احمد حاتمی/ عضو انجمن حسابداران خبره ایران با توجه به مصوبه مورخ 27/ 06/ 1390 سازمان حسابرسی کشور مبنی بر استفاده شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و فرابورس ایران از استانداردهای گزارشگری بین‌المللی(IFRS) و با تصویب در مورخ 21/ 10/ 1392 هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار، استفاده از این استانداردها برای گزارشگری و تهیه صورت‌های مالی از ابتدای سال مالی 1395 اجباری است. امروزه شاهد تلاش‌های روزافزون برای هماهنگ‌سازی حسابداری در سطح بین‌المللی هستیم. در دنیای امروز، بین‌المللی شدن بازارهای سرمایه و افزایش روزافزون سرمایه‌گذاری‌های مشترک چند ملیتی در کشورهای مختلف، ضرورت مربوط بودن، به موقع بودن و قابل مقایسه بودن اطلاعات و گزارش‌های مالی چند ملیتی را دو چندان کرده است.

در دوره‌ای که سازمان بورس و اوراق بهادار دستورالعمل گزارشگری صورت‌های مالی بر مبنای استانداردهای حسابداری بین‌المللی را صادر کرد هنوز مذاکرات هسته‌ای به فرجام نرسیده بود. امروز که با درایت رهبری و تلاش‌های دولت محترم تدبیر و امید این کار عظیم به مرحله ظهور (برجام به فرجام) رسیده است و هر روز شاهد پیام‌هایی برای بازگشت بزرگ‌ترین‌ صنایع و شرکت‌های خارجی به کشور عزیزمان ایران هستیم بیش از پیش لزوم وجود استانداردهای حسابداری بین‌المللی و گزارشگری بین‌المللی را حس می‌کنیم. با فاصله حدود یک ماه به پایان سال1394و آغاز سال جدید (1395یعنی همان موعد بیان شده سازمان بورس و اوراق بهادار) برای آماده بودن گزارشگری شرکت‌های پذیرفته شده در سازمان بورس و اوراق بهادار با چند موضوع مهم روبه‌رو‌ هستیم که در ذیل به تشریح آنان خواهم پرداخت:

1- نبود منبع رسمی ترجمه شده استانداردهای حسابداری بین‌المللی: متولی استاندارد‌گذاری و تصویب و بعضا تجدید‌نظر در استانداردهای حسابداری و حسابرسی در ایران سازمان حسابرسی است که تا‌کنون این سازمان متولی، اقدام چندانی برای ترجمه و انتشار استانداردهای حسابداری بین‌المللی به‌صورت یکپارچه و رسمی انجام نداده است. به جز یک مورد کتاب که با نام «پذیرش استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی برای نخستین بار» نشریه203 که این اثر به ترجمه استانداردها نپرداخته است. اکنون ملاک و معیاری برای رسیدگی حسابرسان (چه شاغل در سازمان و چه شاغل در موسسات حسابرسی) به‌صورت‌های مالی و گزارش‌های شرکت‌ها به‌صورت رسمی وجود ندارد. حال که به زمان انتشار صورت‌های مالی بر‌اساس گزارشگری مالی بین‌المللی بسیار نزدیک شده‌ایم چگونه می‌توان بدون منبع ترجمه شده رسمی استانداردهای بین‌المللی حسابداری کار حسابرسی را انجام داد و آن را گواهی کرد؟

2- عدم پذیرش رسمی ترجمه استانداردهای حسابداری بین‌المللی:‌چندی پیش یکی از اعضای محترم جامعه حسابداران رسمی جناب آقای دکتر دیلمی پور که سال‌ها است در مورد استانداردهای حسابداری بین‌المللی مطالعات زیادی دارند، توانستند تمامی استانداردهای مذکور را با همکاری انتشارات «جامعه» ترجمه و چاپ کنند که گام بزرگ و ارزشمندی را در جهت پر کردن خلأ منبع ترجمه شده بردارند. اما تاکنون این اثر از طرف سازمان متولی تدوین استانداردها مورد پذیرش رسمی قرار نگرفته است.

3- عدم طراحی چک لیست مبتنی بر استانداردهای بین‌المللی: تا‌کنون از طرف خود سازمان بورس و اوراق بهادار چک لیست‌های لازم مرتبط با استانداردهای حسابداری بین‌المللی برای شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تهیه و تدوین نشده است.

4- نبود راهنمای به کار‌گیری استانداردهای حسابداری بین‌المللی: راهنمای به کارگیری در مورد استانداردهای حسابداری بین‌المللی به جز یک مورد که توسط سازمان حسابرسی به‌صورت موردی چاپ شده است (راهنمای به‌کارگیری استاندارد شماره 12- مالیات) مورد دیگری چاپ نشده است و راهنمایی در موارد دیگر استانداردها وجود ندارد.

5- دوره‌های آموزش متمرکز و ناکافی:‌ دوره‌های آموزشی در مورد استانداردهای حسابداری بین‌المللی بسیار کم و بعضا متمرکز در یک شهر (تهران) برگزار شده است و در یک بازه کوتاه بوده و این در حالی است که استانداردهای مذکور باید به تفصیل شرح و تبیین شود. هنوز بعد از گذشت سالیان زیاد در مورد استانداردهای ملی نیاز به تشریح بیشتر استانداردها احساس می‌شود.

6- عدم تشریح و تدوین استانداردها به‌صورت کامل:‌باید مفاهیم استانداردهای بین‌المللی، تمایز آنها و نحوه به‌کارگیری را تشریح کرد. همان‌طور که می‌دانید استانداردهای بین‌المللی از دو جزء کلی تشکیل شده است: IAS (استانداردهای حسابداری بین‌المللی که مشتمل بر 41استاندارد) و IFRS (استانداردهای گزارشگری مالی بین‌المللی که مشتمل بر 13 استاندارد است) در این مقاله جای تشریح تفاوت‌های این دو استاندارد نیست.