسب و کار با آنها روبه‌رو خواهد شد و سودی که باید به دست آورد را در اختیار خواننده قرار می‌دهد.
پیش‌بینی گردش وجوه نقد: این بخش برای کلیه پروژه‌ها ضروری است
ترازنامه برآورد شده: این بخش دارایی‌های برآورد شده و بدهی‌های کسب و کار را فهرست‌بندی می‌کند و برای هر پروژه بزرگ ضروری است.
حساب‌های تجاری: این بخش تنها زمانی ضروری است که قصد خرید یک کسب و کار دیگر یا توسعه کسب‌وکار خود را داشته باشید.
داده‌های فنی: این بخش فقط در صورت لزوم و اغلب توسط بنگاه‌های تولیدی در طرح گنجانده می‌شود.
تحقیق بازار: تنها وقتی که تحقیق مستقلا انجام شده یا حجم زیادی دارد، این بخش را در بخش ضمائم بگنجانید.
کاتالوگ‌ها، آگهی‌ها، اعلامیه‌ها، نمودارها و عکس‌ها: در این بخش هر چیزی که می‌تواند از طرح پشتیبانی کند را بگنجانید.
پیش‌بینی گردش وجوه نقد
پیش‌بینی گردش وجوه نقد معمولا با استفاده از برنامه کامپیوتری صفحه گسترده تهیه می‌شود. پیش‌بینی گردش وجوه نقد یکی از بخش‌های کلیدی طرح تجاری است. معنای این عبارت از نام آن مشخص است: پیش‌بینی مقدار وجه نقدی که معمولا به داخل و خارج کسب و کار جریان پیدا می‌کند. این پیش‌بینی معمولا برای 12 ماه است، اما برای پروژه‌های مربوط به آینده دور این پیش‌بینی ممکن است برای دوره‌های 24 یا 36 ماهه صورت بگیرد. در چنین مواردی پیش‌بینی سال دوم و سوم معمولا براساس دوره‌های 3 ماهه انجام می‌شود، زیرا بعید است بتوان با دقت بیشتری عمل کرد.
تهیه پیش‌بینی گردش وجوه نقد به برآوردها و فرضیاتی نیاز دارد. شما باید این برآوردها و فرضیات و همچنین واقعیات ناخوشایندی که از تحقیق به دست آورده‌اید را در تهیه طرح تجاری در نظر داشته باشید.
به ندرت ممکن است پیش‌بینی گردش وجوه نقد بار اول صحیح ازآب دربیاید. البته این موضوع از اهمیت پیش‌بینی نمی‌کاهد، زیرا روند تهیه پیش‌بینی گردش وجوه نقد شما را مجبور می‌کند با واقعیت‌ها روبه‌رو شوید و در مورد آنها تصمیم‌گیری کنید. پیش‌بینی گردش وجوه نقد ابزار مهمی برای برنامه‌ریزی و کنترل سرمایه مطرح است، زیرا شما می‌توانید به طور مرتب (حداقل ماهانه) آن را به‌روز کنید. همچنین می‌توانید با وارد کردن ارقام مختلف شرایط متفاوت را بسنجید.
منبع: کتاب راه‌اندازی و توسعه کسب وکار