آیا بورس تهران اکنون دچار حباب قیمتی شده است؟

تحلیل کارشناسان نشان می دهد که بورس تهران در شرایط حبابی قرار گرفته است. اصطلاح «حباب قیمت» زمانی به کار برده می‌شود که قیمت روز یک دارایی به مراتب بالاتر از ارزش واقعی آن باشد. تحلیلگران بنیادی معتقدند که هر دارایی مالی واجد «ارزش ذاتی» مشخصی است که میزان آن به منافع آتی آن دارایی بستگی دارد. از سوی دیگر، با توجه به این نکته مهم که پول دارای «ارزش زمانی» است منافع آینده نگهداری یک دارایی باید با در نظر‌گرفتن افت ارزش پول، به روز شود. بر اساس این مفهوم، به منظور کشف ارزش ذاتی فعلی یک دارایی، باید ارزش عایدات آتی آن (که در مورد سهام شامل سودهای سالانه و قیمت فروش در آینده است) با نرخ افت ارزش پول «تنزیل» شود. اگر کسب عایدات آتی بدون ریسک باشد، آنگاه نرخ تنزیل (بازده انتظاری) با بازده بدون ریسک برابر خواهد بود. در این حالت با فرض امنیت بازار پول، نرخ بازده بدون ریسک می‌تواند معادل سود بانکی در نظر‌گرفته شود. البته در بازار سهام با توجه به پذیرش ریسک سرمایه‌گذاری، نرخ تنزیل بیش از بهره بانکی خواهد بود: (صرف ریسک + بازده بدون ریسک = بازده مورد انتظار) که در این رابطه نرخ صرف ریسک همان میزان بازدهی است که به ازای کسب آن انجام سرمایه‌گذاری دارای «صرف» یا «توجیه» خواهد بود. در کشور ما هم اکنون نرخ بازده بدون ریسک یک ساله بر مبنای اوراق مشارکت دولتی 16‌درصد است. بنابراین کسب سود 16‌درصدی با حداقل ریسک، گزینه‌ای در دسترس برای سرمایه‌گذاران است. حال بر اساس منطق اقتصادی، بازده هر فرصت سرمایه‌گذاری دیگر باید با نرخ مذکور سنجیده و با لحاظ کردن ریسک آن ارزیابی شود. با این رویکرد به بررسی وضعیت کنونی بازار سهام به عنوان یک فرصت سرمایه‌گذاری پرداخته می‌شود بر اساس خبرنامه رسمی بورس اوراق بهادار مورخ 9 شهریور 89، متوسط P/E بازار در این تاریخ معادل 8/6 مرتبه بوده که با رشد بازار در هفته اخیر این نسبت اکنون به 7 رسیده است. ارزش روز بورس تهران نیز در روز پایانی هفته گذشته (17 شهریور 89) حدود 870‌تریلیون‌ریال است. بدین ترتیب کل سود مورد پیش‌بینی شرکت‌ها در حال حاضر مبلغ 3/124‌تریلیون‌ریال است که در مجامع سال آینده (1390) در صورت تحقق بین سهامداران قابل تقسیم خواهد بود. میانگین تقسیم سود شرکت‌ها در چند سال اخیر در بورس تهران حدود 70‌درصد بوده است. با این مفروضات، میانگین بازده نقدی بورس تهران با فرض حفظ قیمت‌ها در سطح کنونی، 10‌درصد به دست می‌آید که به مراتب کمتر از بازده بدون ریسک 16‌درصدی است. بدین ترتیب می‌توان گفت سرمایه‌گذاران با چشمداشت رشد سودآوری شرکت‌ها در حال خرید سهام به قیمت کنونی هستند. در جدول، یک سناریوی فرضی از عملکرد بورس تهران در چند سال آینده با فرض رشد سودآوری شرکت‌ها ارائه شده است. در خصوص ارقام جدول فوق باید به چند نکته توجه داشت: 1 - رشد سودآوری سالانه شرکت‌ها در یک دوره سه ساله (90 تا 93) معادل 20‌درصد فرض شده است. 2 - میزان سود تقسیمی شرکت‌ها در هر سال معادل 80‌درصد کل سود استحصال شده در نظر گرفته شده که بالاتر از میانگین تاریخی بورس تهران است. 3 - نسبت میانگین قیمت بر درآمد در سال 93 برای تخمین ارزش نهایی بازار (Terminal Value) معادل 5 مرتبه در نظر گرفته شده و بدین ترتیب ارزش بازار در سال مزبور معادل 1074 تریلیون‌ریال به دست آمده است. این نسبت از چند جهت قابل اتکا است؛ نخست اینکه با فرض ثبات بازده بدون ریسک 16‌درصدی در سال یاد شده و نیز حفظ سیاست 80‌درصدی تقسیم سود شرکت‌های بورس در سال 93 باید میانگین P/E بازار در محدوده 5 قرار گیرد تا بتواند بازده بازار را معادل با بازده بدون ریسک تحقق بخشد. البته در این محاسبه فرض بر این است که برای یک دوره طولانی بعد از سال 93 رشد سودآوری شرکت‌ها به صفر میل کند. از روش دیگری نیز می‌توان به تخمین نسبت قیمت بر درآمد دست یافت. در صورت ثبات سیاست تقسیم سود 80‌درصدی شرکت‌ها، با فرض بازده مورد انتظار 25‌درصدی از بورس و نیز رشد 9‌درصدی سودآوری شرکت‌ها برای یک دوره طولانی مدت بعد از سال 93، باز هم میانگین P/E بازار معادل 5 مرتبه به دست می‌آید. بدین ترتیب تخمین نسبت قیمت بردرآمد 5 برای سال آخر (1393) هم با استفاده از مدل رشد سودآوری ثابت و هم با توجه به مدل هم ارز با بازده بدون ریسک تایید می‌شود و می‌تواند برآوردی مناسب و قابل اتکا باشد. 4 - در ستون سمت چپ از جدول فوق ارزش عایدات آتی بازار در هر سال با نرخ 6/15‌درصد تنزیل شده است. در نهایت ارزش فعلی عایدات آتی بازار معادل 870 تریلیون‌ریال محاسبه شده که معادل ارزش بازار کنونی بورس است. تفسیر این محاسبه بیانگر این نکته مهم است که کسب «بازده داخلی» 6/15‌درصدی سالانه (معادل حدود بازده بدون ریسک) در بورس تهران در یک بازه زمانی میان مدت مستلزم تحقق فرضیات مهمی است. در حقیقت بر مبنای این محاسبه اگر شرکت‌های بورس تهران بتوانند در سه سال آینده هر سال 20‌درصد رشد سودآوری داشته و هر ساله 80‌درصد سود حاصله را بین سهامداران تقسیم کنند، در این شرایط با فرض P/E=5 در سال هدف (1393) یک سرمایه‌گذار که پرتفولیویی به وسعت کل بازار سهام دارد، موفق به کسب بازده در حد 6/15‌درصد سالانه خواهد شد که در محدوده بازده بدون ریسک قرار دارد و تامین‌کننده «صرف ریسک» سرمایه‌گذار نخواهد بود. بدیهی است برای کسب بازده بیشتر، باید رشد سودآوری شرکت‌ها، میزان سود تقسیمی یا ارزش بازار در سال نهایی دستخوش افزایش شود. حال این پرسش مطرح می‌شود که رشد سودآوری 20‌درصدی و بیشتر برای شرکت‌های بورسی در افق سه سال آینده با شرایط موجود اقتصادی تا چه حد امکان پذیر است؟ از منظر رشد اقتصادی نمی‌توان به پاسخ مثبتی رسید چرا که در صورت تداوم شرایط سال‌های اخیر، رشد اقتصاد کشور در حالت خوش‌بینانه در سطح 2‌درصد محدود خواهد شد. از سوی دیگر، رشد قیمت فروش محصولات نیز با توجه به سردرگمی اقتصاد جهانی و طی شدن بخش اعظم افزایش قیمت‌ها در 18 ماه اخیر، امری سهل‌الوصول به نظر نمی‌رسد. علاوه بر این، اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها که از آن تحت عنوان «ریاضت اقتصادی» تعبیر می‌شود هم با توجه به ساختار مصرف انرژی در ایران احتمالا یک عامل محدود‌کننده برای سودآوری بیشتر صنایع بورس خواهد بود. با توجه به جمیع موارد فوق به نظر می‌رسد به منظور تطابق سطوح فعلی قیمت سهام با ارزش ذاتی، بورس تهران نیازمند رشد فزاینده سودآوری شرکت‌ها یا کاهش نرخ بازده بدون ریسک در سال‌های آتی خواهد بود. بدیهی است این تحلیل بر مبنای کلیت وضعیت بازار انجام شده و شرایط هر یک از سهام باید بر اساس داده‌های اقتصادی شرکت مربوطه مورد بررسی و استنتاج قرار گیرد.

