به منظور تبیین چرایی و توضیح مفاهیم حسابداری نیاز است اصول و فروض حسابداری به منزله ی راهی برای درک کاربرد اجزا حسابداری در دنیای مالی سخن به میان آورده شود. فروض حسابداری: فروضات یعنی پیش شرط هایی که در دنیای حسابداری آنها را پذیرفته ایم مانند اینکه در مسئله ای می گوئیم فرض بر این است که 1000 ریال پول داریم وقتی فرض این می شود شما بر اساس این فرض باید اقدام کنید در حسابداری نیز مفروضات ، پایه و مبنای اصول هستند یعنی ما چیزی را فرض کردیم سپس بر اساس آن اصولی را تدوین نمودیم . فرض دوره مالی: همان طور که در بالا اشاره شد ، نتایج واقعی عملیات یک واحد تجاری را تنها در زمان تصفیه ، یعنی خاتمه عملیات آن می توان تعیین کرد . از طرف دیگر ، بستانکاران ، اعتبار دهندگان و اشخاص ذینفع نمی توانند تا تاریخ انحلال ، از نتایج آن بی خبر باشند . از این رو عمرواحد تجاری به دوره های زمانی مساوی تقسیم می شود که هر دوره اصطلاحا (( دوره حسابداری )) گویند . دوره مالی ممکن است سه ماهه ، شش ماهه یا یکساله باشد . هر دوره مالی را که دوازده ماه طول بکشد اصطلاحا (( سال مالی )) گویند . خودمانی : این اصل می گوید که بالاخره باید بدانیم که کجای کاریم ، به همین خاطر مجبوریم کار خود را قسمت بندی کنیم پس فرض می کنیم که در ابتدا و انتهای تاریخی مشخص کار خود را ارزیابی کنیم که بفهمیم کجای کاریم . فرض تکلیف شخصیت: این فرض بین واحد تجاری و مالکیت آن مرزی قائل می شود . برمبنای این فرض ، مطالبات و دیون شخصی صاحبان واحد تجاری به اشخاص ثالث ، جزء منابع و تعهدات واحد تجاری محسوب نمی گردد. نکته : در شرکتهای تضامنی و مؤسسات انفرادی با اینکه شخصیت شرکت یا مؤسسه ، مستقل از شخصیت مالک یا مالکان آن می باشد اما از نظر قانونی این تفکیک وجود ندارد و بستانکاران اینگونه مؤسسات می توانند طلب خود را از داراییهای مؤسسه یا اموال شخصی صاحبان سرمایه وصول نمایند . فرض واحد پولی: فرض واحد پولی بدین معنی است که آثار و نتایج کلیه معاملات و عملیات مالی موسسه باید بر حسب پول ، اندازه گیری و گزارش شود. می گوید که در مورد شناسایی هزینه ها یا درآمدهای یک کالا یا خدمات هر واحد پولی که (ریال، دلار، پوند و ...) به منظور ارزیابی درنظر گرفتیم تا پایان سال کالی فقط با همان نرخ دارائی های خود را ارزشیابی می کنیم. فرض مبنای تعهدی: براساس فرض تعهدی درآمدها به محض تحقق و هزینه ها به محض تحمیل، بدون توجه به زمان دریافت یا پرداخت وجه نقد مربوطه، شناسایی و ثبت می شوند. فرض تداوم فعالیت: ( در حسابداری فرض بر این است که یک واحد تجاری برای مدت طولانی به فعالیت خود ادامه می دهد ) بر مبنای این فرض است که مثلا ساختمان به عنوان دارایی در دفاتر ثبت می گردد . زیرا فرض می شود مؤسسه آنقدر به فعالیت خود ادامه می دهد که بهای این دارایی ، به عنوان هزینه ، به آن دوره ها تخصیص یابد . بدون در نظر گرفتن این فرض می بایست کل بهای تمام شده ساختمان به عنوان هزینه سال خرید محسوب گردد . یکی دیگر ازنتایج پذیرش فرض تداوم فعالیت ، طبقه بندی داراییها و بدهی ها به جاری و غیر جاری (بلند مدت ) می باشد . زیرا اگر فرض تداوم فعالیت مصداق نداشته باشد تمایز بین جاری و