جمهوری خلق چین، معروف به چین، پرجمعیت‌ترین کشور دنیا با بیش از 3/1 میلیارد نفر سکنه است

فرهنگ كسب‌وكارجمهوري خلق چين


بخش اول
جمهوري خلق چين، معروف به چين، پرجمعيت‌ترين كشور دنيا با بيش از 3/1 ميليارد نفر سكنه است. اين كشور كه در شرق قاره آسيا واقع شده توسط حزب كمونيست چين در قالب نظام تك ‌حزبي اداره مي‌شود. اين حزب بر ۲۲ استان، ۵ منطقه خودمختار،۴ شهر با مديريت مستقيم (پكن، تيانجين، شانگهاي وچونگ كينگ) و ۲ منطقه اداري ويژه بسيار خودمختار هنگ كنگ و ماكائو حكومت مي‌كند. پايتخت اين كشور پكن است.

آماركلي كشورچين
مساحت:9,640,821 كيلومترمربع (رتبه 4 در ميان كشورهاي جهان)
جمعيت: يك ميليارد و 339 ميليون و 700 هزارنفر (رتبه اول درميان كشورهاي جهان)
تراكم جمعيت: 140 نفر در كيلومترمربع (رتبه 53 در ميان كشورهاي جهان)
اميدبه زندگي: مردان 71سال–زنان 75 سال
درصد افراد باسواد: 91 درصد
ميزان طلاق در 1000نفر: 8/0 نفر