دسته بندی اطلاعات

پرسش و پاسخ

آیا بورس تهران اکنون دچار حباب قیمتی شده است؟

مشخصات ثبت اطلاعات

مدیریت رازنامه

نظرات و پیشنهادات

سلام،وقت بخیر زمانی که لیست تعدیل حقوق تهیه می گردد و حقوق و عیدی از مالیات معاف می گردند در سیستم حسابداری چطور باید مالیات حقوق را کسر کرد متشکرم

سلام ، وقت بخیر نحوه سند زدن پرداختی بیمه تامین اجتماعی به چه صورته ؟ بدون این که تو لیست حقوق و دستمزد بیام ه صورت جداگانه چطوری ثبت بزنم؟

سلام و وقت بخیر برای استارت آپ ها و کسب و کارهای الکترونیک آیا معافیت مالیاتی وجود دارد؟ در صورت تایید، نحوه استفاده از معافیت چگونه است؟

سلام و وقت بخیر برای استارت آپ ها و کسب و کارهای الکترونیک آیا معافیت مالیاتی وجود دارد؟ در صورت تایید، نحوه استفاده از معافیت چگونه است؟

با سلام خدمت استاد محترم برای آموزش کارکنان در دوره آموزشی اکسل در حسابداری میخواستم ببینم چطوری باید با شما هماهنگی کنیم. با تشکر