بلند مدت مفهومی ندارد . به عبارت دیگر ثبت پیش پرداختها به عنوان دارایی را می توان باستناد فرض تداوم فعالیت توجیه نمود . زیرا زمانی که مبلغ پیش پرداخت به عنوان دارایی در دفاتر ثبت می گردد ، چنین تصور می شود که واحد تجاری به اندازه کافی به بقاء خود ادامه خواهد داد تا از منافع آتی این قبیل پیش یرداختها منتفع گردد . خودمانی : فرض تداوم فعالیت می گوید کاریت نباشه ما حالاحالاها هستیم . اصول حسابداری : ضوابط و قواعد کلی است که مورد قبول گروه بیشتری از اهل فن می‌باشد، و عملاً سر مشق و راهنمای آنان قرار می‌گیرد. بدون پیروی از این ضوابط، عملیات حسابداری و نتایج حاصله از آن برای اشخاص ذی‌علاقه دارای مفهوم مشترک نخواهد بود. چنانچه هر حسابدار بر اساس ذوق و سلیقهٔ شخصی خود مبادرت به انجام عملیات حسابداری، نگاهداری حساب‌ها و تنظیم صورت حساب کند حاصل کار او برای دیگران فایده کافی نخواهد داشت، و مقایسه نتایج فعالیت‌های مالی یک مؤسسه در ادوار مالی مختلف و صورت حساب‌های مؤسسات مشابه با یکدیگر امکان نخواهد یافت. اصل بهای تمام شده: طبق اصل بهای تمام شده ، مبادلات حسابداری در تاریخ وقوع به بهای تمام شده در دفاتر ثبت می گردند . منظور از بهای تمام شده هر دارایی ، ارزش مبادله ای نقدی آن در تاریخ تحصیل است . بهای تمام شده که گاهی (( بهای تمام شده تاریخی )) نیز نامیده می شود ، دو نارسایی دارد : الف ) تغیییرات ارزش داراییها در طول سالهای متمادی در نظر گرفته نمی شود . ب ) چون داراییها در طول سال های متفاوت خریداری می گردند و مقیاس اندازه گیری بهای این داراییها پول می باشد و ازطرف دیگر ، ارزش پول دائما یکسان نمی باشد ، لذا بدلیل اختلاف در مقیاس اندازه گیری ، جمع کردن یک دسته از داراییها یی که در طول سالهای متفاوت خریداری شده اند ، خالی از اشکال نمی باشد . اما با وجود همه نارساییهای فوق ، به دلایل زیر ، هنوزبهای تمام شده تاریخی مبنای ثبت و گزارشگری قرار می گیرد : الف ) بهای تمام شده ، بر تخمین و ارزیابی مبتنی نبوده بلکه واقعی ، قابل اندازه گیری و قابل اتکاء است . ب ) بهای تمام شده تاریخی در زمان تحصیل ، نشان دهنده ارزش متعارف دارایی درآن تاریخ است . ج ) بهای تمام شده تاریخی ، قابل رسیدگی و ردیابی است . نکته: هزینه هایی که در فاکتور اضافه می شود ( افزاینده ها ) به بهای تمام شده کالا اضافه می شود و نباید موقع شناسایی هزینه جداگانه آورده شود به طور مثال نباید در فاکتور زیر هزینه حمل جداگانه شناسایی شود، بلکه این هزینه جزئی از بهای تمام شده صندلی می باشد. خریدار: فروشنده: ردیف کالا فی تعداد مبلغ 1 صندلی 000/000/10 1 ریال000/000/10 2 هزینه حمل ریال 000/50 3 تخفیفات ریال 000/100 جمع ریال 000/950/9 نکته 2 : پرداختهای اضافی به علت خرید های نسیه و مدت دار جزء بهای تمام شده محسوب نمی گردند. خودمانی : اصل بهای تمام شده می گوید آخرش چند (یعنی مبلغی که در پایان فاکتور به وجود آمده چه قدر شده است اگر یک کالا را 000/000/10 ریال خریده باشیم 000/50 ریال هزینه حمل داده باشم و 000/100 ریال تخفیف گرفته باشیم در آخر می شود 000/950/9 ریال اصل ثبات رویه: اصل ثبات رویه: طبق اصل مذکور روش حسابداری موسسه