آماراقتصادي
واحدپول: يوان
توليد ناخالص ملي: 5878 ميليارد دلار–سرانه 4382 دلار
اشتغال: كشاورزي 48 درصد-صنعت 21 درصد - خدمات28 درصد – بيكار 4 درصد
صادرات عمده: تجهيزات اداري- انواع كفش و لباس- دستگاه هاي ارتباطي- ماشين آلات الكتريكي- اسباب بازي
مقاصد صادرات: آمريكا 21 درصد-هنگ‌كنگ 17 درصد - ژاپن12 درصد-كره‌جنوبي 5 درصد - آلمان 4 درصد
واردات عمده: ماشين‌آلات الكتريكي - حامل‌هاي انرژي –محصولات مهندسي- دستگاه هاي علمي و فني - تجهيزات اداري- مواد شيميايي - آهن و استيل
منابع واردات: ژاپن 17 درصد - تايوان 12 درصد - كره جنوبي11 درصد-آمريكا 8 درصد-آلمان 6 درصد چين تاريخ كهني دارد. گاهي به گونه يكپارچه و گاهي به مانند چند كشور جدا از هم بوده‌است. همواره همسايگان به اين سرزمين مي‌تاخته و از آن دسته مغولان بودند كه در روزگار چنگيزخان بر چين چنگ انداختند. در اوايل‌ سال‌ ۱۹۱۱ نيروهاي‌ انقلابي‌ به رهبري سون‌ يات‌سن‌ بر امپراطوري منچو پيروز شدند.
رژيم چين پس از انقلاب مردمي از پادشاهي به جمهوري بازساخته شد. جمهورى چين در سال‌ ۱۹۱۲ تاسيس‌ شد. سون‌ يات‌ سن‌ اولين رييس جمهور چين در سال‌ ۱۹۱۲ بود.
حزب كمونيست چين در سال ۱۹۲۱ ميلادي تاسيس شد و مبارزات سخت مردم چين را رهبري مي‌كرد. در جنگ جهاني ژاپني ها بر اين سرزمين تاختند و با پايان جنگ جهاني، جنگ داخلي ميان هواداران ژنرال چيانگ كاي شك و مائو تسه تونگ بالا گرفت كه سرانجام به پيروزي هواداران حزب كمونيست چين انجاميد و از آن پس در سال 1949 چين به صورت كمونيستي تا به امروز گردانده مي‌شود.
از سال ۱۹۵۶، حزب كمونيست چين به دليل فقدان تجربه كافي در جريان رهبري اقتصادي و نوسازي چين اشتباهاتي مرتكب شد.پس از پايان انقلاب فرهنگي چين در اكتبر سال ۱۹۷۶، چين به دوره نوين توسعه اقتصادي وارد شد. از آغاز سال ۱۹۷۹حزب كمونيست چين سياست‌هاي اصلاحات و درهاي باز را كه تنگ شيائوپنگ مطرح كرد به اجرا گذارد.
پس از اجراي سياست‌هاي اصلاحات و درهاي باز به اين طرف، توسعه اقتصاد ملي و اجتماعي چين به دستاورد‌هاي چشمگيري نائل آمده‌است. چهره كشور دستخوش تغييرات تكان دهنده شد.
اين دوران از لحاظ وضعيت بهترين زمان پس از تاسيس جمهوري خلق و بهترين دوره براي مردم به لحاظ تامين منافع آنان به شمار مي‌رود.
در حال حاضر چين دومين كشور در اقتصاد جهان است. چنانچه رشد كنوني اقتصادي چين همچنان ادامه يابد، چين از نظر اقتصادي، در حال رسيدن به آمريكا يعني بزرگ‌ترين اقتصاد جهان است و پيش‌بيني مي‌شود در آينده‌اي نه چندان دور با همين روند آمريكا را پشت سر نهاده و مقام اول را كسب كند. بنابراين بايد خود را براي مقابله با پيامدهاي سياسي و اقتصادي اين موضوع آماده كند.
فرهنگ كسب وكار در چين
در اين هفته كه به بررسي مجزاي كشور چين اختصاص داده شده است، اطلاعات جامعي پيرامون فرهنگ تجاري و فضاي كسب‌وكار اين كشور ارائه مي‌شود كه مي‌تواند ياريگر شما در تعامل موثرتر با مشتريان وشركاي چيني باشد. هرچند هر كدام از زير رده هابريك زمينه خاص در فرهنگ كسب‌وكار در چين تمركز دارد، پيشنهاد مي‌شود اين بخش‌ها به ترتيب چاپ و مورد بررسي قرارگيرند.
ممكن است پس از مطالعه اين بخش پيرامون فرهنگ كسب‌وكار چين، به مطالعه فرهنگ تجاري ساير كشورهايي كه با آنها سروكار داريد، احساس نياز كنيد. در آينده نزديك اين كشورها نيز مورد بررسي قرار خواهند گرفت.

پيشينه كسب و كار در چين
در ابتداي قرن بيست و يكم، جمهوري خلق چين در كوران گذار (يا حتي به گفته برخي، دگرگوني) در زمينه‌هاي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي قرار دارد.

سياست‌هاي سخت و تمرد‌ناپذير و استيلاي مطلق حزب كمونيست در زمان حكمراني مائو، جاي خود را به سياست‌هاي باز تر -ولي مبهم- جانشين اصلاح طلب مائو، دنگ ژيائوپينگ دادند و در حكومت فعلي نيز همين خط مشي در دستور كار قرار دارد.
ديگر منفعت‌طلبي، تفكري ضد انقلابي نيست و صاحبان كسب‌وكار‌ها، دشمنان خلق قلمداد نمي‌شوند. با اين حال حزب كمونيست هنوز در موضع قدرت است و عطش شديدي نيز براي آن گونه اصلاحات سياسي كه غربي‌ها بر سر آن غوغا به راه مي‌اندازند، ندارد. شخص آقاي دنگ، به بهترين نحو اين وضعيت به ظاهر متناقض گون ( شيوع كاپيتاليسم در قلب كمونيسم ) را در قالب دو اصل مشهور، توصيف مي‌كند:
- «تا زماني كه يك گربه، موش مي‌گيرد، تفاوتي ندارد كه سياه باشد، يا سفيد.»
- «ثروتمند شدن، ارزشمند و افتخارآفرين است.»
چه قوانين كسب‌و‌كاري در صورت‌بندي نوين جمهوري خلق چين حاكمند؟ چگونه مي‌توان در كشوري كه به مدت بيش از سي سال، تجارت غيرقانوني بوده است، فرهنگ كسب‌وكار را بازسازي كرد؟ يك كشور چگونه مي‌تواند قوانين بازي در چين را بشناسد؟ جواب البته اين است: با بازخواني محرك‌هاي فرهنگي سنتي در چين كه در واقع همان بازگشت به ارزش‌هاي كنفوسيوسي است. اين بدان معنا نيست كه سيستم‌ها و رهيافت‌هاي نوين تجاري به كناري نهاده مي‌شوند؛ بلكه بدين معنا است كه يك تبصره كنفوسيوسي براي هر پديده مدرن قائل مي‌شوند كه آن را به بهترين شكل با سازوكار و جريانِ جهان‌بيني چيني، سازگار مي‌كند.

