نگاهی به مقاله «ماهیت بنگاه»

منبع: دنیای اقتصاد تاریخ انتشار: 1389-11-08
نویسنده: مترجم:
چکیده:

از نظر فیلسوفان، بزرگ‌ترین پرسش در شناخت هستی این است: «چرا به جای هیچ چیز، چیزی وجود دارد؟» برای نظریه‌پردازان مدیریت، معادل دنیوی‌تر چنین پرسشی این است: «چرا بنگاه‌ها وجود دارند؟ یا چرا انجام همه کارها را به بازارها نمی‌سپاریم؟»


نگاهی به مقاله «ماهیت بنگاه»

امروزه بیشتر مردم جهان در اقتصادهای بازاری زندگی می‌کنند و برنامه‌ریزی مرکزی به عنوان بزرگ‌ترین فاجعه اقتصادی سده بیستم به یاد آورده می‌شود. در عین حال بیشتر مردم همچنان ساعات کار خود را در بوروکراسی‌های برنامه‌ریزی شده از مرکز به نام بنگاه‌ها می‌گذرانند. آنها برای سال‌های متمادی با همان کارفرما باقی می‌مانند، به جای اینکه مرتب به بازارهای شغلی مراجعه کنند. آنها می‌کوشند تا «برنامه‌های راهبردی» مدیران شرکت‌شان را تحقق بخشند. شرکت خز آمریکایی متعلق به جاکوب استور توانست صاحبش را به ثروتمندترین مرد آمریکا در دهه 1840 تبدیل کند، اما این شرکت هرگز بیشتر از چند آدم را در استخدام نداشت. امروزه کسی شرکت استور را به عنوان نقطه‌ای درخشان در افق شرکت‌ها نشان نخواهد داد. حالا بنگاه‌هایی داریم که هزاران کارگر را در سراسر جهان استخدام کرده و میلیون‌ها دلار کالا و خدمت را در درون و بیرون مرزها جابه‌جا می‌کنند.
از تعبیر اقتصاددان دی رابرتسون استفاده کرده و می‌پرسیم چرا این «جزیره‌های قدرت آگاهانه» (منظور بنگاه‌ها) احاطه‌شده با «اقیانوس همکاری‌های ناآگاهانه» (منظور بازارها) بقا و دوام آورده‌اند؟ اقتصاد کلاسیک پاسخی برای این پرسش نداشت. آدام اسمیت کتاب «ثروت ملل» را با توصیفی شگفت‌آور از تقسیم کار در کارگاه سنجاق‌سازی شروع کرد، اما هیچ چیز درباره روسایی که کارگران سنجاق‌ساز را استخدام می‌کردند یا مدیرانی که کارها را سازماندهی می‌کردند ننوشت. جانشینان اسمیت حتی چیز کمتری در این رابطه گفتند، به طوری که یا اصلا کارگاه سنجاق‌سازی را نادیده گرفتند یا با آن به شکل یک «جعبه سیاه» پردردسر برخورد کردند.

