دوستان و همکاران و خویشاوندان متعددی در روزگار اخیر به فکر شروع کسب و کاری هستند! عموماً از طریق آشنایان سرمایه یا ایده یا کاری جور می‌شود. دعواها و جدا شدن ها و اختلافات متعدد آنها به این فکر انداخت که متنی حداقلی بنویسم و خطاهای خودمان رو برای دیگران به اشتراک بگذاریم.

ضای کسب و کار ایران پر قدمت می‌باشد ولی تکامل یافته نیست!! شفاف نبودن صورت‌های مالی، شفاف نبودن شکست‌ها و پیروزی‌های قبلی افراد، شفاف نبودن قیمت‌های اجناس، مشخص نبودن کانال‌های رسمی توزیع کالا و ...گیج کننده است. این فضای گنگ باعث می‌شود افراد سودجو به‌راحتی جولان دهند و افراد سالم نیز در معرض خراب شدن قرار گیرند.

فضای کاری خیلی سیاه نیست، نترسید!! ولی برای شریک شدن در حوزه تولید، بازرگانی، خدمات و.. باید چهارچوب‌های محکمی داشته باشیم تا بدانیم با چه فردی، در چه حوزه­ای و در چه فرایندی شریک می‌شویم.

سرفصل ها و گام­های زیر مهمترین مواردی هست که قبل از شروع شراکت با فردی باید مورد بررسی قرار دهید. گام­های زیر کاملا تجربه شخصی خودم بوده است واگر کم و کاستی دارد متشکر میشوم بیان کنید تا یاد بگیریم و در آخر به این متن اضافه شود تا برای همگان مفید واقع شود.

1-    آیا با شریک (بالقوه) خود تفاهم فرهنگی دارید یا نه؟

در برخی بازارها شیرینی، معنای دیگر رشوه شده است!! حق حساب، هزینه ناکارآمدی دولت، پورسانت و ... جایگزین‌های "زیرمیزی" شده است!!! در این کشور بزرگ و پرافتخار، باید بدانیم که شریک ما آیا نگاه شرعی برجسته‌ای دارد و یا عرف‌های گذری و گاه به گاه غلط، بر او غلبه کرده است! در شروع شراکت روی این موضوع صحبت کنید! جدا شدن در 5 دقیقه اول شاید شوک آور باشد، ولی اعتماد به نفس خوبی به ارمغان می‌آورد. لذا شفاف سؤالاتی مثل موارد زیر رو بپرسید:

·        آیا رشوه می‌دهید؟

·       آیا محیط کاری یا موضوع فعالیت باید چهارچوب خاص شرعی داشته باشد؟

·        خطوط قرمز شما چیست در کار؟

·        کاری که بلد نیستی رو قبول می‌کنی؟ خداییش!!

·        او یارو که پولتو خورده بود چه جوری ازش گرفتی؟

·        اسم و شماره چندها شریک قبلیتو می‌دی مشورت کنیم باهاشون؟

2-    آیا سبک مدیریتی همدیگر رو قبول دارید؟

افراد فعال در بخش­های خصوصی ایران عموماً به شکل علمی (یا همان قالب مند) حرکت نمی‌کنند! افرادی که خود را بیزینس من می‌دانند یا دوستانی که خودشان را فعال مارکتینگ می‌دانند در حال ارتباط دادن ارتباطات خود به هم و گرفتن پورسانت هستند!! که ممکن است از نظر چهارچوبی، فعالیتی بی نظم و بی قاعده و بی جهت باشد!!

با خودتان کنار بیاید که دوست دارید برنامه ریزی شده حرکت کنید یا نتیجه محور هستید و هر اقدام منتج به نتیجه را می‌پذیرید!! سبک مدیریتی افراد را با چند سؤال ساده می‌توانید متوجه شوید:

·        تویه کار فعلی خود برنامه دارید؟ چه جالب برنامه دارید ولی ذهنی هست، یعنی نداری دیگه!!! (یعنی کلاً برنامه ریزی شده جلو نمی‌رویم)

·        مشاور برنامه ریزی یا مدیریتی یا بازاریابی گرفتید؟ ندارید! پس روی فکر خودتان همواره جلو می‌روید؟(یعنی خودمان مشاور هستیم و کسی رو حساب نمی‌کنیم)

·        صورت جلسه برای جلسات داخلی شرکتتون دارید؟ نه هر وقت که شد سرپایی صحبت میکند!! خوبه پس میدانی عمل می‌کنید یعنی کلاً تصمیم سرپایی می‌گیرد)

·        آیا برای کارتون بیزینس پلن دارید؟ نه پشت اون کاتالوگه محاسباتشو کردیم!!(یعنی در لحظه فکر میکنیم ، سرپایی صحبت میکنیم، در جا محاسبات میکنیم و ..)

·        شماره همکاران قبلی رو می‌دید روی سبک کارتون باهاشون صحبت کنیم؟

سبک کار هر فرد، تویه عقبه فعالیتی فرد هست!!اگه روتون نمیش ازش بپرسید و جستجو کنید، ممکنه بعدا مجبور شد هزینه خطاهای شریکتون رو از جیب مبارک بدید و شب ها حرص بخورید و تا صبح نفرینش کنید!!