ساختار‌هاي فضاي كسب‌وكار در چين
در زمان حكومت مطلق كمونيستي، مهم‌ترين سازه‌اي كه فرد مي‌بايست خود را با آن همسو و همساز مي‌كرد، گروه كاري او (در زبان چيني: دان وي) بود. در گذشته، همين مفهوم التزام به گروه كاري، متضمن امنيت فرد،«از گهواره تا گور» بود؛ و تعاليم دان وي هنوز در ابعاد وسيع در جاي جاي فرهنگ امروزي چين نيز پا بر جا و جلوه‌گرهستند.
ترك امنيت دان وي براي يك كارگر، امري بسيار خطرناك و به منزله محروميت خود به خودي از حقوق و امتيازاتي است كه عضويت در گروه براي فرد به همراه دارد؛ و اين حتي شامل ابتدايي‌ترين نياز‌هاي فرد از قبيل خوراك، لوازم زندگي و مراقبت‌هاي پزشكي نيز مي‌شود. به منظور حفظ سپر محافظتي دان وي و همزمان استفاده از فرصت‌هاي حاصله از صورت بندي نوين سياسي، بسياري از افراد، به صورت دو شغله زندگي مي‌كنند.
در چين همان گونه كه از يك جامعه كنفوسيوسي انتظار مي‌رود، ساختار‌هاي عملياتي، زنجيره فرمان، شيوه‌هاي مديريتي و امثالهم، همه سلسله مراتبي هستند و هرگونه تلاش جهت ايجاد ساختار‌هاي ماتريس گونه، ناگزير در تقابل با انتظارات جامعه بومي ‌قرار خواهد گرفت.
اقتصاد چين
بانك جهاني‌، وضعيت اقتصادي چين را مطلوب و محيط اقتصاد كلان اين كشور را با ثبات توصيف كرده‌ است. بانك جهاني رشد اقتصادي چين را در سال 2010 از نه درصد به 5/9 درصد افزايش داد و در عين حال بر لزوم كاهش نرخ تورم و افزايش قيمت ملك در اين كشور
تاكيد كرد.
حجم اقتصاد چين از ايتاليا، بريتانيا و فرانسه بيشتر بوده و پس از آمريكا درمقام دوم جهان قرار مي‌گيرد. چنانچه رشد كنوني اقتصادي چين همچنان ادامه يابد، چين در سال‌هاي آتي ممكن است عنوان اولين اقتصاد بزرگ جهان را كسب كند و در اين صورت، بايد خود را براي مقابله با پيامدهاي سياسي و اقتصادي اين موضوع آماده كند.
چين از نظر اقتصادي، ژاپن يعني بزرگ‌ترين اقتصاد آسيا در سال‌هاي قبل را پشت سر گذاشته است. اين امر موجب نگراني‌هاي عمده سياسي شده، زيرا اين كشور به صورت نيروي به مراتب قوي تري در منطقه درخواهد آمد. بانك جهاني آمار جديد را يك پيشرفت عمده توصيف كرده‌ است.
با وجود افزايش ميزان توليد ناخالص داخلي، نرخ سرانه توليد اقتصادي هنوز بسيار پايين است و براي اينكه چين به سطح كشورهاي توسعه يافته برسد، هنوز راه زيادي را بايد طي كند.