باید در سالهای متوالی یکسان باشد اگر در یک سال مالی یکی از روشهای عمده حسابداری در مواردی که دو یا چند انتخاب وجود دارد تغییر نماید. باید در یادداشتهای ضمیمه صورتهای مالی این تغییر روش به وضوح و به روشنی نشان داده شود و میزان اثر تغییر روش بر اقلام سود و زیان و ترازنامه افشاء گردد. مثلا می توان موجودیهای کالا را هم به روش اولین صادره از اولین وارده و هم به روش میانگین موزون ارزیابی نمود. اگر در یک سال از روش اول و در سال دوم از روش دوم استفاده شود در این صورت اصل مذکور رعایت نگردیده است و همچنین اثرات آنها در سود و زیان و ترازنامه مشهود خواهد شد. استفاده از این روش باعث قابل مقایسه بودن صورتهای مالی در طی سالهای مختلف می باشد. خودمانی: اصل ثبات رویه می گوید رهرو آن نیست گهی تند و گهی خسته رود رهرو آن است که آهسته و پیوسته رود.راهی که پیش گرفتی را ادامه بده و تغییر در راحت ایجاد نکن از این شاخه به آن شاخه نپر. اصل تحقق درآمد: اصل تحقق درآمد ، زمان شناسایی درآمد و ثبت آن در حسابها و صورتهای مالی تعیین می نماید . مطابق این اصل ، درآمد زمانی شناسایی می گردد که دو شرط زیر برقرار باشد : الف ) مبادله کالا یا داد و ستدی صورت گرفته باشد . ب ) فرایند کسب سود ، کامل شده باشد . تکمیل فرایند کسب سود شامل تکمیل فروش یا انجام خدمات ، انتقال مالکیت از فروشنده به خریدار ، دریافت وجه نقد و یا اطمینان از دریافت وجه د رآینده است . اگر چه درآمد عبارت است از افزایش نا خالص در داراییها یا کاهش ناخالص در بدهیها ، که طبق اصول پذیرفته شده حسابداری شناسایی و اندازه گیری می شود . نکته 1 : چنانچه به منظور تسهیل فروش و بازاریابی ، یا به هردلیل دیگر ، تخفیفاتی برای خریداران منظور گردد ، مبلغ تخفیفات باید از فروش ناخالص کسر گردد تا درآمد فروش بنحو صحیح اندازه گیری شود. نکته 2 : شرایط تکمیل فرایند کسب سود ، شامل دریافت نقد یا اطمینان از دریافت آن درآینده و تعیین هزینه های مرتبط با فروش به طور قابل اطمینان می باشد . شرط اول ( دریافت یا اطمینان از دریافت درآینده ) ، مبنایی برای شناسایی منافع آتی مبادلات را فراهم می آورد و شرط دوم ( تعیین دقیق هزینه های مرتبط با درآمد ) ، میزان درآمد قابل شناسایی را مشخص می سازد . نکته 3 : طبق اصل تحقق درآمد ، درآمد ناشی از خدمات بر اساس میزان انجام خدمات شناسایی می گردد . زیرا میزان انجام خدمات ، مبنایی جهت تشخیص تکمیل فرایند کسب سود است . در پاره ای از اوقات ممکن است بعضا درآمد ، بدون در نظر گرفتن اصل تحقق درآمد شناسایی و به حساب گرفته شود . مثلا درقراردادهای پیمانی ، درآمد ممکن است همزمان با پیشرفت کار شناسایی گردد . این طریق شناسایی درآمد که استثناء از قاعده کلی تحقق درآمد است به (( روش درصد پیشرفت کار )) مرسوم می باشد . علاوه بر این ، درموارد دیگر نظیر تولید برخی فلزات گرانبها یا محصولات کشاورزی که بازار تضمین شده برای آنها وجود دارد ، درآمد ممکن است پس از تولید و قبل از فروش شناسایی گردد . البته وجود قیمت تضمین شده ، یقین و اطمینان از فروش حتمی از جمله دلایلی است که در حمایت از استثناء از اصل تحقق درآمد ایراد می گردد . اصل تطابق هزینه با درآمد: