بالا بردن سطح اطلاعات پایه حقوقی در خصوص نقل و انتقال خودرو می تواند از طرح بسیاری اختلافات و دعاوی حقوقی و کیفری بکاهد..

نقل و انتقال خودرو ( و بایسته های آن )

امروزه ، خودرو  به عنوان یک کالای سرمایه ای  بخش قابل توجهی از  اموال و دارائی های خانواده را تشکیل می دهد و به تبع آن ، نقل و انتقال  خودرو  نیز   رایج ترین  معاملات افراد جامعه محسوب می گردد. آنچه در پی می آید جهت  آگاهی از مراحل تنظیم سند  و آشنائی با مقررات موجود در این زمینه می باشد که امید است در  سلامت معاملات افراد  و حفظ منافع آنها موثر باشد. مراحل نقل و انتقال خودرو را می توان ( به ترتیب ) در سه بخش ارائه نمود: الف ) تنظیم قرارداد ( قولنامه ) ، ب ) مراجعه به مراکز تعویض پلاک خودرو ، ج ) مراجعه به دفاتر اسناد رسمی

الف ) تنظیم قرارداد :   همانند سایر معاملات میان افراد ، در نقل و انتقال خودرو نیز ،ابتدا  فروشنده و خریدار  باید قراردادی میان خود داشته باشند که ضمن آن اصول انجام معامله  با توافق طرفین ، به امضاء می رسد. مواردی مانند مشخصات کامل و جامع خودرو خریداری شده ( مدل ، رنگ ، وسایل موجود خودرو ، تک سوخت یا دوگانه سوز بودن آن و ....) ، تعهدات طرفین نظیر  قیمت تمام شده و  نحوه و مراحل  پرداخت آن از سوی خریدار ، زمان تحویل  خودرو ( به همراه بیمه شخص ثالث و کارت سوخت و  ابزار آن و ...) از سوی فروشنده به خریدار ، توافق بر زمان و نحوه تعویض پلاک خودرو ، تکلیف فروشنده  به پرداخت کلیه بدهی های خودرو اعم از  عوارض سالانه شهرداری ( مخصوص سواری و وانت دوکابین ) و مالیات ( مخصوص  کلیه وانت ها و سواری های کار ) ، زمان حضور در دفترخانه و هر آنچه که  عرف جهت منافع هر دونفر  ایجاب می کند.

ب )  مراجعه به مراکز تعویض پلاک خودرو : اصل و قاعده – و بهینه ترین روش - آنست که  فروشنده و خریدار ( قبل از حضور در دفاتر اسناد رسمی ) ،   با حضور  در  مراکز  تعویض پلاک  و ارائه مدارک و مستندات ، اقدام به فک پلاک قبلی خودرو  و نصب پلاک جدید  برای خریدار ، نمایند.  در این مراکز  ضمن ارائه خودرو به کارشناسان ، باید مدارک  لازم  را ارائه نمایند.  مانند  مدارک شناسائی فروشنده و خریدار ،  برگ سبز  خودرو  ، بنچاق  بنام فروشنده ( بنچاق قطعی منقول ) و برگ کمپانی  ،  معاینه فنی  ، ارائه مدارک مربوط به احراز آدرس و محل سکونت خریدار   ( نظیر  سند  منزل یا  اجاره نامه  با کد رهگیری و قبوض برق و تلفن ) . اما چند نکته در این خصوص :

1. در صورتی که به هردلیلی  فروشنده یا خریدار  یا هر دو ، نخواهند و یا نتوانند  به همراه یکدیگر  جهت تعویض پلاک مراجعه نمایند می توانند با مراجعه به دفترخانه ، اقدام به  تنظیم وکالت نامه  جهت تعویض پلاک نمایند.
2. وکالت تعویض پلاک  ، وکالتی است که  با امضای آن از سوی فروشنده ، خریدار  به عنوان نماینده و وکیل وی  ( و بدون نیاز به حضور فروشنده )  به مراکز تعویض پلاک مراجعه و  مراحل ذکر شده را طی می نماید و پس از  تعویض پلاک خودرو ، مجددا " -  به  همراه  فروشنده  - جهت تنظیم سند قطعی خودرو به دفترخانه مراجعه می کنند. ( در این حالت فروشنده  دوبار در دفترخانه حاضر میگردد)
3. وکالت فروش خودرو ، وکالتی است که پس از امضای آن  در دفترخانه ،  دیگر نیازی به حضور  فروشنده در مراکز تعویض پلاک و پس از آن ، در دفترخانه ، نیست . هزینه تنظیم این نوع وکالت  از حالت قبل بیشتر است .

تذکر :نظر به مسئولیت های صاحب پلاک خودرو  و امتیازات منفی در قوانین جدید ، پیشنهاد می شود در صورت تنظیم هر گونه وکالت خودرو  اولا"  فروشنده ضمن توافق با خریدار  ، درخواست   درج " مهلت تعویض پلاک "  در وکالتنامه تنظیمی  را بنماید و ثانیا"  حتی الامکان - ضمن تقاضا از مسئولین دفترخانه – از اعطای حق توکیل   به خریدار  ، خودداری نماید.

ج ) مراجعه به دفاتر اسناد رسمی :  مطابق با  قوانین و مقررات موجود  کشور  ، پس از تعویض پلاک خودرو ، فروشنده و خریدار موظف به حضور در دفاتر اسناد رسمی و تنظیم سند  قطعی خودرو ، می باشند.  مدارکی که  جهت تنظیم سند قطعی  مورد نیاز است عبارت است از :  برگ سبز جدید و تائیدیه نقل و انتقال خودرو ( صادره در مراکز تعویض پلاک ) ، بنچاق قبلی  و یا برگ کمپانی (بنام فروشنده ) ، اصل مدارک شناسائی  فروشنده و خریدار ، بیمه نامه شخص ثالث  و کارت سوخت ،  برگ مفاصا حساب پرداختی عوارض سالانه شهرداری (تا پایان سال قبل ،  برای سواری ها و وانت های دوکابین ) . اما نکاتی که در این مرحله لازم به ذکر است :

1-به جز دو مورد اول، مدارک لازم جهت وکالت نیز ، مانند فوق می باشد.

2-در حال حاضر د فاتر اسناد رسمی  تکلیفی در خصوص اخذ مالیات مشاغل (وانت ها و سواری های کار) و عدم خلافی خودرو ،  ندارند .لذا شایسته است  خریدار این موارد را تا زمان تحویل خودرو به وی ، از فروشنده مطالبه نماید. و فروشنده موظف به تسویه کامل آن می باشد.(  عدم خلافی از طریق مراکز پلیس + 10 و مالیات از طریق دفاتر پیشخوان دولت قابل پرداخت و تسویه می باشد)

3-هزینه های تنظیم سند خودرو در دفاتر اسناد رسمی سراسر کشور  یکسان و بر اساس جداول مالیاتی می باشد.این هزینه ها " حق الثبت و  مالیات نقل و انتقال ( ویژه دولت ) و حق التحریر ( مخصوص دفترخانه ) " ، می باشد.که برای هر خودرو و با هر مدل  ، مبلغ متفاوتی می باشد. و بر اساس عرف موجود پرداخت سهم دولت به عهده فروشنده و پرداخت حق دفترخانه بر عهده دو طرف معامله ( بالمناصفه ) می باشد .مگر فروشنده و خریدار توافقی به غیر آن کرده باشند که در اینصورت عمل به توافق در اولویت بوده و محترم خواهد بود.

کارشناس حقوق ثبتی و مدرس مراکز آموزش عالی