سياست چين
جمهوري خلق چين يك كشور سوسياليستي است. سوسياليسم نظام اصلي جمهوري خلق چين است. چين از سال 1996 عضو پيمان امنيتي سازمان همكاري شانگهاي مي‌‌باشد. سازمان همكاري‌ شانگهاي از دل رقابت قدرت‌هاي بزرگ برسر منطقه ژئوپلتيك آسياي ميانه ظهور كرد.

سبك مديريت چيني
در فلسفه كنفوسيوسي، همه روابط، نابرابر فرض مي‌شوند. رفتار بر اساس اخلاق نيز مستلزم پذيرش و احترام نسبت به اين نابرابري‌ها است. پس به شكل خود به خودي، افراد مسن‌تر مورد احترام افراد كم سن و سال‌تر و افراد ارشد، مورد احترام زير دستان هستند. اين رويكرد كنفوسيوسي، سنگ بناي تمام اصول تفكر مديريتي در چين است و موضوعاتي از قبيل تقويت مثبت و دسترسي آزاد به اطلاعات، از سوي چيني‌ها، در بهترين حالت، تصورات عجيب و نامانوس غربي‌ها تلقي مي‌شوند.
به خاطر داشته باشيد كه مردمان چين (و البته مردمان بسياري از كشورهاي آسيايي ديگر) عدم توجه به ارزش‌هاي سلسله مراتبي را ريشه‌اي‌ترين دليل مشكلات جهان غرب مي‌دانند. به زعم آنان، اين مشكلات شامل بيماري دوگانه فساد اخلاقي و نظريه هرج و مرج برانگيز «اولويت فرد بر گروه» در كشور‌هاي غربي است.
از اين رو، سبك مديريت چيني، غالبا آمرانه است، بدين ترتيب كه مدير ارشد دستورات خود را از طريق دستورالعمل‌ها به مديران جزء ابلاغ كرده، آنان نيز به نوبه خود در ساختار سلسله مراتبي رو به پايين، دستورالعمل‌هاي مقتضي را صادر مي‌كنند. از هيچ زيردستي انتظار نمي‌رود در اطاعت از فرامين مافوق چون و چرا كند: اين رفتار، نشانه بي‌‌احترامي ‌قلمداد شده و مستقيما منجر به بر باد رفتن وجاهت (در زبان چيني: ميانزي) فرد در بين تمام افراد درگير در ماموريت مي‌شود.
يك مدير، به نوعي در حكم يك پدر است كه از همه كاركنان، انتظار وفاداري و اطاعت دارد و هميشه نيز اين انتظار برآورده مي‌شود. در مقابل، مدير نيز مي‌بايست نگاه و توجهي همه‌سويه به رفاه تمام آن كاركنان مبذول دارد. اين رابطه دو سويه، متقابلا به سود هر دو طرف است.
روسا و مديران ارشد، معمولا از فعالان و وابستگان حزب كمونيست هستند و احتمالا بسياري از سياست‌ها و تصميمات تجاري، مستقيم يا غيرمستقيم توسط حزب اتخاذ مي‌شوند.