3-    تفاهم مالی دارید؟ روی عدد و رقم صحبت کنید!!

ممکنه دو تا سرفصل بالا به خوبی تمام شود! ولی موضوع مالی آن‌چنان آتشی به پا می‌کند که باعث می‌شود بی پروایانه روی سرفصلهای بالایی هم صحبت کنید. موضوع مالی عموماً اختلاف انگیز هست و عموم افراد هم تویه رودربایستی ازش می‌پرند!! ولی بترسید!! افراد بازاری می‌دانند جایی که برایشان سود ندارد از موضوع بپرند و شما را در رودربایستی قرار دهند و بعداً شما متوجه می‌شوید ضرر کرده‌اید!! در همین نقطه بایستید و تا شفاف نشدن چهارچوب کاری، فعالیتی رو شروع نکنید! مطمئن باشید شریک شما صبر می‌کند تا شما به اطمینان برسید!! ولی سؤالات زیر را از خودتان و شریکتان بپرسید:

·        سطح درآمد فعلی شما چقدر است؟ ساعتی ؟پروژه ای؟ 

·        آورده شما روی این کار پول است؟ وقت است؟ارتباطات است؟چقدر؟ نقدی؟کی؟

·        ارتباطاتی که به عنوان آورده مطرح میکنی کی هستند؟ چقدر موثق هستند؟ امکان صحبت باهاشون دارم؟

·        دارایی ها و امکانات زیرساختی فعلی شما چی هست؟دفترتون اجاره ای هست؟ و 

·       اعتبار شرکت فعلیتون چقدر هست؟ حسن انجام کار دارید؟پارسال چقدر فروختید؟

سؤالات بالا اصلاً گستاخانه نیست!! بلکه واقع گرایانه است! اگر قد و وزن و امکانات و توانمندی شریک خود را نشناسید ممکن است در ادامه با واقعیت‌هایی روبرو شوید که سوتفاهم ایجاد کند. مثلاً شما وارد دفتر دوستتان شده‌اید و فکر کردید که 10 تا نیرو دارد و مالک دفتر هم هستند و چهار تا شرکت دارند!اتفاقاً خوش‌تیپ هم می‌گردند!!! سفر خارج هم که هی می‌روند!

ولی متوجه می‌شوید نیروهایشان ساعتی هستند!آدم‌هایی که میایند و می‌روند مثل شما رفاقتی بیشتر رفت و آمد دارند! حقوق نیروها یک ماه عقب افتاده است! محل شرکت اجاره است و به زور اجاره را جور می‌کنند!شرکت‌های متعددشان اصلاً فعال نیست!!! خارج رفتنشان عموما یکروزه هست و پول ندارند هتل بروند! اگر بعد از مدتی این موارد را متوجه شوید، اعتماد شما متزلزل می‌شود! و دیگر شراکت یک جسم بدون روح می‌شود!

4- فرایند شروع کار را بشکنید و خرد کنید

هیچ لزومی ندارد روی کاری که موضوع شراکت هست در لحظه، شروع به کار کنید. اگر قرار است کار تولیدی راه بیاندازید یا شرکت خدماتی بزنید یا بازرگانی کنید، یه فاز دو ماهه برای تحقیقات بازار تعریف کنید! این فاز نشون میدهد چقدر شرکا اهل بررسی جوانب امر هستند(سبک مدیریتی) و با چه عینکی رقبا و نوع کارکردنشان را میبینند (تفاوت های فرهنگی) و در آخر هم روی میزان برداشت مالی صحبت میکنند ( موضوعات مالی).

یک قدم کوچک ، شناخت خیلی خوبی میدهد!!

 5- مکتوب کردن و نوشتن تفاهم نامه یا قرارداد غوغا میکند

قبل از شروع کاری جدی ،حتما تفاهم نامه، قرارداد یا مکتوبی بنویسید! فرهنگ بیانی ما ایرانی ها پیچیدگی های خاص خود را دارد ولی در حین مکتوب سازی اختلافات ذهنی روی کاغذ خود را نشان میدهند! میزان عدد و رقم و سمت ها و تقسیم مسئولیت ها کاملا مشخص میشود.

حتما قرارداد یا متن را به دو نفر مشاور حقوقی یا وکیل نشان دهید!مطمئن باشید نظرتتان در حین تدوین این مکتوب بسیار پخته تر میشود

 6- شبکه ای از افراد باتجربه به عنوان مشاور بسازید

تجربه بالاتر از علم است!! حتما دوستان، همکاران و خویشاوندان مورد اعتمادی داشته باشید که روی ایجاد یک کسب وکار و قراردادهای حقوقی آن ، مورد مشاوره شما باشند. نگران دزدیده شدن ایده خودنباشید!! ایده­ای که در یک مشاوره دزدیده شود، در روز بعد از تاسیس شرکت یا شروع به کار شما در سه ثانیه مورد جعل و تقلید قرار میگیرد و در کشوری که قوانین مالکیت فکری قوی ندارد، به سادگی کپی میشود.