چه کسی راز درون جعبه سیاه را می‌داند؟
آن مردی که کارگاه سنجاق‌سازی را به جایگاه درست خویش در قلب نظریه اقتصادی بازگرداند، یکصدمین سال تولد خود را در 29 دسامبر جشن گرفت. حرفه اقتصاد خیلی دیر نبوغ رانلد کوز را بازشناخت. کوز نخستین بار نظرات خویش درباره بنگاه را در سخنرانی در شهر داندی در 1932 زمانی که فقط 22 سال سن داشت شرح داد. هیچ کس به حرف او گوش نداد. او پنج سال بعد در سن 26 سالگی مقاله «ماهیت بنگاه» را منتشر ساخت. مقاله‌ای که تا مدت‌ها خوانده نشده باقی ماند.
اما کوز با وجود همه اینها زحمت می‌کشید و کار می‌کرد: دومین مقاله دوران‌ساز وی با عنوان «مساله اجتماعی بنگاه» بنیان‌های فکری انقلاب مقررات‌زدایی دهه 1980 را بنا نهاد. سرانجام کوز توانست لشکری از پیروان از قبیل اولیور ویلیامسون تشکیل دهد که عمر خویش را صرف شرح و تفسیر اندیشه‌های کوز کرده‌اند. در سال 1991 و در سن 80 سالگی بود که جایزه نوبل اقتصاد به کوز اعطا شد. کوز که در 100 سالگی از کار و موفقیت بی‌نیاز است در سال 2011 کتاب جدیدی به نام «چگونه چین سرمایه‌دار شد» را همراه با وانگ نینگ از دانشگاه ایالتی آریزونا منتشر خواهد کرد.
بینش اساسی که کوز مطرح کرد این بود که بنگاه‌ها بدان جهت وجود دارند که در همه حال به بازارها مراجعه کردن، هزینه‌های معاملاتی سنگینی در برخواهد داشت. دست کم سه تا از فعالیت‌های زمان‌بر برای مشارکت در بازار عبارت هستند از ضرورت استخدام مامور خرید، چانه‌زنی درباره قیمت‌ها و اجرای قراردادها با بیرونی‌ها. بنگاه را اساسا باید ابزاری دید که برای قراردادهای بلندمدت خلق شده است هر زمان که قراردادهای کوتاه‌مدت بسیار پردردسر باشد، اما اگر بازارها واقعا کارآیی ندارند، پس چرا ما شاهد بنگاه‌هایی نیستیم که دائما از آنچه که هستند بزرگ‌تر شوند؟ کوز بر این نکته هم اشاره کرد که چنین جوامع کوچک برنامه‌ریزی شده (بنگاه‌ها) نیز هزینه‌های معاملاتی تحمیل می‌کنند که با بزرگ‌تر شدن اندازه بنگاه‌ها افزایش خواهد یافت. توازن مناسب بین نظام سلسله مراتبی (رییس و مرئوس) و بازار با توجه به نیروهای رقابت دائما در حال تصحیح و تنظیم است: کارآفرینان با تشکیل بنگاه‌ها تصمیم به کاهش هزینه‌های معاملاتی می‌گیرند، اما بنگاه‌های بزرگ عاقبت تنبل و غیررقابتی می‌شوند. مقاله «ماهیت بنگاه» چقدر می‌تواند دورنمای شرکت‌های امروزی را روشن سازد؟ کوز جوان نخستین بار که علاقه‌مند به طرز کار بنگاه‌ها شد زمانی بود که با بورس تحصیلی در سال 1931 تا 1932 به مناطق صنعتی آمریکا مسافرت کرد. او کتاب‌های درسی خود را به کناری نهاد و از صاحبان کسب‌و‌کار پرسید چرا این طور عمل می‌کنید؟ او از مدت‌ها قبل همکاران اقتصاددان خود را سرزنش می‌کرد که چرا با خطوطی عجیب و غریب روی «تخته سیاه» می‌نویسند به جای اینکه سعی کنند بفهمند واقعا یک کسب‌و‌کار چگونه اداره می‌شود. پس منطقی است که ایده‌های وی را با همان معیارهای تجربی آزمون کنیم.
نظریه کوز همچنان به تبیین برخی از گیج‌کننده‌ترین مسائل در کسب‌و‌کار مدرن می‌پردازد. برآمدن گروه‌های صنعتی گسترده و کاملا متنوع در کشورهای نوظهور از قبیل گروه تاتا در هند و شرکت هلدینگ کوک در ترکیه را در نظر بگیرید. بیشتر ناظران غربی اینها را به مثابه نشانه‌هایی از شکل‌های ابتدایی سرمایه‌داری دست کم می‌گیرند، اما آنها مفهوم روشنی پیدا می‌کنند، وقتی که هزینه‌های معاملاتی رفتن به بازار را در نظر بگیریم. هر جا نتوان به نهادهای مستقر و تثبیت شده اعتماد کرد، به نفع شرکت‌ها است که برندهای خود را بین فعالیت‌های گوناگون پخش کنند و جایی که بازارهای سرمایه و کار ناکارآ هستند، به همین اندازه منطقی است که شرکت‌ها سرمایه و تجربه خود را به وفاداران خویش اختصاص دهند.
اما تمرکز محدود کوز بر هزینه معاملاتی فقط به تبیین بخشی از قدرت بنگاه می‌پردازد. خیزش مکتب نئوکوزی اقتصاددانان منجر به واکنش آتشین بین نظریه‌پردازان مدیریت شده است که از «نظریه مبتنی بر منابع» بنگاه دفاع می‌کنند. آنها استدلال می‌کنند که فعالیت‌ها درون بنگاه‌ها انجام می‌شود، نه فقط چون بازارها شکست می‌خورند، بلکه چون بنگاه‌ها نیز موفق عمل می‌کنند: بنگاه‌ها توانایی راهبری دامنه گسترده‌ای از منابع را دارند- به خصوص منابع نامشخصی مثل «فرهنگ شرکتی» و «دانایی جمعی»- که بازارها به آنها دسترسی ندارند. شرکت‌ها توانایی سازماندهی تولید و خلق دانش را به شیوه‌هایی بی‌همتا دارند. آنها همچنین قادر به ریسک‌های بلندمدت روی نوآوری‌هایی هستند که بازارها را بازتعریف خواهد کرد، به جای اینکه صرفا تقاضا را ارضا نماید. به باور آنها، نظریه «ناتوانی بازار» کوز باید با نظریه «برتری‌های سازمانی» تکمیل می‌شد.
همه اینها بی‌تردید «ماهیت بنگاه» را پیچیده می‌کند، اما گواهی بر تصمیمات دوگانه‌ای است که کوز در همه سال‌هایی که دانشجویی جوان در مدرسه اقتصاد لندن بود گرفت: 1) نگاه به درون این جعبه سیاه به جای اینکه نادیده‌اش بگیرد و 2) بازدید و بررسی کسب‌و‌کارها و بنگاه‌ها و نه اینکه فقط نظریه‌ها را جابه‌جا کند. آیا انتظار زیادی خواهد بود که سایر پژوهندگان علم ملال‌آور از وی پیروی کرده و دنیای واقعی را بررسی کنند؟