جلسات در چين
احترام به كساني كه بر اساس سنن، شايسته احترام هستند، امري حائز اهميت و راهي است براي آنكه نشان دهيد فردي شرافتمند و در جاي خود قابل احترام هستيد. سن، ارشديت و جايگاه، عضويت در حزب، تاريخ و آداب و رسوم چين، شركت، ناحيه و... از مؤلفه‌هاي احترام در اين كشور هستند و مي‌توان گفت اين ليست بي‌انتها است. هنگامي‌ كه شخص ارشدي وارد مي‌شود، به احترام او برخيزيد و حتي اگر انگليسي او ضعيف و پر اشتباه است، به صحبت‌هاي او با دقت گوش بسپاريد.
در اولين ملاقات با هر رابط كاري، كارت‌هاي كسب‌وكار به او داده مي‌شود. كارت‌ها در هنگام مبادله، با دو دست داده و گرفته شده، سپس مورد مطالعه دقيق قرار مي‌گيرند. توصيه مي‌شود يك سوي هر كارت به زبان چيني نگاشته شده و همين سمت نيز همواره بالا قرار گيرد. با كارت‌ها با آرامش و احترام برخورد كنيد، چرا كه كارت معرف و نماينده فرد است.
دست دادن در هنگام ملاقات با اشخاص، امري متداول است؛ با اين تفاوت كه دست دادن در فرهنگ چين، قدري ملايم‌تر است و معمولا همراه با تاني و درنگ انجام مي‌شود. خيره شدن مستقيم به چشمان افراد، رفتاري خارج از نزاكت قلمداد مي‌شود. بهتر است پايين را نگاه كنيد و چشم‌ها را به نشانه احترام به زير بيندازيد.
برگزاري جلسات متعدد (به جاي برگزاري يك جلسه بزرگ كه در آن موضوعات زيادي مورد تبادل نظر و ارزيابي قرار گيرند) امري رايج است. غالبا هدف اصلي تشكيل جلسات، برقراري روابط و تبادل اطلاعات است و به ندرت پيش مي‌آيد كه تصميمي‌ قطعي در يك جلسه اتخاذ شود.
تصميمات معمولا در جايي ديگر و در جلسات هم انديشي با حضور همه اشخاص ذي‌ربط (احتمالا شامل اعضاي حزب) اتخاذ مي‌شوند.
به دليل اين رويكرد در برگزاري جلسات و ذات تكرر و توالي در آنها، شكيبايي ركني بسيار اساسي است. بي‌حوصلگي احتمالا جز طولاني‌تر كردن فرآيند‌ها، نتيجه‌اي به دنبال نخواهد داشت

كار گروهي در چين
چيني‌ها به‌رغم رويكرد شديدا سلسله مراتبي به ساختار و سازمان، افرادي هم انديش و جمع محور هستند؛ و ناگفته پيداست كه افراد جمع محور، نقش‌آفرينان بسيار خوبي براي گروه‌ها خواهند بود.

سمت‌گيري فرهنگي در كل بر محوريت گروه‌ها و ذوب شدن نياز‌ها و تمنيات فردي، در آرمان‌هاي بزرگ‌تر جمعي است. افراد ممكن است متعلق به چندين گروه باشند؛ اما گروه‌هاي ارجح عبارتند از‌: خانواده، گروه كاري (دان وي) و حزب.
از ديدگاه غربي، يكي از وجوه سمت گيري گروهي، فقدان معني‌دار ابتكار عمل افراد است. تكروي فرد و در جريان قرار ندادن ساير اعضاي گروه، امري بسيار نامتعارف است. كناره گيري از جمع، رفتاري بسيار منفي به شمار رفته، مي‌تواند منجر به بروز مشكلات شخصي فراوان براي فرد گردد.

سبك‌هاي ارتباطي چيني‌ها
اگر قادر به مكالمه به زبان چيني (ماندارين و گويش رسمي، عمومي‌ترين زبان‌هاي مردمان چين هستند) نيستيد، انجام مبادلات تجاري در بسياري از نواحي چين، بدون كمك مترجم دشوار خواهد بود. سطح تسلط به زبان انگليسي غالبا پايين است؛ و هر چند قشري از افراد مسلط به &#