بر اساس اصل تطابق ، هزینه های انجام شده جهت ایجاد درآمد ، باید به حساب دوره ای که درآمد درآن تحصیل گردیده منظور گردد . به عبارت دیگر سود هر دوره متفاوت بین درآمد های تحصیل شده و هزینه های تحمیل شده برای کسب درآمد همان دوره می باشد . مطابق این اصل ، بسیاری از هزینه های انجام شده در دوره جاری ، بدلیل داشتن منافع آتی به عنوان دارایی دردفاتر و صورتهای مالی ثبت و گزارش می شوند . اگر چه هزینه ها به انحاء مختلف قابل شناسایی هستند ، اما توجه به مبانی زیر جهت تمایز ماهیت آنها ضروری است : الف ) ارتباط علت و معلولی : تحصیل برخی درآمدها بدون تحمل یکسری هزینه ها ، امکان پذیر نمی باشد . به عبارت دیگر ، تحصیل درآمد و تحمیل هزینه ، به طور مستقیم ارتباط علت ومعلولی دارند . نمونه ای از این هزینه ها به عنوان هزینه دوره ، بهای تمام شده کالای فروش رفته ، هزینه کمسیون فروش و هزینه حمل و تحویل کالا می باشد .بدین ترتیب ملاحظه می شود که زمانی فروش صورت می گیرد ( درآمد تحصیل می شود ) ، که بهایی بابت کالای فروخته شده پرداخت گردد (هزینه ای تحمیل شود ) . ب ) سر شکن کردن منطقی و سیستماتیک : چنانچه بین درآمد و هزینه رایط علت و معلولی وجود نداشته باشد ، دارایی متقابل آن هزینه را می توان بین دوره هایی که بخشی از منافع بخاطر آن دارایی ایجاد می شود به طور منطقی و سیستماتیک سرشکن نمود . به عبارت دیگر ، انقضای بخشی از بهای داراییها طی دوره ای که ازاین داراییها استفاده می شود ، به عنوان هزینه دوره شناسایی می گردد . به عنوان نمونه تخصییص هزینه استهلاک داراییهای ثابت ، هزینه بهره وامها ، هزینه اجاره و هزینه بیمه ، ازجمله هزینه هایی است که به طور منطقی و سیستماتیک شناسایی و به دوره ای خاص ارتباط داده می شوند . ج) شناخت بلادرنگ (تسریع در شناخت ) : برخی از هزینه ها را نه می توان مستقیما به درآمد دوره ارتباط داد و نه می توان آنها را به طور سیستماتیک بین دوره های مختلف سزشکن نمود ، زیرا نه رایطه علت و معلولی با درآمد دوره دارند و نه انتفاع آتی برای آنها متصور است . دراین حالت می توان در شناخت بلادرنگ آن به عنوان هزینه دوره تسریع نمود . برای مثال هزینه های ناشی از دعاوی حقوقی ، حقوق مدیران ، اغلب هزینه های اداری و فروش ، ازجمله هزینه هایی است که بدلیل عدم رابطه علت و معلولی با درآمد دوره و عدم منافع آتی آن ، بلا درنگ به عنوان هزینه دوره ، شناسایی می گردند . خودمانی: پس هزینه هر سال از درآمد همان سال باید حذف شود ،درضمن هزینه های هرمرکز هزینه از درآمدهای همان مرکز هزینه کسر می شود. اصل افشاء: اصل افشاء کامل ایجاب می کند که کلیه رویدادها و وقایع مالی با اهمیت مربوط به واحد تجاری ، به طور مناسب و کامل ، افشاء گردد . البته باید توجه داشت که اصل افشاء کامل هرگز به این معنا نیست که هرچیزی باید افشاء گردد بلکه درافشاء اطلاعات ، باید هزینه تهیه و افشاء و ثانیا مربوط بودن آن ، مورد توجه قرار گیرد . خودمانی: اصل افشا می گوید هر سخن جایی و هرنکته مکانی دارد. همچنین می گوید که در یک استکان فقط به مقدار یک استکان آب بریزیم نه بیشتر و نه کمتر ، می گوید به اندازه ظرف آنها اطلاعات به آنها بدهید نه بیشتر نه کمتر.