ارسال محتوا به دوستان نظرات خود را در رازنامه ثبت کنید                به اشتراک گذاری محتوا در فیسبوک به اشتراک گذاری محتوا در گوگل پلاس به اشتراک گذاری محتوا در لینکدین به اشتراک گذاری محتوا در توی تر

مشخصات ثبت اطلاعات

مدیریت رازنامه

مدیریت رازنامه

تاریخ ثبت:
1389/11/09
بروزرسانی:
1390/01/19
آخرین مشاهده:
1403/01/06

نظرات و پیشنهادات


دریافت آخرین اطلاعات رازنامه
با ثبت پست الکترونیکی خود و یا دوستان خود همیشه از آخرین اطلاعات سایت آگاه شوید.

دریافت آخرین اطلاعات رازنامه

پرسش ها و پاسخ ها

    با عرض سلام و خسته نباشید در صورتی شرکتی به عنوان اسپانسر با ما مشغول فعالیت باشد از نظر اداره مالیاتی پول های واریزی از طرف اسپانسر به چه صورت شناسایی میشود ؟ آیا معاف از مالیات است؟

    علیرضا سربی Alirezasorbi
    علیرضا سربی Alirezasorbi  ( حسابداری ، حسابرسی ، قوانین پایانه ها و سامانه مودیان ، کار ، تامین اجتماعی ، مالیات ها ، تجارت و حسابداری بهای تمام شده )

    باسلام من کاردان دامپزشکم باشراکت مرغداری خریدیم مرغدار نمونه کشور شدم سرم کلاه گذاشتن مرغداری رو فروختن .میخوام کار شروع کنم نمیدونم چیکار باید بکنم.از مردم فراری شدم میترسم با هر کس کار کنم سرم کلاه

    علیرضا سربی Alirezasorbi
    علیرضا سربی Alirezasorbi  ( حسابداری ، حسابرسی ، قوانین پایانه ها و سامانه مودیان ، کار ، تامین اجتماعی ، مالیات ها ، تجارت و حسابداری بهای تمام شده )

    سلام،وقت بخیر زمانی که لیست تعدیل حقوق تهیه می گردد و حقوق و عیدی از مالیات معاف می گردند در سیستم حسابداری چطور باید مالیات حقوق را کسر کرد متشکرم

    احمد نورمحمدی
    احمد نورمحمدی  ( راهبری سیستم های حسابداری - مالیاتی مشاور مالی مالیاتی شرکت های دانش بنیان )

    سلام وقت بخیر من دوتا حساب دارم به نام پیش دریافت عوارض و ارزش فزوده و پیش پرداخت عوارض و ارزش افزود موقع پرداخت ارزش افزوده و عوارض چطوری سند بزنم و این که چرا تفاوت ارزش افزوده خرید من و ارزش ا

    مانوئیل یوحنائی
    مانوئیل یوحنائی ( حسابداری مالی و مالیاتی -حسابداری صنعتی - حسابرسی - حسابرسی داخلی  )

    سلام ، وقت بخیر نحوه سند زدن پرداختی بیمه تامین اجتماعی به چه صورته ؟ بدون این که تو لیست حقوق و دستمزد بیام ه صورت جداگانه چطوری ثبت بزنم؟

    احمد نورمحمدی
    احمد نورمحمدی  ( راهبری سیستم های حسابداری - مالیاتی مشاور مالی مالیاتی شرکت های دانش بنیان )

    سلام به مشاور محترم من تازه دیپلم در رشته حسابداری گرفته ام نمی دانم به تحصیل در دانشگاه ادامه دهم یا خیر ؟ با توجه به اینکه بیکاری در مقطع دانش آموختگان عال زیاد است چه کنم ؟ لطفا" رهنمایی بفرمائید

    عیسی ذوقی
    عیسی ذوقی ( مشاور بازرگانی، مالی ومالیاتی  )

    سلام و وقت بخیر برای استارت آپ ها و کسب و کارهای الکترونیک آیا معافیت مالیاتی وجود دارد؟ در صورت تایید، نحوه استفاده از معافیت چگونه است؟

    علیرضا سربی Alirezasorbi
    علیرضا سربی Alirezasorbi  ( حسابداری ، حسابرسی ، قوانین پایانه ها و سامانه مودیان ، کار ، تامین اجتماعی ، مالیات ها ، تجارت و حسابداری بهای تمام شده )

    با سلام خدمت جنابعالی چنانچه پروانه بهره برداری کارگاه یا کارخانه ای که در شهرک صنعتی به نام فرد باشد ولی همین شخص مدیرعامل شرکتی باشد که در همان کارگاه مشغول تولید است و برای آن شرکت دفاتر قانونی تهی

    علیرضا سربی Alirezasorbi
    علیرضا سربی Alirezasorbi  ( حسابداری ، حسابرسی ، قوانین پایانه ها و سامانه مودیان ، کار ، تامین اجتماعی ، مالیات ها ، تجارت و حسابداری بهای تمام شده )

    سلام و وقت بخیر برای استارت آپ ها و کسب و کارهای الکترونیک آیا معافیت مالیاتی وجود دارد؟ در صورت تایید، نحوه استفاده از معافیت چگونه است؟

    علیرضا سربی Alirezasorbi
    علیرضا سربی Alirezasorbi  ( حسابداری ، حسابرسی ، قوانین پایانه ها و سامانه مودیان ، کار ، تامین اجتماعی ، مالیات ها ، تجارت و حسابداری بهای تمام شده )

    با سلام خدمت استاد محترم برای آموزش کارکنان در دوره آموزشی اکسل در حسابداری میخواستم ببینم چطوری باید با شما هماهنگی کنیم. با تشکر

    مهدی مقدسی
    مهدی مقدسی ( مشاوره مالی ،حسابداری و حسابرسی مالی و مالیاتی ،قانون مالیات های مستقیم. اکسل .قوانین بازار سرمایه، )